अपरिहार्यतेमुळे डिजिटल अंकाकडे वाटचाल पुणे : करोना विषाणूचा प्रादुर्भाव आणि देशभर लागू करण्यात आलेली सरसकट बंदी यामुळे विविध मराठी नियतकालिकांची छपाई आणि वितरण ठप्प झाले आहे. काही नियतकालिकांनी संकेतस्थळ तसेच व्हॉट्स अ‍ॅपद्वारे पाठवता येईल, असा डिजिटल अंक प्रसिद्ध करण्यास सुरुवात केली असली, तरी नियतकालिकांची समृद्ध परंपरा कशी टिकवायची आणि अनेकांच्या रोजगाराचे काय, असे प्रश्न निर्माण झाले आहेत. राज्यातील दोनशेपेक्षा अधिक नियतकालिकांना करोनाचा फटका बसला आहे. घरात आणि कार्यालयात एखादे नियतकालिक असणे हे वैचारिक प्रगल्भतेचे लक्षण मानले जाते. महाराष्ट्राला नियतकालिकांची मोठी परंपरा असून, विविध नियतकालिकांनी वाचकांचे वैचारिक भरणपोषण केले आहे. मात्र, करोनाच्या संकटामुळे नियतकालिकांपुढे आव्हान निर्माण झाले आहे. सरसकट बंदीमुळे प्रकाशन कार्यालये, कागदांची दुकाने, छपाईखाना अशी सर्वच यंत्रणा बंद झाल्याने नियतकालिकांची छपाई थांबली आहे. पोस्टाने विविध विभाग बंद केले असल्याने अंकांचे वितरण होऊ शकत नाही. यामुळे वाचक, वर्गणीदार तसेच जाहिरातदार यांची अडचण झाली आहे. नियतकालिकांना कार्यालय सुरू ठेवण्यासाठी आणि त्यांचे खासगी छपाईखाने सुरू ठेवण्यास पोलिसांची परवानगी नसल्याने अंक प्रसिद्ध करता येत नाहीत, असे मराठी प्रकाशक-संपादक असोसिएशनचे अध्यक्ष भालचंद्र कुलकर्णी यांनी सांगितले. सवलतीचा दर असल्याने नियतकालिकांचे वितरण प्रामुख्याने टपाल खात्याद्वारे होते. पोस्टाच्या नियमांनुसार अंक छापला गेला नसल्यास त्या पुढील अंकाला सवलत मिळत नाही. जोडअंक काढण्यास वर्षांतून एकदाच परवानगी मिळते. दिलेल्या तारखेस अंकांचे वितरण होणे आवश्यक आहे. टपाल खात्याने नियमांमध्ये सवलत देऊन सर्व व्यवहार सुरळीत झाल्यावर योग्य ते सहकार्य करावे, अशी मागणी कुलकर्णी यांनी केली. मराठी नियतकालिकांच्या या असोसिएशनमध्ये सहकार सुगंध, ग्राहकहित, व्यापारी मित्र, जडणघडण, अनुभव, विपुलश्री, एकता, मिळून साऱ्या जणी, साधना, माहेर, मेनका, ब्राह्मण व्यावसायिक पत्रिका, तुम्ही आम्ही पालक, हिंदूबोध, ऋतुपर्ण, आम्ही सारे ब्राह्मण, चपराक, दृष्टिलक्ष्य, अर्थपूर्ण, विवेक, उत्तम कथा, प्रसाद, यशस्वी उद्योजक, धातुकाम, मधुमित्र, तारांगण, सांस्कृतिक वार्तापत्र, गारवेल, मुलांचे मासिक, सृष्टिज्ञान, जीवन शिक्षण, हॅपी थॉट्स अशा विविध दोनशेहून अधिक नियतकालिकांचा समावेश आहे.
