बालमैफल : प्राणीसखा जय

‘‘नाही रे, आमच्यापैकी कुणीच हात लावला नाही त्या टँकला. बाबा तर काल किती उशिरा आला तुला माहितीच आहे, पण काय झालंय?’’ आईनं विचारलं.

‘‘अगं, मामानं मला रविवारी मस्त लाल-लाल टँजेरीन मासे आणून दिले होते ना ते दोन दिवसांपासून कमी झालेले दिसताहेत. आधी मला वाटलं त्यांनी पाण्याबाहेर उडी मारली असेल म्हणून. टँकच्या आजूबाजूला पाहिलं, त्याच्यामागे केरसुणीसुद्धा फिरवून पाहिली मी. पण तसं काही दिसलं नाही. मग वाटलं, मरून गेले की काय… म्हणून टँकच्या तळापर्यंत नेट फिरवून पाहिलं, पण तसंही नाही. काल आपल्या टेरेसवर कुणी आलं होतं का? मी शाळेत गेल्यावर?’’ जयची प्रश्नांची सरबत्ती थांबत नव्हती

‘‘नाही रे राजा… कोणीही आलं नाही कालच्या दिवसात. तू पुन्हा बघ टँकमध्येच त्यातल्या झाडातच कुठेतरी लपलेले असतील.’’ आईनं त्याची समजूत घालत म्हटलं. हताशपणे जय पुन्हा टेरेसवरच्या फिशटँककडे वळला. पुन:पुन्हा त्यात नेट फिरवून मासे शोधत होता. पाणी संथ झाल्यावर त्यानं पुन्हा मासे मोजायचा प्रयत्न केला. किमान ५-७ मासे तरी कमी झालेले वाटत होते. गुडघ्यावर बसून टँककडे तो एकटक बघत होता. गेल्या महिन्यात त्याच्या वाढदिवसाला त्याच्या मामाने हा फिशटँक भेट दिला होता. त्याच्या मामाकडे तर मज्जाच मज्जा होती. रंगीबेरंगी लव्ह बर्ड्स होते. आपल्यासारखं बोलणारा चिन्या नावाचा पोपटपण होता. शिवाय मामाकडे खूप मोठा फिशटँक होता आणि त्यात पुष्कळ प्रकारचे मासे होते. मामाप्रमाणेच जयलासुद्धा प्राणी-पक्ष्यांची आवड होती. मोठेपणी आपणही वेगवेगळे प्राणी आपल्याकडे ठेवायचे असं जयचं स्वप्न होतं. मामाकडे गेल्यावर तो मोठ्या थोरल्या टँककडे आणि त्यातून सुळकन् फिरणाऱ्या माशांकडे कितीतरी वेळ तल्लीन होऊन बघत असे… आणि आपल्याकडे पण फिशटँक आणून त्यात मासे ठेवायचा हट्ट करत असे. पण त्या माशांकडे नियमित लक्ष द्यावं लागतं. टँकची स्वच्छता करावी लागते… अशी अनेक कारणं देऊन आई-बाबा त्याची मागणी फेटाळून लावायचे. पण त्याच्या लाडक्या मामानं मात्र जयच्या वाढदिवसाला त्याची हौस पूर्ण केली. अर्थात पुष्कळ अटी घालूनच ही भेट मिळाली होती. जसं की… मासे आणि टँकची देखभाल जय स्वत: करणार… आईला त्यात गुंतवणार नाही. दुर्लक्ष होऊन एकही मासा मरणार नाही… वगैरे वगैरे… तेव्हापासून जय रोज सकाळी शाळेत जाण्यापूर्वी न चुकता माशांना खाणं टाकून जाई. सुट्टीच्या दिवशी टँकची सफाई करत असे. हळूहळू आपली आता माशांबरोबर छान दोस्ती जमतेय असं त्याला वाटत होतं. पण आज मात्र काहीतरी चुकल्यासारखं वाटत होतं.

‘‘अरे जय, किती हाका मारतेय तुला जेवायला… की मासे बघूनच पोट भरणारे तुझं?’’ …आईच्या हाकेनं जय भानावर येऊन जेवायला गेला. पण जेवणातही त्याचं लक्ष नव्हतंच. डोक्यात गायब माशांचाच विचार चालू होता. जेवताना अचानक ‘‘ज्या कुणी माझे मासे पळवले असतील ना त्याला मी शिक्षा केल्याशिवाय राहणार नाही. बघच तू…’’ जयनं मुठी आवळून घोषणा केली. त्याचा संताप… त्याचे ते आक्रमक रूप पाहून आई थोडी दचकलीच.

‘‘अरे जय, किती चिडतोयस? त्या माशांमुळे तुझं जेवणातही लक्ष नाहीये. उद्या मामाशी बोलून घे, पण आता शांतपणे जेव.’’ अंधार पडेपर्यंत तो टेरेसवरच अभ्यास करताना टँकवर लक्ष ठेवून होता.

सकाळी शाळेत जाण्यापूर्वी गच्चीचा दरवाजा उघडताना त्याला कसलीशी फडफड ऐकू आली. त्यानं घाईनं जाऊन बघितलं तर काय… फिशटँकमधून खंड्या पक्षी बाहेर पडायचा प्रयत्न करत होता, पण टँकच्या अर्धवट उघड्या झाकणाखाली त्याचा एक पंख अडकला होता म्हणून त्याला बाहेर उडता येत नव्हतं. बराच वेळ त्याची ही धडपड चालू असावी. आवाज ऐकून आई-बाबासुद्धा बाहेर आले.

‘‘अरेच्चा, हा खंड्या आहे वाटतं- मासे चोर. यांना सवयच असते पाण्यात सुळकांडी मारून मासे टिपायची.’’ बाबानं असं म्हटल्याबरोबर सगळा उलगडा झाला. नेहमी समोरच्या झाडावर दिसणाऱ्या त्या किंगफिशरच्या म्हणजेच खंड्या पक्ष्याच्या जोडीचंही जयला कौतुक होतं. पण तो आपल्या टँकमधल्या माशांवर डल्ला मारेल असं मात्र कधीच वाटलं नव्हतं. त्याच्यामुळेच टँकमधल्या माशांची संख्या रोडावत चालली होती. आजही आपल्या चोचीत मासा पकडून उडायच्या बेतात असताना बहुतेक त्याचा अंदाज चुकला आणि तो स्वत:च टँकमध्ये पडला होता, ज्यातून बाहेर पडायची त्याची केविलवाणी धडपड चालू होती.

‘‘बाबा, त्या बिचाऱ्याला बाहेर काढ ना… बघ ना तो कसा करतोय…’’ जय कळवळून म्हणाला..

‘‘अरे हो… पण हाच तर तुझ्या माशांना पळवणारा चोर आहे. काल तर तू चोराला शिक्षा करायला निघाला होतास ना? मग आता काय शिक्षा करतोस याला सांग पाहू?’’ बाबानं खंड्याला बाहेर काढता काढता जयला हसतच विचारलं.

‘‘ असू दे रे ते बघू मग… पण आत्ता तो बघ ना कसा थरथरतोय बिचारा.’’ तोवर आईनं आतून एक टॉवेल आणून खंड्याभोवती गुंडाळला. जयनं हलक्या हातानं त्याला कोरडं केलं. त्याला कुठं लागलं नाही ना ते तपासलं आणि अलगदपणे छोट्या टोपलीत ठेवलं. बऱ्याच धडपडीमुळे त्याच्यात उडायची ताकद शिल्लक नव्हती. त्या मऊ उबदार टॉवेलमध्ये तो गुपचूप पडून थोपटणाऱ्या जयकडे बघत होता. त्याच्या केविलवाण्या डोळ्यांकडे बघून जयला त्याची खूप दयाच आली. कालपर्यंत मासेचोरांना अद्दल घडवायची घोषणा तो विसरून गेला आणि त्यानं मनातल्या मनात खंड्याला लवकर बरं वाटून उडता येऊ दे अशी प्रार्थना केली. त्याच्या सुंदर निळ्या पंखांवरून अलगदपणे हात फिरवताना… ‘‘आई… चोरी केली म्हणून खंड्या बहुतेक मला सॉरी म्हणतोय बघ.’’ जय पुटपुटला. ‘‘मला वाटतं आपणही याला काही शिक्षा नको करू या. जाऊ दे त्याला त्याच्या घरी- समोरच्या झाडावर. तुम्हाला काय वाटतं?’’

जयच्या डोक्यावरून कौतुकानं हात फिरवत आई म्हणाली ‘‘तू म्हणशील तसं.’’

alaknanda263 @yahoo. Com