बाजारात मिळणारी ‘इसबगोलची भुशी’ सर्वाना परिचयाची आहे. शौचास साफ होण्यासाठी अनेक औषधांमध्ये इसबगोल हा प्रमुख घटक असतो. थंड गुणाचे असून प्रामुख्याने शौचाच्या अनेक विकारांवर उत्तम कार्य करते. ‘कोलायटीस’चे हे उत्तम औषध आहे. जुलाब थांबवण्यासाठी इसबगोल पाण्यात भिजवून ते मिश्रण खिरीसारखे झाल्यावर त्यात खडीसाखर घालून घ्यावे किंवा दही किंवा ताकातून इसबगोल घेतल्यास अतिसार थांबतो. हाच उपाय स्त्रियांच्या श्वेतपदरावर (अंगावर पांढरे जाणे)सुद्धा होतो. याउलट २ ते ४ चमचे इसबगोल रात्री झोपताना गरम पाण्यातून घेतल्यास सकाळी पोट साफ होते. संधिवात किंवा गाऊट (वातरक्त) विकारांमध्ये सांध्यावर येणाऱ्या सुजेवर इसबगोल पाण्यात कालवून त्याच्या लगद्याचा लेप द्यावा. लघवीला आग, घशाला कोरड पडणे, मुळव्याधीचा त्रास, पोटांत मुरडून संडासला होणे, आतडय़ांमध्ये व्रण होणे या सर्वावर कोमट पाणी, कोमट दूध किंवा ताकातून इसबगोल घेतले असता खूप फायदा होतो. -वैद्य राजीव कानिटकर
