Page 14 of अद्वयबोध

भगवान शंकरांनी आपली अर्धांगिनी आदिशक्ती भवानीपाशी उघड केलेला अद्वयबोध स्थिरावला त्याच परिसरातील मच्छिंद्रनाथांच्या ठायी.

संतुलन हा जीवनव्यवहाराचा गुरुत्वमध्य होय, ही भागवत धर्मविचाराची मुख्य शिकवण मुक्ताई अभंगातील तिसऱ्या चरणात प्रकर्षाने अधोरेखित करतात

समाजाचे सुखसंवर्धन होण्यातच आपले सुख सामावलेले आहे,

योगसाधनेइतकाच अंत:करणाचा पोतही ‘योगी’ असण्याशी निगडित असतो,

नामधारकाची जात अगर वर्ण याला काडीइतकेही तिथे महत्त्व नाही, असे- ‘‘तुका म्हणे याती। हो का तयाची भलती।

साहजिकच, परंपरेचे जतन करण्याची ऊर्मी प्रत्येकाच्या मनात तेवत असते.

विचारक्षमतेमध्ये परिणत न होणाऱ्या ज्ञानाचा- ‘‘विचार नाहीं नर खर तो तैसा। वाहे ज्ञान पाठी भार लगड तैसा।’

दत्तात्रेयांनी केलेल्या २४ गुरूंचे विलक्षण मननीय विवरण यदु व अवधूत यांच्या संवादाद्वारे उलगडते.

पैठणनिवासी नाथांचे नातू महाकवी मुक्तेश्वर या बिंदूवर मदतीला धावून येतात. ‘

गुरू विठ्ठल गुरू देवता विठ्ठल’’ असा घोष करणाऱ्या नामदेवरायांची सय आल्याखेरीज राहात नाही.

पण मुळातच कडवट असणारे वास्तव तीक्ष्ण, कर्णकटू रीतीने प्रकट केले तर होणारे क्लेश अधिकच झोंबतात.

संकल्पनेच्या ठायी अभिप्रेत असणाऱ्या पावित्र्याचे जतन करण्याचे किती तीव्र भान त्यांच्या ठायी जागरूक होते, याची कल्पना येते.