गाव-खेड्यांत सर्रास वापरल्या जाणाऱ्या ‘पंचक्रोशी’ शब्दाचा मूळ अर्थ काय? मराठीत हा शब्द आला कुठून? घ्या जाणून….

‘फालतू’ शब्दाचा मूळ अर्थ काय? मराठी भाषेत हा शब्द आला कुठून? जाणून घ्या रंजक गोष्ट

पंचक्रोशी हा शब्द मराठी भाषेत आला कुठून?

मराठी भाषेतील अनेक शब्द हे संस्कृत भाषेतून मराठीत आले आहेत. त्यातलाच एक शब्द म्हणजे पंचक्रोशी. दरम्यान, `कहाणी शब्दांची : मराठी भाषेच्या जडणघडणीची’ या पुस्तकात लेखक सदानंद कदम यांनी पंचक्रोशी या शब्दाचा अर्थ दिला आहे.

पंचक्रोशी शब्दाचा मूळ अर्थ काय?

‘हिंदकेसरी मारुती मानेंसारखा मल्ल इथल्या पंचक्रोशीत नव्हता… असं येथील लोक आजही सांगतात, अशा स्वरूपाची वाक्यं अधूनमधून आपल्या कानी पडतात. पूर्वीच्या काळी प्रवासासाठी वाहनांची सुविधा नव्हती, तेव्हा लोक चालतच सगळीकडे प्रवास करायचे. त्यावेळी ‘दोन कोसांवर तर जायचंय!’ असं म्हणत. जाण्यायेण्याचं हे ठिकाण हाकेच्या अंतरावर आहे असंही म्हणायचे. पण हा कोस शब्द आला कुठून? तर, तो आला संस्कृत भाषेमधून. ओरडणे या अर्थाचा संस्कृतमधला शब्द आहे क्रोश, याचंच रूपांतर कोस या शब्दात झालं. म्हणजे मोठ्यानं ओरडलं तर ऐकू जाईल एवढं अंतर म्हणजे कोस. अशा पाच कोसांचा परिसर म्हणजे पंचक्रोश. त्या परिसराचे क्षेत्र म्हणजे पंचक्रोशी. अशा प्रकारे पंचक्रोशी हा शब्द तयार झाला; जो आजही अनेक गाव-खेड्यांमध्ये सर्रास वापरला जातो.