कुतूहल: राष्ट्रीय विषाणू विज्ञान संस्था

विविध विषाणूंच्या संशोधनासाठी स्वतंत्र विभाग, इलेक्ट्रॉन मायक्रोस्कोपी, जनुकीय संशोधनात एकाचवेळी मोठ्या प्रमाणात डीएनए किंवा आरएनए अनुक्रमित करण्याच्या (हाय-थ्रूपुट इनसिक्वेन्सिंग) प्रक्रियेची व्यवस्था, रोगनिदानासाठीची साधनसामग्री, प्राण्यांवर प्रयोग करण्याची सुविधा, विविध विषाणू संग्रह असणारी ही संस्था, विषाणू विज्ञानातील भारतातील पहिली अत्याधुनिक राष्ट्रीय संशोधन संस्था आहे.

अणू विषाणू विज्ञान (मॉलिक्युलर व्हायरॉलॉजी) व रोगप्रतिकारशास्त्र यासारख्या आधुनिक विषयांवर या संस्थेत संशोधन केले जाते. रिकेटसिओसिस, कावीळ, संधिपादजनित (आरथ्रोपॉड बॉर्न) विषाणू संसर्ग, हिवताप, डेंगी, चिकुनगुन्या, झिका, यलोफिवर, पोलिओ, रोटाव्हायरस, नागीण, नेत्रदाह, कोविड, एड्स, रेबीज, गोवर, कांजिण्या इत्यादी आजारांच्या विषाणूंवर तसेच पशू, पक्षी व कीटक यांच्यामार्फत येणाऱ्या (व्हेक्टर बॉर्न) आणि हवा,पाणी, माती, धूळ यांच्यातून पसरणाऱ्या तसेच अनेक आजारांना कारणीभूत असणाऱ्या जीवाणू व विषाणूंचे संशोधन या संस्थेत केले जाते.

क्रिमियन – काँगो, इबोला, निपाह यांसारख्या गंभीर रोगजनक विषाणूंचे निदान करण्यासाठी ही संस्था आपल्या देशातील अधिकृत संदर्भ प्रयोगशाळा म्हणून प्रसिद्ध आहे. दक्षिण भारतात गोचिडांमार्फत पसरणारा क्यासनूर वन विषाणू, आशिया व पश्चिम पॅसिफिक भागात आढळणाऱ्या क्युलेक्स प्रजातीच्या डासांमुळे पसरणारा आजार, मेंदूला सूज आणणारा जापनीज एनसेफलाइटिस तसेच साऱ्या जगाला ग्रासून टाकलेला सार्स-कोविड-२ या सर्व आजारांच्या चाचण्या व निदानासाठीची साधने तयार करणे आणि या आजारांच्या नियंत्रणासाठीच्या रोगप्रतिबंधक लशी तयार करणे यामध्ये राष्ट्रीय विषाणू विज्ञान संस्थेचा सहभाग फार मोठा आहे.

अनघा शिराळकर

मराठी विज्ञान परिषद

ईमेल : office@mavipa.org

संकेतस्थळ : http://www.mavipa.org