गॅलऱ्यांचा फेरा : हा नव्हे, पुढला..

त्याच पुढल्या आठवडय़ात एक महत्त्वाचं प्रदर्शन कुलाब्याच्या ‘साक्षी गॅलरी’त भरणार आहे.. पुढल्या शुक्रवारपासून (११ ऑगस्टपासून) सर्वासाठी खुलं होणारं हे प्रदर्शन सर्वानी एकत्र पाहावं, असंच आहे.. कारण ते आहे व्यंगचित्रांचं प्रदर्शन! हेमंत मोरपारिया हे ‘मिड-डे’वा अन्यत्र (टाइम आऊटसारखी नियतकालिकं) व्यंगचित्रं काढत असतात, त्यामुळे मुंबईकरांना तरी ते नक्कीच माहीत आहेत. त्यांनी केलेल्या व्यंगचित्रांचं हे प्रदर्शन आहे. त्याआधी १० ऑगस्टपासून, सविता महाजन यांच्या सिरॅमिक-माध्यमातल्या प्रयोगशील कलाकृतींचं प्रदर्शन ‘तर्क’ या गॅलरीत सुरू होणार आहे, तर जहांगीरलगतच्या ‘मॅक्समुल्लर भवना’त जर्मनीच्या चौघा कलावंतांचं ‘फाब्रिक’  हे प्रदर्शन लोकांसाठी खुलं होणार आहे. जर्मनी या देशानं गेल्या वेळच्या (म्हणजे २०१५ सालच्या) ‘व्हेनिस द्वैवार्षिकी’मध्ये ज्या कलाकृती मांडल्या होत्या, त्यांचं हे प्रदर्शन सध्या जगभर फिरत असून मुंबईत ते उद्याच्या शुक्रवारपासून लोकांसाठी खुलं होणार आहे.

हे सगळं वाचून असा प्रश्न पडेल की, आत्ता पाहायचं काय? जायचं कुठल्या गॅलरीत? म्हणजे ‘हा नव्हे, पुढला आठवडा’ असं सांगण्यासाठीच हा मजकूर लिहिलाय की काय?

अगदीच तसं काही नाही. उदाहरणार्थ, ‘गॅलरी बियाँड’ या खासगी कलादालनात भरपूर चित्रांचं एक प्रदर्शन सध्या भरलंय. या गॅलरीनं पावसाळ्यात विक्रीसाठी काढलेली ही सारी चित्रं तुलनेनं लहान आकाराची आहेत आणि ५० हून अधिक कलावंतांचा त्यात समावेश आहे. चित्रकलेतलं वैविध्य अशा प्रदर्शनांतून नक्की दिसतं. त्यातही, ‘गॅलरी बियाँड’नं अमूर्त चित्रांचाही बऱ्यापैकी संग्रह केला असल्यामुळे अमूर्तशैलीच्या चित्रांमध्ये कायकाय वेगळेपण असू शकतं, याचं झटपट दर्शन इथं या दालनात घेता येईल. लायन गेटच्या साधारण समोर, ‘अ‍ॅडमिरल्टी बिल्डिंग’ या जुन्या इमारतीत ‘अनिता डोंगरे’ नामक फॅशन दुकानाच्या वरच्या मजल्यावर ही ‘गॅलरी बियॉण्ड’ आहे. तिथं त्याच मजल्यावर अगदी शेजारीच ‘गॅलरी इसा’ नावाचं दुसरं खासगी कलादालन. तिथली चित्रं मघाशी पाहिलं त्याच्या बरोब्बर उलट. मोठय़ा आकाराची आणि मोजकीच! या ‘इसा’ गॅलरीचं वैशिष्टय़ म्हणजे, परदेशी तरुण चित्रकारांची प्रदर्शनं इथं पाहायला मिळतात. यंदाही लुईसे देस्पाँ या चित्रकर्तीनं प्रामुख्यानं रंगीत वा साध्या पेन्सिलीनं केलेल्या, पण कागद जोडल्यामुळे मोठय़ा आकारात सिद्ध झालेल्या चित्रांचं प्रदर्शन आहे. कागद जोडणं, क्वचित कागद कापून त्याला आकार देणं, या साऱ्यामुळे ही चित्रं आकर्षक ठरली आहेत. पण या चित्रकर्तीचं खरं वैशिष्टय़ म्हणजे, पाहणाऱ्याला नाजूकच वाटेल अशा बेतानं- पण अगदी ठामपणे रेघा ओढत- संपूर्ण रेघारेघांनीच ‘रंगवलेली’ ही चित्रं आहेत.

इथं वेळ द्याच!

ग्रीसनंही ‘व्हेनिस बिएनाले’त (म्हणजे व्हेनिसच्या द्वैवार्षिक आंतरराष्ट्रीय महाप्रदर्शनात किंवा ‘द्वैवार्षिकी’त) नेहमीच सहभाग घेतला. त्या देशानं २०१३ सालच्या द्वैवार्षिकीत स्टेफानोस सिवोपोलोस या कलावंताची निवड केली होती. त्यानं ‘पैसा झाला खोटा’ अशा अर्थाचा विषय त्या प्रदर्शनातून मांडला होता. हे सगळं आत्ता सांगण्याचं कारण असं की, तेच प्रदर्शन आत्ता मुंबईत पाहायला मिळतं आहे. व्हेनिसच्या मूळ प्रदर्शनात मोठमोठय़ा भिंतींवर ‘अनधिकृत पैसा अथवा बिगरसरकारी चलन’ दाखवणारी रेखाचित्रं आणि माहिती होती, तिला इथं मुंबईत न्याय मिळाला नसला तरी प्रदर्शनाचा मूळ भाग म्हणजे दोन पडद्यांवरली फिल्म- ती इथं आहे! नेहमीच्या फिल्मपेक्षा ही वेगळी, म्हणूनच गॅलरीत फिल्मचा एक भाग एका धनाढय़ अतिपैसेवान वृद्धेच्या मोठय़ा घरात घडतो आणि दुसरा भाग एका कचरावेचकासोबत प्रेक्षकालाही शहराच्या अडगळवजा कोपऱ्यांतून फिरवून आणतो. पैसा म्हणजे काय, कला म्हणजे काय, हे प्रश्न ज्यांना कुणाला आधीपासून पडलेच असतील त्यांनी इथं पाऊण तासाचा वेळ काढून जावंच! प्रश्नांची उत्तरं लगेच मिळणार नाहीत, पण आपण जे शोधतोय त्याच्या जवळ गेलो, असं नक्की वाटेल. याच दुहेरी फिल्ममधली दोन दृश्यं या मजकुरासोबत आहेत, त्यातूनही काही जाणकारांना ओळखू येईलच की, तांत्रिकदृष्टय़ा ही फिल्म उत्तम आहे.