प्रतिभा वाघ

भिंतींवर किंवा लांब कापडी गुंडाळ्यांवर चित्रं रंगवून पारंपरिक कथाकथनासाठी त्याचा वापर करण्याची लोककला देशात ठिकठिकाणी दिसते.

चामडय़ाच्या सपाट बाहुल्या वापरून प्रकाश आणि सावल्यांनी रंगणारी ‘थोलापावाकु थ्थु’ ही पारंपरिक बाहुलीनाटय़ कला मात्र आपल्यासाठी अपरिचित असते.

पाबीबेन यांनी  ‘पाबीबेन डॉट कॉम’ हा ब्रँड तयार करत शंभरहून अधिक प्रकारच्या पर्स डिझाईन केल्या आहेत.

बिहारची ‘मधुबनी चित्रशैली’ सर्वपरिचित आहे, परंतु त्याच प्रदेशातली ‘मंजूषा चित्रशैली’ तितकीशी परिचयाची नाही. बिहारमधल्या ‘बिहुला बिशहरी’ या लोककथेशी ही ‘मंजूषा’ …

मध्य प्रदेशातले ‘बैगा’ आदिवासी निसर्गातली लय आपल्या चित्रांमध्ये अचूक टिपतात.

भारताचं आणि टाक्यांच्या भरतकाम कलेचं खूप जवळचं नातं आहे, इथल्या प्रत्येक राज्याची या कलेतली स्वत:ची अशी खासियत आहे.

‘मांडणा’ म्हणजे बोली भाषेत, ‘चित्र काढणं’. राजस्थानमधल्या ‘मीणा’ या जमातीची ही कला.

‘टिकुली’ ही बिहारची पारंपरिक कला. बिहारची राजधानी पटना येथे सुमारे २,५०० वर्षांपूर्वी या कलेचा जन्म झाला.

कापडावरील नक्षीकामाचा आकर्षक रंगांनी सजलेला सुंदर कला प्रकार म्हणजे ‘बांधणी’.

पारंपरिक कलांचं बाळकडू मिळालेल्या कृष्णा वर्मा यांनी ‘संजा’ कलेला जराही बाधा न आणता त्यात नवनवीन प्रयोग केले.

सातशे वर्षांची परंपरा असलेली राजस्थानची पारंपरिक आणि अद्वितीय अशी ‘फड चित्रकला’ कृतिका जोशी आणि बबिता बन्सल या नवीन पिढीच्या प्रतिनिधी…