एमपीएससी मंत्र : फारुक नाईकवाडे सहायक मोटार वाहन निरीक्षक या तांत्रिक पदाच्या भरतीसाठी पूर्वपरीक्षेचा अभ्यासक्रम पाहिल्यास चालू घडामोडी या घटकाचा सामान्य आणि अभियांत्रिकीशी संबंधित अशी दोन स्वरूपात उल्लेख करण्यात आला आहे. सन २०१७ला झालेल्या पूर्वपरीक्षेच्या प्रश्नपत्रिकेतील या घटकावरील काही प्रश्न पाहू. या प्रश्नांतील योग्य उत्तराचा पर्याय ठळक केलेला आहे. प्रश्न - एखाद्या इंजिनामध्ये २४स्र्ी१ूँं१ॠ्रल्लॠ चा वापर करण्याचे कारण - १) थंड हवा दाबाने पुरविण्यसाठी २) एक्झॉस्ट दाब वाढविण्यासाठी ३) जास्त भार असताना अधिक इंधन इनजेक्ट करण्यासाठी ४) बाहेरील हवेच्या घनतेपेक्षा जास्त घनतेने हवा इनटेकमध्ये पुरवठा करण्यासाठी र् प्रश्न - ऑटोमॅटिक ट्रान्समिशनमध्ये बाँडला नियंत्रित करण्यासाठी - १) क्लच वापरतात २) सर्वो वापरतात ३) अक्यूम्युलेटर वापरतात ४) ड्रमचा वापर करतात प्रश्न - विद्युत ब्रेक कुठे वापरतात? १) दुचाकी वाहने २) कार ३) ट्रक ४) ट्रेलर्स प्रश्न - खालीलपकी कोणते विधान चुकीचे आहे? १) साक्षी मलिक ही ऑलिम्पिक पदक जिंकणारी सर्वात तरुण भारतीय आहे. २) दीपा मलिक ही पॅरालिम्पिकमध्ये पदक जिंकणारी पहिली भारतीय महिला आहे. ३) पी. व्ही. सिंधू हिचे पिता हे अर्जुन पदक मिळवलेले व्हॉलीबॉल खेळाडू आहेत. ४) आंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक समितीवर निवडलेल्या नीता अंबानी या पहिल्या भारतीय महिला आहेत. या प्रातिनिधिक प्रश्नांचे विश्लेषण केल्यावर चालू घडामोडींबाबत पुढील बाबी लक्षात येतात. अभ्यासक्रमामध्ये यंत्र अभियांत्रिकी व स्वयंचल अभियांत्रिकी संबंधित चालू घडामोडी असा उल्लेख असला तरी प्रश्नांचे विश्लेषण केल्यावर लक्षात येते की प्रत्यक्षात यंत्र व स्वयंचल अभियांत्रिकी क्षेत्रातील उपयोजनावर (Application of Mechanical and Automobile Engineering)) प्रश्न विचारलेले आहेत. त्यामुळे अभियांत्रिकीशी संबंधित चालू घडामोडींचा अभ्यास करताना 'चालू घडामोडी' याचा अर्थ या क्षेत्रातील अद्ययावत आणि पारंपरिक तंत्रज्ञानाचे उपयोजन असा अभिप्रेत आहे हे लक्षात घेणे आवश्यक आहे. बरेच वेळा क्लिष्ट बाबी अभ्यासताना मूलभूत व तुलनेने सोप्या वाटणाऱ्या बाबी आणि आधीचा अभ्यास कमी लेखला जातो किंवा त्याकडे दुर्लक्ष होते. परिणामी या गृहीत धरलेल्या बाबींबाबत सरळ मुद्दा विचारला तर माहीत आहे पण नेमके आठवत नाही अशी अवस्था होऊ शकते. या २० प्रश्नांची काठिण्यपातळी पाहता अभियांत्रिकीच्या मूलभूत अभ्यासाची उजळणी अत्यंत महत्त्वाची आहे. विज्ञान, क्रीडा, राज्यव्यवस्था, पर्यावरण, व्यक्तिविशेष (राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय) आणि शासकीय उपक्रम व योजना या मुद्यांवर प्रश्न विचारलेले आहेत. यामध्ये बहुविधानी प्रश्नांचे प्रमाण जास्त आहे. यामध्ये भारताचे द्विपक्षीय तसेच संघटना सदस्य म्हणून आंतरराष्ट्रीय संबंध, निवडणुका, नवीन विधेयके, धोरणे, कायदे या राज्यव्यवस्था घटकाशी संबंधित बाबी पहायला हव्यात. नैसर्गिक आपत्ती, वैशिष्टय़पूर्ण भौगोलिक घटना, त्यांची वैशिष्टय़े समजून घ्यावीत. आर्थिक कास दर, वेगवेगळे आंतरराष्ट्रीय व राष्ट्रीय निर्देशांक, जनगणना, बँक दर, जीएसटी, आर्थिक क्षेत्रातील नवे निर्णय, जीडीपी, जीएनपी यांची अद्ययावत माहिती असायला हवी. विविध शासकीय योजना, त्यांच्या तरतुदी, लाभार्थी यांचा आढावा घ्यायला हवा. स्वतंत्र चालू घडामोडीमध्ये व्यक्तिविशेष, पुरस्कार, क्रीडा स्पर्धा, पुस्तके व लेखक, संमेलने, नेमणूकी व नियुक्त्या अशा घटकांचा समावेश होतो. आंतरराष्ट्रीय व राष्ट्रीय स्तरावरील क्रीडा स्पर्धा, त्यातील विजेते यांचा आढावा घ्यायला हवा. आंतरराष्ट्रीय व राष्ट्रीय स्तरावरील साहित्य, चित्रपट, संगीत, पत्रकारिता, प्रशासन, शैक्षणिक क्षेत्रातील पुरस्कार तसेच पद्म पुरस्कार, शौर्य पुरस्कारप्राप्त व्यक्ती माहीत असाव्यात. महाराष्ट्र शासनाचे विविध पुरस्कार, राज्य स्तरावरील महत्त्वाची संमेलने यांची माहिती असायला हवी. चर्चेतील व्यक्ती, त्यांचे कार्यक्षेत्र, नियुक्त्या, निवड, बढती यांचा आढावा घ्यायला हवा. या व्यक्तींची इतर काही कामगिरी, अन्य ठळक माहिती पहायला हवी. स्वतंत्र चालू घडामोडी हा घटक पूर्णपणे तथ्यात्मक आणि म्हणूनच स्मरणशक्तीवर विसंबून असलेला मुद्दा आहे. त्याचेच प्रमाण चालू घडामोडीवरील स्वतंत्र प्रश्नांमध्ये जास्त आहे. त्यामुळे कोष्टकामध्ये टिप्पणी काढणे आणि त्यांची उजळणी हा यासाठी महत्त्वाचा भाग आहे. परीक्षेत विचारले जाणारे प्रश्न सर्वसाधारणपणे मागील एक वर्षांच्या घडामोडींवर विचारले जातात. ‘एक वर्ष’ असा लिखित नियम नाही. अजून खोलात जायचे तर मागील आठ-नऊ महिन्यांच्या घडामोडींवर अधिक भर असतो. त्यामुळे या काळातील घडामोडींवर बारकाईने लक्ष दिले पाहिजे. प्रश्नांचे नेमके स्वरूप समजण्यासाठी मागील वर्षांच्या प्रश्नप्रत्रिका अभ्यासणे हा सर्वोत्तम मार्ग आहे. प्रश्नांचे स्वरूप लक्षात आले की, नेमके काय वाचायला हवे, ते कळते. वृत्तपत्रांतील 'बातमी' आणि स्पर्धा परीक्षेविषयी आवश्यक 'माहिती' यातला फरक जाणून घेणे आवश्यक आहे.
