कुतूहल : राष्ट्रीय पेशीविज्ञान केंद्र

कर्करोग, मधुमेह, संसर्गजन्य आजार या मानवी आजारांसह आंतरपेशी संपर्क विज्ञान (इंटरसेल्युलर सिग्नलिंग), मूळ पेशी तंत्रज्ञान (स्टेमसेल टेक्नॉलॉजी), जनुकीय क्रमनिर्धारण (जेनेटिक सिक्वेंसिंग), सूक्ष्मजीव परिसंस्था (मायक्रोबायॉलॉजिकल इकॉलॉजी), रचनात्मक जीवविज्ञान (फॉरमेटिव्ह बायॉलॉजी), प्रथिनशास्त्र (प्रोटिओमिक्स), रोगप्रतिकारशास्त्र (इम्युनॉलॉजी), जनुकांची संपूर्ण माहिती (जीनोमिक्स) अशा पेशी व जैवतंत्रज्ञान यासंबंधीचे अत्याधुनिक संशोधन या केंद्रात होते. इजा झालेल्या ऊती आणि अवयवांना दुरुस्त किंवा पुनर्जीवित करण्यासाठी उपयुक्त पुनरुत्पादक औषधांचे (रिजनरेटिव्ह मेडिसिन) संशोधनही या केंद्रात केले जाते. ‘काळा आजार’ (लेशमानिया), हिवताप आणि क्षयरोग यांचे रोगजनन (पॅथोजेनेसिस) या केंद्रात केले जाते. पेशींची उच्च दर्जाची छायाचित्रे काढण्याची अत्याधुनिक सोयही या केंद्रात उपलब्ध आहे. करोना संक्रमणाच्या काळात या केंद्राने जिवंत करोना-१९ हा विषाणू मिळवून त्याचे क्रमनिर्धारण केले व त्याची संसर्गक्षमता ठरवण्यात यश संपादन केले आहे. या विषाणूच्या उत्परिवर्तीत आवृत्त्यांवरही संशोधन चालू आहे.

मानवी शरीरातील ऊती, पेशींची माहिती समाविष्ट असणारा अॅटलास बनवण्याचे काम या केंद्राने केले. या केंद्राने जैवतंत्रज्ञानातील अत्याधुनिक शिक्षण व प्रशिक्षण याद्वारे राष्ट्रीय पातळीवर कुशल मानवी संसाधन निर्माण करण्याच्या उद्देशाने आयसर या संस्थेच्या सहयोगाने पुण्यात बायोक्लस्टर तयार केले आहे. या संस्थेत डॉक्टरेट, पोस्ट डॉक्टरेट, प्रकल्प प्रशिक्षण असे कार्यक्रम घेतले जातात. स्थापित संस्था आणि नवीन उद्याोजक यांच्यात समन्वय साधण्यात राष्ट्रीय पेशी विज्ञान केंद्र विशेष योगदान देत आहे.

– अनघा शिराळकर

मराठी विज्ञान परिषद

ईमेल : office@mavipa.org

संकेतस्थळ : http://www.mavipa.org