२०२५ चा ‘सीसॅट’ पेपर हा मागच्या वर्षीच्या तुलनेत नक्कीच अवघड व वेळखाऊ होता. विशेषत: वाचन समज, तर्कशक्ती, आणि घातांक गणित (क्वांटिटेटिव्ह अॅप्टिट्यूड) या विभागांचा स्तर जास्त आव्हानात्मक होता. त्यामुळे बहुतेक विद्यार्थ्यांना ६६ गुण मिळविणे देखील अवघड असणार आहे. याचा परिणाम नक्कीच मेरिटवर होईल.

या लेखात आपण २५ मे रोजी झालेल्या यूपीएससी पूर्वपरीक्षा २०२५ च्या ‘सीसॅट’ पेपरचे विश्लेषण बघणार आहोत. ‘सीसॅट’ पेपर हा पूर्वपरीक्षेतील पात्रतेचा पेपर आहे. यात तुम्हाला २०० पैकी ६६ गुण मिळविणे हा पात्रतेचा निकष आहे. २०२५ चा ‘सीसॅट’ पेपर हा मागच्या वर्षीच्या तुलनेत नक्कीच अवघड व वेळखाऊ होता. विशेषत: वाचन समज, तर्कशक्ती, आणि घातांक गणित (क्वांटिटेटिव्ह अॅप्टिट्यूड या विभागांचा स्तर जास्त आव्हानात्मक होता. यंदाचा पेपर अनेकांना ‘गाळणी लावणारा’ म्हणजेच नीट तयारी नसलेल्या उमेदवारांना बाजूला काढणारा असा होता. त्यामुळे बहुतेक विद्यार्थ्यांना ६६ गुण मिळविणे देखील अवघड असणार आहे. याचा परिणाम नक्कीच मेरिटवर होईल.

‘सीसॅट’ पेपरमधील ८० प्रश्नांचे विषयानुसार वर्गीकरण

घटक ८० पैकी

प्रश्नसंख्या

उतारे वाचन २९

गणित ३३

तार्किक कारणमीमांसा १८

● उतारा वाचन :

सीसॅट पेपरमधील महत्त्वाचा घटक म्हणजे उतारा होय. यावर या वर्षी २९ प्रश्न विचारलेले असून, प्रश्न विचारताना खालीलप्रमाणे प्रश्न विचारलेले आहेत. याचा अर्थ सहज आहे की उतारा समजून घेणे, त्यातील मूळ संकल्पना विचारात घेवून उत्तराचा पर्याय निवडणे अपेक्षित आहे. त्यामुळे याचा सराव अधिकाधिक करायला हवा.

हेही वाचा

उताऱ्यांवरील प्रश्नांमध्ये विचारलेले ‘की वर्डस’ लक्षात घ्या व त्याआधारे सराव करा.

१. उताऱ्याचे गृहीतक ओळखा.

२. उताऱ्यातील टीकात्मक संदेश ओळखा.

३. उताऱ्यातील मूळ कल्पना ओळखा.

४. उताऱ्यातील सर्वात तार्किक, तर्कसंगत व व्यावहारिक संदेश ओळखा.

५. उताऱ्याचे प्रतिबिंब ओळखा.

६. उताऱ्यातील मुख्य संकल्पना ओळखा.

उताऱ्यातील प्रश्नाचा नमुना बघा –

प्र. वरील उताऱ्याच्या संदर्भात, खालील गृहीतके मांडण्यात आली आहेत:

I. राष्ट्रीय उत्पन्न वाढविण्यासाठी कोणत्याही देशाला परिसंस्थांवर अवलंबून राहण्याची गरज नाही.

II. परिसंस्थांचा ऱ्हास रोखण्यासाठी संसाधनांनी समृद्ध देशांनी त्यांची संसाधने कमी संसाधनांसह सामायिक करणे आवश्यक आहे.

वरीलपैकी कोणते गृहीतक वैध आहे/आहेत?

(अ) फक्त क

(ब) फक्त II

(क) दोन्ही I आणि II

(ड) दोन्ही I किंवा II नाही

● गणित :

यंदाच्या पेपरमध्ये गणित या विषयाचे एकूण ३३ प्रश्न असून त्यात घातांक गणिताचे वर्चस्व दिसून आले. प्रश्न केवळ गणितीय अचूकतेपुरते मर्यादित नव्हते, तर त्यासाठी सखोल संकल्पना समजणे आणि विश्लेषणात्मक विचारशक्ती आवश्यक होती. विशेषत: विधानाधारित प्रश्नांमध्ये अचूकता आणि काळजीपूर्वक वाचन अत्यावश्यक होते, कारण हे प्रश्न गुंतागुंतीचे आणि तपशीलवार समजून घ्यावे लागणारे होते. याचा विचार केल्यास येत्या काळात विद्यार्थ्यांनी गणितासंबंधी संकल्पना समजून त्यासंबंधीची इतर गणिते सोडवायला हवीत. या विषयाला सरावानेच आपण आत्मविश्वासाने सामोरे जावू शकतो.

२०२५ च्या परीक्षेतील प्रश्नाचा नमुना बघा

प्र. टीम एक्सने २० षटकांत एकूण एन धावा केल्या. टीम वायने १० कमी षटकांत धावसंख्या बरोबरीत आणली. जर टीम वायचा सरासरी धावगती (प्रति षटक धावा) ५० जास्त असती तर १२ षटकांत धावसंख्या बरोबरीत आली असती. टीम एक्सने किती धावा केल्या?

(अ) ७२

(ब) १४४

(क) २१६

(ड) निश्चित करता येत नाही

● तार्किक कारणमीमांसा :

२०२५ च्या सीसॅट पेपरमध्ये या घटकाचे एकूण १८ प्रश्न विचारलेले आहेत. ‘तार्किक कारणमीमांसा’ या घटकावर नियमितपणे प्रश्न विचारले जातात परंतु दिवसेंदिवस त्यांची काठिन्यपातळी वाढत आहे. एखादी संकल्पना समजून घेताना त्या संकल्पनेच्या सर्व अंगांना आपण समजून घेणे ही बाब विद्यार्थ्यांनी आता लक्षात घ्यायला हवी.

२०२५ च्या परीक्षेतील प्रश्नाचा नमुना बघा –

प्र. एक प्रश्न दिला आहे. त्यात दोन विधाने क आणि कक दिली आहेत. प्रश्न आणि विधाने विचारात घ्या आणि योग्य पर्यायावर खूण करा.

प्रश्न:

Q चा P शी काय संबंध आहे?

विधान I: P दोन बहिणी आहेत, R आणि S.

विधान II: R चे वडील Q चे भाऊ आहेत.

वरील प्रश्न आणि विधानांच्या बाबतीत खालीलपैकी कोणते बरोबर आहे?

(अ) प्रश्नाचे उत्तर फक्त एका विधानाचा वापर करून देता येते, परंतु दुसऱ्या विधानाचा वापर करून देता येत नाही.

(ब) प्रश्नाचे उत्तर फक्त एका विधानाचा वापर करून देता येते.

(क) दोन्ही विधानांचा एकत्रित वापर करून प्रश्नाचे उत्तर देता येते, परंतु केवळ एका विधानाचा वापर करून देता येत नाही.

(ड) कोणत्याही विधानाचा वापर करून देखील प्रश्नाचे उत्तर देता येत नाही.

या पेपरमधील विधानाधारित प्रश्नांना सोडविताना, विशेषत: अर्थव्यवस्था विभागातील विधानाधारित प्रश्नांमध्ये अचूकता व बारकाईने वाचन आवश्यक होते. यासाठी ही सवय सराव करतानाच तुम्ही लावून घ्यायला हवी.

विद्यार्थीमित्रांनो, सीसॅटच्या पेपरच्या स्वरूपातील बदल समजून घेऊन तुम्ही २०२६ साठी तयारी करणे अपेक्षित आहे. २०२५ च्या सीसॅट पेपरचे विश्लेषण केल्याने पेपरच्या बदलत्या पद्धती व आव्हानांच्या स्वरूपाची जाणीव होते, ज्यातून उमेदवार त्यांच्या कमकुवत बाजू ओळखू शकतात व त्यावर लक्ष केंद्रित करू शकतात. यावर्षीच्या काठिण्य पातळीमुळे असे दिसते की भविष्यातील उमेदवारांनी सीसॅटला केवळ एक पात्रता पेपर म्हणून न पाहता, मुख्य अभ्यासाप्रमाणेच गांभीर्याने घेतले पाहिजे.

This quiz is AI-generated and for edutainment purposes only.

sushilbari10 @gmail.com