अत्यंत सहज-सुलभ पर्याय अगदी नावाप्रमाणेच, मालमत्ता तारण कर्ज (लोन अगेंस्ट प्रॉपर्टी - एलएपी) हे स्व-मालकीची मालमत्ता गहाण ठेवून मिळविलेले कर्ज असते. मालमत्तेच्या बाजारमूल्याच्या विशिष्ट टक्केवारीनुसार हे कर्ज निश्चित केले जाते. ते सामान्यत: मालमत्तेच्या मूल्याच्या ४० टक्के ते ६० टक्क्यांदरम्यान असते. एलएपी हे खात्रीदायी कर्ज विभागामध्ये मोडते, जेथे कर्जदार त्याच्या मालमत्तेचा वापर सुरू ठेवत अप्रत्यक्ष तारण म्हणून करतो. अनेक व्यक्तींसाठी मालमत्ता कर्ज हा सर्वात सुलभ पर्याय असू शकतो. यातून लघुकालीन व्यवसाय गरजा किंवा विवाह, उच्च शिक्षण, सुट्टीमधील योजना आणि अगदी वैद्यकीय आणीबाणीच्या गरजांसाठी आणि महागडे कर्ज फेडण्यासाठीही आíथक व्यवस्था या रूपात करता येतो. बँका सामान्यत: कर्जदारांना आकर्षून घेण्याकरिता दीर्घकालीन परतफेडीची मुदत, किमान ईएमआय (हप्ते), आकर्षक व्याजदर व कमीत कमी कागदपत्रांचा व्यवहार अशा सुविधा देऊ करतात. कर्जाची मुदत व्यक्तीनुरूप (कर्जदाराची स्थिती) तसेच कर्ज कालावधी पूर्ण होईल त्यावेळी मालमत्ता किती जुनी असेल यावर अवलंबून असेल. सामान्यत: अप्रत्यक्ष तारणाची सुविधा दिल्याने कर्जासंदर्भातील कागदपत्रांचा व्यवहार कमी त्रासदायक होतो. ग्राहक स्वत:च्या गरजांनुसार दोन अतिशय लवचिक अशा उत्पादनांमधून निवड करू शकतात - सुलभ ईएमआय आधारित कर्ज किंवा ओव्हरड्राफ्ट सुविधा. दीर्घकालीन परतफेड मुदत व स्पर्धात्मक व्याजदरांसह, इतर अनेक पर्यायांच्या तुलनेत येथे तुलनेने कमी ईएमआयचीही निवड करता येईल. स्वस्त व्याजदर एखादी व्यक्ती बँकेसोबतचे संबंध आणि तारण म्हणून ठेवण्यात आलेल्या मालमत्तेचा दर्जा पाहता कमी व्याजदरासाठी बोलणी करू शकते. अनेक बँकांद्वारे ‘एमसीएलआर’ धाटणीचा ऋण दर किंवा गैर-बँकिंग वित्तीय कंपनीद्वारे रिटेल प्राइम लेंिडग रेट (आरपीएलआर)नुसार एका ठरावीक मर्यादेत व्याजदर निश्चित केला जातो. तो १२ टक्के ते १५.७५ टक्क्यांच्या दरम्यान असतो. कर्ज प्रक्रिया शुल्क कर्ज रकमेच्या किमान १ टक्के असेल, तर मुदतपूर्तीआधी परतफेड शुल्क बँकेच्या धोरणांवर आधारित असेल; अनेकदा बदलणारे व्याजदर निवडले गेल्यास कोणताही परतफेड दंड बँका आकारत नाही, तर निश्चित व्याजदर निवडला असल्यास मुख्य थकबाकीवर २.५ टक्के किंवा अधिक दंड आकारू शकते. कर्जदारांच्या स्थितीच्या संदर्भात, तारण मालमत्ता कर्ज (निवासी व व्यावसायिक मालमत्तांना लागू होऊ शकते) स्वयं-रोजगारित व्यक्तीलासुद्धा कर्ज मिळण्यामध्ये मदत करते. सामान्यत: बँका मालमत्तेच्या बाजारमूल्याच्या ६० टक्के रकमेएवढे कर्ज देतात. मालमत्तेच्या कागदपत्रांच्या तपासणीसंदर्भात, बँका साठे करारासोबतच मूळ कागदपत्रे, मान्यताकृत योजना व इतर सामान्य माहिती मागते. यासाठी कर्ज घेणाऱ्या व्यक्तीने निवासाचा पुरावा (रेशन कार्ड, टेलिफोन बिले, विजेची बिले, मतदान ओळखपत्र इत्यादी) आणि ओळखीचा पुरावा, जसे मतदान ओळखपत्र, चालक परवाना इत्यादी सादर करणे आवश्यक आहे. पगारदार कर्मचारीवर्ग गेल्या तीन महिन्यांची सर्व कपातीसह असलेली पगारपत्रके आणि गेल्या सहा महिन्यामध्ये करण्यात आलेले सर्व व्यवहार दर्शविणारे बँक खात्याचे विवरण सादर करू शकतात. यासोबतच मागील वर्षांतील फॉर्म-१६ व प्राप्तिकर विवरणपत्र जोडलेले असले पाहिजेत. एखादी व्यक्ती सह-कर्जदार किंवा जामीनदार म्हणून पती/पत्नीचे उत्पन्न जोडू शकत असली, तरी मूलभूत उत्पन्न निकषामध्ये किमान १२,००० रुपयांच्या निव्वळ मासिक उत्पन्नाचा (वार्षकि उत्पन्न दीड लाखांहून अधिक) समावेश आहे. सामान्य परतफेडीची मुदत पाच वष्रे आहे, पण बँका विशेष संदर्भात १५ वष्रे कालावधीही मंजूर करू शकतात. २५ लाख रुपये व त्यापेक्षा अधिक रकमेच्या कर्जासाठी (कधीकधी बँका १ कोटी रुपयांचे कर्ज मंजूर करतात), कर्जदाराला हमी देणे आवश्यक असेल. ही कर्जरक्कम रिझव्र्ह बँकेद्वारे निर्दष्टि करण्यात आलेल्या कृतींव्यतिरिक्त इतर कोणत्याही हेतूंसाठी (जसे स्थावर मालमत्ता किंवा शेअर बाजार गुंतवणुका) वापरणार नाही, असे हमीपत्र द्यावे लागेल. भरघोस कर्जाच्या सुलभ उपलब्धतेव्यतिरिक्त, लघू व मध्यम उद्योगांचे व्यवस्थापन पाहणाऱ्या व्यावसायिकांसाठी उपयुक्त असे मालमत्ता कर्ज इतर पर्यायांपेक्षा उत्तम व्याजदर देते. फेडलेल्या व्याजावर व्यावसायिकांना करमाफीही लागू होऊ शकते (हा पर्याय पगारदार कर्मचारीवर्गासाठी नाही). तसेच, जमिनीचे भाव मोठय़ा कालावधीत वाढतच असतात हे तज्ज्ञांचे सांगणे आहे, तेव्हा व्यक्तीने उच्च लाभ मिळवण्यासाठी कर्जाची परतफेड केली पाहिजे. एलएपी विरुद्ध वैयक्तिक कर्ज अनेकदा व्यक्ती मालमत्ता तारण कर्ज (एलएपी) घ्यावे की नाही किंवा त्यापेक्षा असुरक्षित वैयक्तिक कर्ज घ्यावे यासंदर्भात गोंधळून जातात. अर्थातच, तुम्ही कोणत्याही तारण किंवा जामीनदाराशिवाय वैयक्तिक कर्ज घेऊ शकता. पण सामान्यत: अशा कर्जाचे व्याजदर उच्च असू शकतात. या व्यतिरिक्त, एलएपीसाठी मंजूर करण्यात आलेली कर्जरक्कम वैयक्तिक कर्जापेक्षा अधिक असते, जेथे व्यक्तीचे उत्पन्न उच्च कर्ज रकमेसाठी मर्यादित आहे. तारण कर्जाची परतफेड मुदतसुद्धा वैयक्तिक कर्जापेक्षा अधिक असते. मालमत्ता तारण कर्जासाठी पात्रता ही कमी मानसिक ताण देणारी असते. एलएपीच्या तोटय़ांमध्ये घरासारखी मौल्यवान मालमत्ता तारण म्हणून न ठेवण्याची भारतीय मानसिकता (अनिच्छा) समाविष्ट आहे. काही चूक झाल्यास मालमत्ता गमावण्याची भीती त्यांच्या मनात असते. तसेच, मालमत्ता मूल्याच्या ६० टक्के कर्ज रक्कम इतर अनेक पर्यायांपेक्षा खूपच कमी आहे. शिवाय, कमी रकमेच्या संदर्भातसुद्धा बँकाद्वारे होणारे मालमत्तेचे मूल्यांकन अत्यंत कडक असते. - रवींद्र रावअत्यंत सहज-सुलभ पर्याय (लेखक ‘गृहशक्ती’ - फुलर्टन इंडिया होम फायनान्स कंपनी लिमिटेडचे मुख्याधिकारी)
