पावसाळ्यात आणि नंतरही हळद, रानहळद, सोनटक्का आणि त्यांची जंगली भाऊबंद झुडपे सगळीकडे पाहायला मिळतात. या झाडांच्या काही पानांची सुरळी झालेली दिसते, ते पान सरळही करता येत नाही. कारण त्याला रेशमी धाग्यांनी चिकटवून टाकलेले असते. त्याच्या आतमध्ये ग्रास डेमन फुलपाखराचा सुरवंट लपलेला असतो. हा सुरवंट याच झाडाची पाने खाऊन मोठा होतो.

ग्रास डेमन हे हेस्पिरिडे कुळातील म्हणजेच ज्यांना स्किपर म्हटले जाते अशा फुलपाखरांपैकी एक लहानसे फुलपाखरू आहे. जवळपास संपूर्ण भारतात हे सापडतेच, शिवाय शेजारील सर्व देशांमध्ये आणि सिंगापूरपर्यंतच्या प्रदेशात आढळते. हे फुलपाखरू गडद करडय़ा किंवा काळसर रंगाचे असते. याच्या मागच्या पंखांच्या वरच्या भागात मोठा पांढरा पण विस्कळीत असा ठिपका असतो तर पुढच्या पंखांवर मध्यभागी लहान लहान पांढरे ठिपके असतात. या रंगसंगतीचा उपयोग त्यांना स्वसंरक्षणासाठी होतो. ही फुलपाखरे जंगलांमधील मोकळे भाग किंवा जंगलालगतचे भाग यात वाढणाऱ्या झुडपांच्या सावलीत फिरतात, या वातावरणांत ते बेमालूम मिसळतात.

survival of marine species in danger due to ocean warming
विश्लेषण : महासागर तापल्याने प्रवाळ पडू लागलेत पांढरेफटक… जलसृष्टीचे अस्तित्वच धोक्यात?
Perfect Brush For Healthy Teeth Why Adults Shall Use Kids Tooth Brush
तोंडाची दुर्गंधी कमी करण्यासह ‘या’ फायद्यांसाठी तुम्हीही वापरायला हवा लहान मुलांचा टूथब्रश; डॉक्टर काय सांगतात?
Randeep Hudda Post
सरबजीत सिंग यांच्या मारेकऱ्याची हत्या, रणदीप हुडाने मानले अज्ञात मारेकऱ्यांचे आभार, पोस्ट शेअर करत म्हणाला..
Brown Rice or White Rice
कोणता भात खावा पांढरा की ब्राऊन? तज्ज्ञांनी सांगितला कोणता तांदूळ आरोग्यासाठी फायदेशीर…

या फुलपाखरांची मादी हळद, आले या पिकांच्या पानांवर तसेच बागांमध्ये मुद्दाम लावल्या जाणाऱ्या सोनटक्का आणि तत्सम झुडपांवर, जंगलांमधील रानहळद म्हणजेच गौरीच्या फुलांच्या झाडांवर साधारणत: जून-जुलैमध्ये अंडी घालते, बाहेर येणारा सुरवंट आकाराने लहान असेपर्यंत अंडय़ाच्या कवचातच लपून राहतो. पुढे त्यात मावेनासा झाला की आपल्या शरीरातून निघणाऱ्या रेशमी धाग्याचा वापर करून तयार केलेल्या पानाच्या सुरळीसारख्या लपणात बसतो.

हा फक्त रात्री आपले खाण्याचे काम करतो आणि भक्षकापासून वाचतो. साधारणत: सप्टेंबर-आक्टोबरमध्ये हे कोषात जातात ही अवस्था चांगली ५/६ महिने टिकते. मार्चमध्ये प्रौढ फुलपाखरू बाहेर येते. अंडी, अळी, कोष या तीनही अवस्था प्रतिकूल वातावरणात सुप्तावस्थेत जाऊ  शकतात आणि हवामान अनुकूल झाले की मगच आपल्या जीवनक्रमात मार्गस्थ होतात.