संस्थानांची बखर – टिपूचे म्हैसूर

कुतूहल – अजूनी यौवनात मी..
वस्त्रोद्योगाशी संबंधित व्यक्तींशी बोलताना ‘टेक्स्टाइल क्षेत्रात पूर्वी असायचा तसा विशेष जोश आता राहिलेला नाही’ असे नकारात्मक अथवा ‘टेक्सटाइल क्षेत्राचे आस्तित्व निरंतर अबाधित राहणार, कारण वस्त्र प्रावरणे ही मानवाची मूलभूत गरज आहे’ असे त्यातल्या त्यात सकारात्मक विधान ऐकावयास मिळते. नकारात्मक विचार ऐकला की कविवर्य भा. रा. तांबे यांच्या रिकामे मधुघट या अद्वितीय रचनेतील ‘संध्याछाया भिवविती हृदया’ या ओळी आठवतात, तर जरा सकारात्मक विधान कानावर पडताच ‘वासांसि जीर्णानी..’सारखे गीतेतील श्लोक स्मरतात. ज्यात नव्या शरीरातले, रूपातले सर्जन विशद केले आहे. या दोन्ही विचारांत तशी तथ्यता आढळते. शिक्षणाचा वाढता प्रसार, समाजाच्या राहणीमानात सतत होत असलेले बदल, परदेशगमनात झालेली लक्षणीय वाढ, दृक्श्राव्य माध्यमांबरोबरच मोबाइल फोन्स, इंटरनेटचा वाढता प्रभाव इत्यादी कारणांमुळे उपभोक्त्यांच्या अभिरुचीत खूपच बदल झालेला दिसतो. यातच हातात खर्चाला उपलब्ध असलेल्या रकमेमध्ये झालेल्या वाढीचा या बदलात भरीव वाटा आहे. त्यामुळे वस्त्रनिर्मिती उद्योगास सातत्याने नवनवीन प्रकारांचा मिश्र उत्पादने देण्याचा विचार करावा लागणार. अर्थ व्यवस्थेत होत असलेल्या बदलांमुळे उत्पादन खर्च वाढतच जाणार आणि त्यामुळे मूल्यवíधत मिश्र उत्पादनाच्या संचाचा विचार करावा लागेल. त्यासाठी जरूर तसा आधुनिकीकरणाचा विचार सातत्याने करणे क्रमप्राप्त आहे .
मार्केटिंगसंबंधीदेखील पुनरावलोकन आवश्यक वाटते. आपल्या मिश्र उत्पादनांशी सुसंगत अशा विक्रीच्या मार्गाचा डोलारा उभा करावयास हवा. उपभोक्त्यांच्या जवळ नेणारे आणि आस्थापानास सोयीस्कर असे विक्रीचे मार्ग असावे. स्वत:चा बॅ्रण्ड उभा करण्याचा आणि ब्रॅण्ड प्रमोट करण्याचा विचार करावा लागेल. संपूर्ण आस्थापनांत सकारात्मक विचार करणाऱ्या व्यक्ती हव्यात, तसेच विक्री साखळी भागीदारदेखील सकारात्मक विचारसरणीने भारित हवेत. बाजाराचा सजगतेने कानोसा घेणे वाढवावे लागेल. जागतिक स्तरांवर उत्पादने तसेच विपणन यांच्यात होणाऱ्या बदलांचा मागोवा, आकलन आणि त्यानुसार जरूर ते परिवर्तन करावे लागणार. थोडक्यात नव्या युगाचं आव्हान स्वीकारण्यासाठी आपल्या वस्त्रोद्योगाशी संबंधित सर्वानाच आपल्या मानसिकतेत आमूलाग्र बदल सातत्याने करणे जरूर वाटते आणि तेही अगदी ‘खऱ्या अर्थाने वैश्विक’ या व्याखेत मोडणाऱ्या! असे झालं की आपला वस्त्रोद्योग वय वष्रे कितीही झाली तरी सतत टवटवी टिकवत म्हणेल, ‘अजुनी यौवनात मी’ ‘अजुनी यौवनात मी’!!
सुनील गणपुले (मुंबई) मराठी विज्ञान परिषद, वि. ना. पुरव मार्ग, चुनाभट्टी, मुंबई २२ office@mavipamumbai.org