‘केशभूषा : शास्त्र आणि तंत्र’ हे पुस्तक आचार्य नंदन कालेकर यांनी १९५३ साली लिहिले, तेव्हापासून केशभूषा व सौंदर्य प्रसाधन यांचा विचार मराठीत होऊ लागला होता, हे कळते. त्यास पुढील काळात अधिक शास्त्रीय अभ्यासाची जोड देत, मराठी स्त्रियांच्या गरजा व सामाजिकीकरणाची जाणीव ठेवत सौंदर्य प्रसाधनकलेतील ज्ञानवर्धनाचे काम केले ते माया परांजपे यांनी. गेली पाचएक दशके एकीकडे व्यवसाय आणि दुसरीकडे लेखनातून सौंदर्यसाधना करणाऱ्या माया परांजपे यांच्या निधनाची बातमी अलीकडेच आली, तेव्हा अनेकांना सत्तरोत्तरी महाराष्ट्रात त्यांनी केलेल्या सौंदर्यबोधनाची आठवण झाली. १९४५ साली जन्मलेल्या माया परांजपे यांनी १९६४ साली पुणे विद्यापीठातून रसायनशास्त्राची पदवी मिळवली. मग वर्षभर स्वित्झर्लंडच्या जीनिव्हा विद्यापीठात प्रयोगशाळा साहायक म्हणून काम करत, जैव-रसायनशास्त्राबरोबरच ‘ब्यूटी कल्चर’चाही अभ्यास करून त्या मुंबईत परतल्या आणि ‘ओव्हेशन इंटरनॅशनल’ या सौंदर्य प्रसाधनांची निर्मिती करणाऱ्या कंपनीत सल्लागार म्हणून रुजू झाल्या. याच कंपनीने त्यांना लंडनला ‘ब्यूटी थेरपी’चा अभ्यास करण्यासाठी पाठवले होते. सत्तरचे दशकभर त्यांनी सौंदर्य प्रसाधन, केशभूषा या विषयांतील विविध शास्त्रीय अभ्यासक्रम पूर्ण केले आणि १९७६ साली ‘ब्रिटिश असोसिएशन ऑफ ब्यूटी थेरपी अ‍ॅण्ड कॉस्मेटोलॉजी’ या संस्थेचे सभासदत्व त्यांना मिळाले. त्यानंतरही त्या या क्षेत्रातील बदलती तंत्रे आत्मसात करत होत्या. मग ते केशभूषा तंत्र असो, अरोमाथेरपी असो वा हॉट स्टोन थेरपीसारखी अद्ययावत गुंतागुंतीची तंत्रे; ती जिथे उत्तमपणे शिकविली जात, अशा संस्थांतून त्यांचे शिकणे चालूच होते. त्याबरोबरच स्वत: शिकलेले इतरांना वाटणेही. त्यासाठी त्यांनी तीन मार्ग अवलंबले. पहिला व्यवसायाचा. ‘ब्युटिक’ हे त्यांचे सौंदर्य प्रसाधनालय त्यांनी सुरू केले ते १९६८ साली. मुंबईत तीन व पुण्यात एक अशा चार शाखा त्यांनी यशस्वीपणे चालवल्याच; पण १९७६ पासून सौंदर्य प्रसाधनांचे उत्पादनही सुरू केले. दुसरे म्हणजे प्रसाधनकलेचे अभ्यासक्रम शिकविणाऱ्या संस्था त्यांनी सुरू केल्या आणि तिसरा, महत्त्वाचा मार्ग लेखनाचा. वर्तमानपत्रीय लेखन त्यांनी केलेच, पण १९८२ साली प्रसिद्ध झालेले त्यांचे ‘सौंदर्यसाधना’ हे पुस्तक अनेक मराठी स्त्रियांचे बुजरेपण दूर सारण्यास सहायक ठरले. दर्शनी सौंदर्याचा विचार शास्त्रीय अंगाने करता येतो, हे या पुस्तकाने अधोरेखित केले. ‘तुम्हाला ब्युटी पार्लर चालवायचंय?’, ‘लेटेस्ट हेअरस्टाइल्स’ ही त्यांची पुस्तकेही मार्गदर्शक ठरली. हा प्रवास ‘सौंदर्ययात्री’ या त्यांच्या आत्मकथनात ग्रथित झाला आहे.
