PCOS Symptoms: पीसीओएस म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम ही एक अशी समस्या आहे ज्याबद्दल बहुतेक महिला ऐकतात, पण स्वतःला ती आहे हे ओळखू शकत नाहीत. ही आजारपण एकदम येत नाही, तर हळूहळू लहान-लहान लक्षणांपासून सुरू होते. कधी पाळी चुकणे, कधी वारंवार पिंपल्स येणे, किंवा शरीरात विचित्र बदल जाणवणे. आपल्यातील बऱ्याच जणी या गोष्टींना ताण, चुकीचा आहार किंवा हार्मोन्सची अडचण समजून दुर्लक्ष करतात. चला तर मग पाहूया ही समस्या नेमकी कशामुळे होते.
आपण कसे ओळखू शकतो?
जर पीसीओएस वेळेत ओळखला गेला, तर त्याचा परिणाम बर्‍याच प्रमाणात नियंत्रित करता येतो. त्यामुळे पुढे जाऊन गर्भधारणेची क्षमता टिकून राहते आणि डायबिटीजसारख्या गंभीर आजारांचा धोका कमी होतो. चला पाहूया, शरीर कोणती सुरुवातीची चिन्हे दाखवून तुम्हाला इशारा देत आहे.
पाळी अनियमित होणे
प्रत्येक महिलेची पाळी 28 दिवसांनीच येते असं नाही. कधी ताण, प्रवास किंवा झोप नीट न लागल्यामुळे त्यात फरक पडतो. पण पीसीओएसमध्ये हा फरक खूप वाढतो. पाळी 35 दिवसांहून उशिरा येते किंवा कधी कधी महिनोंमहिने येतच नाही. काही महिलांना उलट अनुभव येतो – पाळी आली की खूप जास्त रक्तस्त्राव होतो आणि थकवा जाणवतो. हे सगळं त्यामुळे होतं कारण पीसीओएसमध्ये ओव्ह्यूलेशन नियमित होत नाही, त्यामुळे हार्मोन्सचं संतुलन बिघडतं आणि शरीराची लय बदलते. जर तुम्हाला वारंवार असं वाटत असेल की यावेळी पाळी येईल का नाही, तर हा संकेत लक्षात घेण्यासारखा आहे.
वजन कमी न होणे किंवा वेगाने वजन वाढणे
तुम्ही असं जाणवलं आहे का की कितीही मेहनत केली तरी वजन कमी होत नाही? पीसीओएस असलेल्या महिलांमध्ये असं नेहमीच होतं, कारण त्यांचं शरीर इन्सुलिनला योग्य प्रतिसाद देत नाही. म्हणजेच शरीर साखर नीट पचवू शकत नाही. त्यामुळे वजन वाढायला सोपं जातं, विशेषतः पोटाच्या आजूबाजूला, आणि कमी करायला कठीण होतं. हे आळस किंवा इच्छाशक्तीचं कारण नसतं, तर शरीरात होणाऱ्या हार्मोन्सच्या बदलांमुळे असं होतं.
नको त्या जागी केस येणे
ठोढीवर केस येणे, वरच्या ओठांवर सावळी रेषा दिसणे, पोटावर किंवा छातीवर केस येणे- हे सगळे पीसीओएसचे सामान्य लक्षणे आहेत. डॉक्टर याला हिर्सुटिझम म्हणतात, पण बहुतेक महिला याला अन्यायकारक मानतात. खरं तर पीसीओएसमध्ये शरीरात अँड्रोजन हे हार्मोन जास्त प्रमाणात तयार होतं, त्यामुळे ज्या जागी केस नसतात तिथेही केस येऊ लागतात. वारंवार वॅक्सिंग किंवा थ्रेडिंग केल्याने थोडा आराम मिळतो, पण जर केस पुन्हा पुन्हा, जाड आणि कडक येत असतील, तर हे हार्मोन्समध्ये झालेल्या बदलाचं स्पष्ट चिन्ह आहे.
डोक्याचे केस पातळ होणे
ही पीसीओएसची सर्वात गोंधळात टाकणारी गोष्ट आहे- एका बाजूला शरीरावर नको त्या जागी केस येतात, तर दुसऱ्या बाजूला डोक्याचे केस गळू लागतात. अनेक महिलांना जाणवतं की त्यांची वेणी पातळ होत चालली आहे किंवा केसांचा घनपणा कमी होत आहे. हे बदल हळूहळू होतात, अचानक नाही. जर केस जास्त गळत असतील किंवा कपाळावरील पार्टिंग लाइन रुंद दिसू लागली असेल, तर याकडे दुर्लक्ष करू नये.
त्वचेवर काळे डाग किंवा पट्टे पडणे
पीसीओएसची प्रत्येक लक्षणं पाळी किंवा वजनाशी संबंधित नसतात. कधी कधी ती त्वचेवरही दिसतात. मानेच्या मागे, बगलेत किंवा मांड्यांच्या जवळ काळे, मऊ किंवा जाडसर डाग पडतात. याला Acanthosis Nigricans म्हणतात आणि हे इन्सुलिन योग्य प्रकारे काम करत नाही याचं चिन्ह असतं. हे डाग स्वतः हानिकारक नसतात, पण ते शरीराला ब्लड शुगर नियंत्रणात ठेवण्यात अडचण येत आहे हे दाखवतात, आणि हे पीसीओएसचं महत्त्वाचं लक्षण आहे.
गर्भधारणा होण्यास अडचण
अनेक वेळा महिलांना पीसीओएस असल्याचं तेव्हा कळतं जेव्हा त्या गर्भधारणा करण्याचा प्रयत्न करतात. कारण ओव्ह्यूलेशन नियमित होत नाही, त्यामुळे गर्भ राहण्यात अडचण येते. पण याचा अर्थ असा नाही की गर्भधारणा अशक्य आहे – फक्त थोडा वेळ आणि डॉक्टरांच्या मदतीची गरज असते. बहुतेक वेळा तपासणी केल्यानंतर महिलांना जाणवतं की काही लक्षणं आधीपासून होती, फक्त त्यांनी त्याकडे लक्ष दिलं नव्हतं.
