गेल्या आर्थिक वर्षात भारतात सर्वाधिक थेट विदेशी गुंतवणूक (FDI) अमेरिकेतून (USA) आली, तर मॉरिशस या बाबतीत दुसऱ्या स्थानावर आहे आणि ब्रिटन (United Kingdom) तिसऱ्या स्थानी आहे. भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या (RBI) ताज्या अहवालात ही माहिती देण्यात आली आहे. २०२२-२३ या आर्थिक वर्षात सिंगापूर भारतातून परदेशी गुंतवणुकीत (ODI) अव्वल स्थानावर आहे, तर अमेरिका दुसऱ्या आणि ब्रिटन तिसऱ्या क्रमांकावर आहे. विशेष म्हणजे सर्वाधिक परदेशी थेट गुंतवणूक मिळवणाऱ्या पहिल्या १० देशांच्या यादीत बर्म्युडा, जर्सी आणि सायप्रस यांसारख्या ‘टॅक्स हेव्हन्स’ म्हटल्या जाणार्‍या देशांचाही समावेश आहे.
कोणत्या क्षेत्रात किती एफडीआय आले?
रिझर्व्ह बँकेच्या ताज्या अहवालानुसार, २०२२-२३ मध्ये देशातील उत्पादन क्षेत्रात सर्वाधिक २५ लाख ८६ हजार ५७ कोटी रुपयांची एफडीआय आली आहे. संपूर्ण आर्थिक वर्षात आलेल्या एकूण एफडीआयच्या हे प्रमाण ५१.९ टक्के आहे. या कालावधीत सेवा क्षेत्रात एकूण २१ लाख ३८ हजार ५६६ कोटी रुपयांची थेट परकीय गुंतवणूक आली आहे, जी एकूण एफडीआयच्या ४२.८ एवढी आहे. याशिवाय १,६१,५३५ कोटी रुपयांची एफडीआय (३.२ टक्के) वीज, गॅस, स्टीम आणि एअर कंडिशनिंग पुरवठ्याशी संबंधित कामांमध्ये आली आहे आणि बांधकामात ८६,६४३ कोटी रुपयांची (१.७ टक्के) विदेशी गुंतवणूक आली आहे.
या देशांतून सर्वाधिक गुंतवणूक आली
आरबीआयच्या अहवालानुसार २०२२-२३ या आर्थिक वर्षात एकूण ४९ लाख ९३ हजार ३७० कोटी रुपयांची थेट विदेशी गुंतवणूक भारतात आली आहे. या एफडीआयमध्ये सर्वाधिक योगदान देणारे देश आहेत.
अमेरिका: ८,५८,११६ कोटी (१७.२%)
मॉरिशस: ७,४३,७८१ कोटी (१४.९%)
यूके: ७,०८,७३२ कोटी (१४.२%)
सिंगापूर: ६,५९,०१६ कोटी (१३.२%)
नेदरलँड: ५,००,३२७ कोटी (१०%)
जपान: ३,९८,९५५ कोटी (८%)
स्वित्झर्लंड: २,६९,८३५ कोटी (५.४%)
जर्मनी: १,६४,००७ कोटी (३.३%)
फ्रान्स: १,१४,२२५ कोटी (२.३%)
दक्षिण कोरिया: ९८,५१० कोटी (२ %)
इतर देश: ४,७७,८६६ कोटी (९.५%)
हेही वाचाः गरिबांना ७५ लाख नवीन मोफत एलपीजी कनेक्शन मंजूर; मोदी मंत्रिमंडळाचा मोठा निर्णय
बहुतेक भांडवल भारतातून या देशांत गेले
रिझव्‍‌र्ह बँकेच्या अहवालात भारतातून इतर देशांमध्ये केलेल्या विदेशी गुंतवणुकीचा तपशीलही देण्यात आला आहे. त्यानुसार २०२२-२३ या आर्थिक वर्षात भारतातून इतर देशांमध्ये ९ लाख ११ हजार ६९ कोटी रुपयांची एकूण गुंतवणूक (ODI) करण्यात आली. बहुतेक गुंतवणूक या देशांमध्ये गेली:
सिंगापूर: २,०३,२३३ कोटी (२२.३%)
अमेरिका: १,२४,१२३ कोटी (१३.६%)
यूके: १,१६,३९८ कोटी (१२.८%)
नेदरलँड: १,०६,३९५ कोटी (११.७%)
संयुक्त अरब अमिराती: ८७,४५९ कोटी (९.६%)
मॉरिशस: ७६,८८१ कोटी (८.४%)
स्वित्झर्लंड: २८,२२८ कोटी (३.१%)
बर्म्युडा: १२,५८२ कोटी (१.४%)
जर्सी: ११,६६१ कोटी (१.३%)
सायप्रस: ९,९८५ कोटी (१.१%)
इतर देश: १,३४,१२४ कोटी (१४.७%)
आरबीआयचा अहवाल ज्यामध्ये ही सर्व माहिती देण्यात आली आहे, तो २०२२-२३ साठी भारतीय थेट गुंतवणूक संस्थांच्या विदेशी दायित्वे आणि मालमत्तांवर जनगणना या नावाने बुधवारी जारी करण्यात आला आहे.
हेही वाचाः रिटेल क्षेत्रात भरपूर नोकऱ्यांची संधी; रिलायन्स रिटेल, ट्रेंट, टायटन यांसारख्या कंपन्या देणार रोजगार
महत्त्वाच्या १० देशांची यादी मनोरंजक का आहे?
भारतातील थेट परकीय गुंतवणुकीत (FDI) योगदान देणाऱ्या टॉप १० देशांची यादी असो किंवा आऊटबाऊंड कॅपिटल (ODI) मध्ये सर्वाधिक गुंतवणूक मिळवणाऱ्या देशांची यादी असो, दोन्हीमध्ये अशा काही देशांचा समावेश होतो, ज्यांची स्वतःची अर्थव्यवस्था फार मोठी नाही. उदाहरणार्थ, एफडीआयच्या यादीत जगातील सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था असलेल्या अमेरिकेनंतर मॉरिशसचे नाव दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. त्यानंतर ब्रिटन आहे, तर जपान, जर्मनी आणि फ्रान्ससारख्या मोठ्या अर्थव्यवस्था असलेले देश खूप खाली आहेत. त्याचप्रमाणे भारताकडून सर्वाधिक गुंतवणूक (ODI) मिळवणाऱ्या देशांच्या यादीत सिंगापूर अव्वल आहे. अमेरिका, ब्रिटन, UAE सह इतर सर्व देश खाली आहेत. विशेष म्हणजे ज्या देशांमध्ये सर्वाधिक एकदिवसीय सामने खेळले जातात, त्यात बर्म्युडा, जर्सी आणि सायप्रस सारख्या लहान देशांचाही समावेश आहे, ज्यांची चर्चा सामान्यतः केवळ ‘टॅक्स हेव्हन्स’ म्हणून केली जाते. अनेक तज्ज्ञ या देशांच्या परकीय गुंतवणुकीच्या प्रवाहात आणि बाहेर जाण्यात महत्त्वाच्या भूमिकेचा संबंध फक्त कर वाचवण्यासाठी केलेल्या निधीच्या राऊंड ट्रिपिंग(round tripping of funds)शी जोडतात.
