नवीन वर्षात पेट्रोल आणि डिझेल १० रुपयांनी स्वस्त होण्याची शक्यता वर्तवली जात होती. देशात पेट्रोल आणि डिझेल स्वस्त करावे की नाही, यावर पेट्रोलियम मंत्रालय आणि अर्थ मंत्रालयामध्ये बराच काळ चर्चा सुरू होती. समजा, पेट्रोल अन् डिझेल स्वस्त केले तरी ते किती करावे? दोन्ही मंत्रालयांपैकी त्याचा भार कोण उचलणार, अशीही चर्चा सुरू होती. या संपूर्ण खर्चाचा बोजा तेल कंपन्यांवरच टाकावा का? यावरही विचारविनिमय सुरू आहे. तज्ज्ञांच्या मते, या संपूर्ण प्रकरणावर दोन्ही मंत्रालयांमध्ये एकमत झाले आहे. पेट्रोल आणि डिझेल स्वस्त करण्याची तयारीही सुरू झाली आहे. ज्याची घोषणा खुद्द देशाचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी करणार आहेत. सरकारकडून कोणता फॉर्म्युला अवलंबला जातोय हे जाणून घेऊ यात?
पंतप्रधान स्वतः मोठी घोषणा करणार
नवीन वर्षात देशाचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात प्रतिलिटर ८ ते १० रुपयांची कपात करून मोठी घोषणा करू शकतात. देशातील महागाई कमी करणे हे सरकारचे प्राथमिक लक्ष्य बनले असल्याने हा निर्णय महत्त्वाचा मानला जात आहे. महागाई कमी करण्यासाठी आरबीआयने आधीच व्याजदर २.५० टक्क्यांनी वाढवले आहेत. तसेच अन्नधान्य महागाई कमी करण्यासाठी सरकार आधीच अनेक पावले उचलत आहे. आता फक्त पेट्रोल आणि डिझेल उरले होते, जे सरकारसाठी डोकेदुखी ठरत होते. ज्यावर काही काळ अर्थ आणि तेल मंत्रालयात चर्चा सुरू होती. दोन्ही मंत्रालयांना डिसेंबर महिन्यात आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाची किंमत काय आहे, याचे निरीक्षण करायचे होते. जर कच्च्या तेलाची किंमत ८० डॉलर किंवा त्याहून कमी राहिली तर जानेवारीच्या सुरुवातीला पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमती कमी होतील, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला.
भार कोण उचलणार?
बाजारातील तज्ज्ञांनी नाव न सांगण्याच्या अटीवर सांगितले की, कच्च्या तेलाची किंमत ८० डॉलर आणि त्यापेक्षा कमी आहे. त्याचबरोबर रशियाकडून कच्चे तेल घेऊन तेल कंपन्यांना खूप फायदा झाला आहे. याशिवाय या कंपन्यांच्या समभागांच्या वाढीमुळे मूल्यांकनातही वाढ झाली आहे. अशा परिस्थितीत सरकार तेल कंपन्यांना पेट्रोल आणि डिझेल स्वस्त करण्यास सांगणार आहे. सरकार आपल्या भागावर कोणतीही कर कपात करणार नाही. याचा अर्थ तेल कंपन्या दररोज कपात करून पेट्रोल आणि डिझेल स्वस्त करू शकतील. गेल्या वर्षी तेल कंपन्या तोट्यात होत्या. पण रशियाकडून स्वस्त तेल खरेदी करून पेट्रोल-डिझेलच्या किमती कमी करून कंपन्यांना आधी नफ्यात आणले गेले. तेल कंपन्यांनी प्रचंड नफा कमावल्याचे गेल्या तीन तिमाहींच्या निकालांवरून स्पष्ट होते. पेट्रोल आणि डिझेलमधून कंपन्यांना भरपूर नफा मिळत आहे. त्यामुळे कंपन्यांच्या शेअर्समध्येही वाढ होताना दिसत आहे.
हेही वाचाः देशातील ‘या’ ३ बँकांमध्ये तुमचे पैसे सर्वात सुरक्षित, तुमचे खाते आहे ना?
कच्च्या तेलाची किंमत किती?
सध्या कच्च्या तेलाच्या किमतीत घसरण होत आहे. त्याचे कारण म्हणजे डॉलरचा घसरणारा निर्देशांक आहे. फेड पुढील वर्षी व्याजदरात कपात करू शकते. या बातमीमुळे डॉलरच्या निर्देशांकात घसरण होत आहे. आकडेवारीनुसार, आखाती देशांतून कच्च्या तेलाचा व्यापार ७७.५२ प्रति बॅरल डॉलरवर होत आहे. दुसरीकडे अमेरिकन तेल प्रति बॅरल ७२.०४ डॉलरवर व्यापार करीत आहे. गेल्या वर्षी मार्च-एप्रिलच्या तुलनेत कच्च्या तेलाच्या किंमती प्रति बॅरल ६० ते ७० डॉलरने घसरल्या आहेत. विशेष म्हणजे ओपेक सतत उत्पादनात घट करीत आहे, तरीही चालू वर्षात कच्च्या तेलाच्या किमती १०० डॉलरच्या पुढे गेलेल्या नाहीत.
हेही वाचाः भारतीय गुंतवणूकदारांच्या जोरावर शेअर बाजार आत्मनिर्भर
तज्ज्ञ काय म्हणतात?
एचडीएफसी सिक्युरिटीचे करन्सी कमोडिटी हेड अनुज गुप्ता यांनी सांगितले की, सुमारे एक महिन्यापासून असा अंदाज लावला जात होता की, पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात प्रति लिटर १० रुपयांची घट होऊ शकते. कच्च्या तेलाच्या किमतीत झालेली घसरण हे त्याचे प्रमुख कारण आहे. डिसेंबर महिन्यात लाल समुद्राच्या समस्येनंतरही कच्च्या तेलाच्या किमतीत फारशी वाढ झालेली नाही. कच्च्या तेलाची सरासरी किंमत प्रति बॅरल ७५ डॉलरच्या आसपास राहिली. ज्याची सरकारकडून सातत्याने दखल घेतली जात होती. त्याचा फायदा आता सरकार सर्वसामान्यांना देणार आहे.
शेवटचा बदल कधी झाला?
भारतातील पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात फार दिवसांपासून बदल होताना दिसत नाही. देशातील महानगरांमध्ये पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात शेवटचा बदल २१ मे रोजी दिसून आला. त्यावेळी देशाच्या अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतीवरील कर कमी केला होता. त्यानंतर काही राज्यांनी व्हॅट कमी करून किंवा वाढवून किमतींवर प्रभाव टाकण्याचा प्रयत्न केला. विशेष म्हणजे आंतरराष्ट्रीय बाजाराप्रमाणे देशात पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमती रोज बदलू लागल्यापासून पेट्रोलियम कंपन्यांनी विक्रमी वेळेत कोणताही बदल न करण्याची ही पहिलीच वेळ आहे.
देशातील प्रमुख शहरांमध्ये पेट्रोल आणि डिझेलचे दर
नवी दिल्ली: पेट्रोलचा दर: ९६.७२ रुपये प्रति लिटर, डिझेलचा दर: ८९.६२ रुपये प्रति लिटर
कोलकाता: पेट्रोलचा दर: १०६.०३ रुपये प्रति लिटर, डिझेलचा दर: ९२.७६ रुपये प्रति लिटर
मुंबई: पेट्रोलचा दर: १०६.३१ रुपये प्रति लिटर, डिझेलचा दर: ९४.२७ रुपये प्रति लिटर
चेन्नई: पेट्रोलचा दर: १०२.६३ रुपये प्रति लिटर, डिझेलचा दर: ९४.२४ रुपये प्रति लिटर
बंगळुरू: पेट्रोल दर: १०१.९४ रुपये प्रति लिटर, डिझेल दर: ८७.८९ रुपये प्रति लिटर
चंदीगड: पेट्रोलचा दर: ९६.२० रुपये प्रति लिटर, डिझेलचा दर: ८४.२६ रुपये प्रति लिटर
गुरुग्राम: पेट्रोल दर: ९७.१८ रुपये प्रति लिटर, डिझेल दर: ९०.०५ रुपये प्रति लिटर
लखनौ: पेट्रोलचा दर: ९६.५७ रुपये प्रति लिटर, डिझेलचा दर: ८९.७६ रुपये प्रति लिटर
नोएडा: पेट्रोल दर: ९६.७९ रुपये प्रति लिटर, डिझेल दर: ८९.९६ रुपये प्रति लिटर
