जगभरात स्टार्टअप्सबाबत सकारात्मक वातावरण आहे. सध्या जगात एकूण १४५३ युनिकॉर्न आहेत. गेल्या वर्षी जवळजवळ दर दोन दिवसांनी एक युनिकॉर्न स्टार्टअपचा जन्म झालाय. युनिकॉर्न स्टार्टअप्सच्या जागतिक यादीत भारत तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. भारतात ६७ युनिकॉर्न आहेत. परंतु या बाबतीत भारत अमेरिका आणि चीनच्या मागे आहे. अमेरिकेत ७०३ युनिकॉर्न स्टार्टअप्स आहेत आणि चीनमध्ये ३४० स्टार्टअप्स आहेत. ByteDance हे जगातील सर्वात मौल्यवान स्टार्टअप हुरुन रिसर्च इन्स्टिट्यूटच्या मते, बायजू (Byju) आणि फार्मईजी (PharmEasy)२०२३ मध्ये युनिकॉर्नच्या यादीतून बाहेर आहेत. असे असूनही युनिकॉर्न स्टार्टअप पुढे जात आहेत. TikTok चे मालक असलेले ByteDance हे जगातील सर्वात मौल्यवान स्टार्टअप बनले आहे. त्याचे मूल्यांकन २२० अब्ज डॉलर इतके आहे. जगातील युनिकॉर्नचे मूल्य ५ ट्रिलियन डॉलर्सवर पोहोचले आहे. हा आकडा जपानच्या जीडीपीच्या बरोबरीचा आहे. भारतात ६९ युनिकॉर्न आहेत, पण भारताबाहेरच्या १०९ युनिकॉर्नमध्ये भारतीय सहसंस्थापक आहेत. खरं तर युनिकॉर्न म्हणजे एक अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त मूल्य असलेली स्टार्टअप कंपनी असते. हेही वाचाः देशाला दुसरे युनिकॉर्न स्टार्टअप मिळाले, ५०० कोटी रुपयांचा निधी उभारला ओपन AI चे मूल्यांकन सर्वात वेगाने वाढले OpenAI ने या कालावधीत आपले मूल्यांकन सर्वात जलदरीत्या वाढवले आहे. गेल्या वर्षी या युनिकॉर्नची किंमत अंदाजे ८० अब्ज डॉलर्सनी वाढली आहे. यानंतर SpaceX चा नंबर लागतो, ज्याचे मूल्य ४३ अब्ज डॉलरने वाढले आहे. हुरुन इंडियाचे संस्थापक आणि मुख्य संशोधक अनस रहमान जुनैद म्हणाले की, भारतातील स्टार्टअप इकोसिस्टम मंदावली आहे. गुंतवणुकीचा अभाव हे त्याचे प्रमुख कारण आहे. या काळात शेअर बाजारात वाढ झाली आहे. हेही वाचाः स्टार्टअप ‘युनिकॉर्न’ कधी होतो ? ‘युनिकॉर्न’ म्हणजे काय ? जाणून घ्या त्याचे प्रकार… देशाबाहेर आणखी स्टार्टअप्सची स्थापना झाली तसेच भारतातील लोकांनी देशात ६७ युनिकॉर्न तयार केले आहेत. याशिवाय देशाबाहेर १०९ स्टार्टअप स्थापन करण्यात आले आहेत. देशाबाहेर भारतीयांनी स्थापन केलेल्या स्टार्टअपपैकी ९५ अमेरिकेत, ४ ब्रिटनमध्ये, ३ सिंगापूरमध्ये आणि २ जर्मनीमध्ये तयार केले गेले आहेत. देशातील पहिल्या कृत्रिम AI Unicorn (AI Unicorn Krutrim) च्या आगमनाने लोकांमध्ये उत्साह वाढला आहे. परंतु युनिकॉर्न स्टार्टअपच्या बाबतीत भारत अमेरिका आणि चीनपेक्षा खूपच मागे आहे. अमेरिका आणि चीननंतर, लंडन, बंगळुरू, पॅरिस आणि बर्लिनमध्ये सर्वात जास्त युनिकॉर्न आहेत. भारतातील पहिल्या एआय युनिकॉर्न उदय पाहणे उत्साहवर्धक असले तरी अनुक्रमे ६० आणि ३७ एआय युनिकॉर्नसह आघाडीवर असलेल्या अमेरिका आणि चीनच्या तुलनेत लक्षणीय अंतर आहे. खरं तर चीनमधील नवीन युनिकॉर्नमध्ये योगदान देणारी महत्त्वाची ३ क्षेत्रे न्यू एनर्जी, सेमीकंडक्टर्स आणि एआय आहेत. विशेष म्हणजे एरोस्पेस किंवा स्पेसटेक क्षेत्रात भारतामध्ये युनिकॉर्नची कमतरता आहे. दुसरीकडे अमेरिका आणि चीन या दोघांनी प्रत्येकी १० युनिकॉर्नसह मार्ग दाखवला आहे. ही परिस्थिती भारतासाठी एक टर्निंग पॉइंट दर्शवते, असंही जुनैद सांगतात. भारत AI, नवीन ऊर्जा, सेमीकंडक्टर आणि संभाव्य एरोस्पेसमध्ये अमेरिका आणि चीनच्या मागे पडण्याचा धोका आहे.
