ग्रेटा थनबर्गसह ११ जणांचे अपहरण; इस्रायलनं रोखली गाझासाठी मदत घेऊन जाणारी बोट, नक्की काय घडलं?

गाझामधील परिस्थिती बिघडत चालली आहे. फ्रीडम फ्लोटिला कोअॅलिशनने या परिस्थितीवर प्रकाश टाकण्यासाठी आणि सरकारवर अधिक थेट कारवाई करण्याकरिता दबाव आणण्यासाठी सिसिली येथून आठवडाभर चालणारी मोहीम सुरू केली होती. ही बोट ताब्यात घेतल्याच्या वृत्तानंतर फ्लोटिलाच्या आयोजकांनी तीव्र निषेध नोंदवला आहे. त्यांनी इस्रायलवर शांततापूर्ण कार्यात बेकायदापणे हस्तक्षेप केल्याचा आरोप केला. मात्र, इस्रायली अधिकाऱ्यांनी जागतिक माध्यमांचे लक्ष वेधण्यासाठी हा प्रयत्न केला जात असल्याचे सांगितले आहे. इस्रायलने ग्रेटा थनबर्ग आणि इतर कार्यकर्त्यांना ताब्यात का घेतले? गाझाला केली जाणारी मदत इस्रायल कशी रोखत आहे? त्याविषयी जाणून घेऊयात.

इस्रायलने ग्रेटा थनबर्ग आणि इतर कार्यकर्त्यांना ताब्यात का घेतले?

• इस्रायलच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने माहिती दिली की, त्यांच्या नौदल दलांनी बोट ताब्यात घेतली आहे आणि ही बोट इस्रायली बंदरात ठेवण्यात आली आहे.
• सोशल मीडिया पोस्टमध्ये या मंत्रालयाने बोटीचे वर्णन ‘सेलिब्रिटींची सेल्फी यॉट’ म्हणून केले आहे.
• मंत्रालयाने असेही नमूद केले आहे की, बोटीवर असणाऱ्या व्यक्तींना कोणतीही इजा झाली नसून त्यांना मूलभूत अन्न आणि पाणी पुरवण्यात आले आहे.
• ‘सेल्फी यॉट’मधील सर्व प्रवासी सुरक्षित आहेत आणि त्यांना कोणतीही हानी झाली नाही. त्यांना सँडविच आणि पाणी देण्यात आले, असे मंत्रालयाने लिहिले आहे.
• त्यांनी लाईफजॅकेट घातलेल्या आणि जहाजावर बसलेल्या कार्यकर्त्यांचा एक व्हिडीओही दाखवण्यात आला आहे.

इस्रायलचे संरक्षण मंत्री इस्रायल काट्झ यांनी सैन्याला गाझाच्या पाण्यात या बोटीचा प्रवेश रोखण्याचे निर्देश दिले होते. हा एक प्रचार स्टंट असल्याचे सांगत काट्झ यांनी म्हटले की, इस्रायल गाझाभोवती असणाऱ्या त्यांच्या सागरी निर्बंधांचे कोणतेही उल्लंघन होऊ देणार नाही. सरकारने म्हटले की, सर्व सामान अधिकृत मानवतावादी मार्गांनी गाझाला पाठवले जाईल.

बोटीवरील कार्यकर्त्यांच्या प्रतिक्रिया

‘फ्रीडम फ्लोटिला कोअॅलिशन ‘च्या वृत्तानुसार, स्थानिक वेळेनुसार पहाटे २ वाजता जहाज आंतरराष्ट्रीय सीमेवर असताना इस्रायली सैन्याने बोटीवर प्रवेश केला आणि त्यावर चढले. कार्यकर्त्यांच्या या गटाने कारवाईचा उल्लेख सागरी कायद्याचे उल्लंघन म्हणून केला. “बेकायदापणे सैनिक बोटीवर चढले. निःशस्त्र कर्मचाऱ्यांचे अपहरण करण्यात आले आणि अन्न व वैद्यकीय साहित्य यांसह जीवनरक्षक सामग्री जप्त करण्यात आली.” ‘एफएफसी’च्या प्रतिनिधी हुवैदा अराफ म्हणाल्या, “मॅडलीन बोटीवरील स्वयंसेवकांना ताब्यात घेण्याचा इस्रायलला कोणताही कायदेशीर अधिकार नाही. हे स्वयंसेवक इस्रायली अधिकार क्षेत्राच्या अधीन नाहीत आणि मदत पोहोचवल्याबद्दल त्यांना गुन्हेगार ठरवता येत नाही. त्यांची अटक बेकायदा आहे आणि त्यांना ताबडतोब सोडले पाहिजे.”

‘फ्रीडम फ्लोटिला कोअॅलिशन ‘ने ग्रेटा थनबर्गचा एक रेकॉर्ड केलेला संदेशदेखील प्रकाशित केला. त्यांना ताब्यात घेण्यात आल्यानंतर हा व्हिडीओ तयार करण्यात आला होता. त्या व्हिडीओमध्ये थनबर्ग म्हणाली, “जर तुम्ही हा व्हिडीओ पाहिला तर आम्हाला इस्रायली सैन्याने आंतरराष्ट्रीय समुद्री सीमेवर अडवले आणि अपहरण केले आहे. मी माझ्या सर्व मित्रांना, कुटुंबीयांना आणि सहकाऱ्यांना विनंती करते की, त्यांनी स्वीडिश सरकारवर दबाव आणावा, जेणेकरून मला आणि इतरांना लवकरात लवकर सोडले जाईल.”

इस्रायल गाझाला मिळणारी मदत कशी रोखत आहे?

मॅडलीन बोट सिसिलीहून निघाली होती. गाझाला मदत पुरवण्यासाठी ही बोट निघाली होती, ज्यात सर्व जीवनावश्यक वस्तू होत्या. प्रामुख्याने गाझाच्या बिघडत्या मानवतावादी परिस्थितीकडे जगाचे लक्ष वेधण्यासाठी ही मोहीम आखण्यात आली होती. २० लाखांहून अधिक पॅलेस्टिनी नागरिकांचे वास्तव्य असलेल्या गाझा पट्टीला अन्न, इंधन आणि वैद्यकीय पुरवठ्याच्या तीव्र टंचाईचा सामना करावा लागत आहे. २००७ मध्ये हमासने किनारी भागात ताबा मिळवल्यानंतर इस्रायलने पहिल्यांदा गाझावर नाकेबंदी लादली. हमासला शस्त्रे मिळवण्यापासून रोखण्यासाठी ही नाकेबंदी आवश्यक असल्याचे इस्रायलचे सांगणे होते.

ऑक्टोबर २०२३ मध्ये युद्ध सुरू झाल्यानंतर ही नाकेबंदी आणखी कडक करण्यात आली. इस्रायलने जारी केलेल्या आकडेवारीनुसार, ७ ऑक्टोबर रोजी हमासने दक्षिण इस्रायलवर हल्ला केल्यानंतर संघर्ष चिघळला. या संघर्षात सुमारे १,२०० लोकांचा मृत्यू झाला आणि २५१ जणांचे अपहरण झाले. तेव्हापासून इस्रायलच्या प्रत्युत्तरात्मक लष्करी मोहिमेत ५४,००० हून अधिक पॅलेस्टिनी लोकांचा मृत्यू झाला आहे, असे गाझा आरोग्य मंत्रालयाच्या अहवालात सांगण्यात आले आहे. मृतांमध्ये प्रामुख्याने महिला आणि मुलांचा समावेश आहे. या संघर्षात गाझामधील सुमारे ९० टक्के रहिवासी विस्थापित झाले आहेत आणि जगण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय मदतीवर अवलंबून आहेत.

मार्चपासून इस्रायलने गाझा पट्टीला केली जाणारी अन्न, पाणी, औषध आणि इंधनाची सर्व सेवा रोखली आहे. इस्रायलने रफाह आणि केरेम शालोमसारखे महत्त्वाचे मार्ग बंद केले आहेत. आंतरराष्ट्रीय दबाव असल्याने विशेषतः अमेरिकेच्या दबावाखाली इस्रायलने अधिकृत क्रॉसिंगमधून मर्यादित मदत पोहोचवण्याची परवानगी दिली आहे. मात्र, मानवतावादी तज्ज्ञांनी असा इशारा दिला आहे की, सध्याची मदत अपुरी आहे. संयुक्त राष्ट्रांनी गाझा पट्टीच्या बहुतांश भागांत दुष्काळाची परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे.