बाल आरोग्य : गलगंड

‘डॉक्टर, पण आता काय?’ मला सांगा, अजून काय त्रास होतोय? ‘ताप, डोकेदुखी, गालफुगी हाच मुख्य त्रास आहे. आंबट पदार्थ खाल्ले की गालफुगी झालेल्या भागात वेदना वाढतात.’ मला सांगा, हा जास्त झोपेत राहतो किंवा त्याच्या जननेंद्रियांमध्ये काही त्रास आहे का? ‘नाही, तसे काही म्हणत नाही. मी स्वत: जननेंद्रियांची तपासणी करून खात्री करून पाहिली. पण डॉक्टर तुम्ही याबद्दल का विचारताय, काही टेंशन आहे का?’

ताण घेण्यासारखे काही नाही, पण काही मुलांमध्ये गलगंड हा मेंदू किंवा जननेंद्रियांमध्ये पसरतो आणि हीच त्याची थोडी काळजी करण्यासारखी बाब आहे. पण तुम्ही लगेच काळजी करू नका. समीरनला तसं काही झालेलं नाही. फक्त लक्षणांचं निरीक्षण करा आणि तसं काही वाटलं तर लगेच मला सांगा. बघा, हा शाळकरी वयाच्या म्हणजे ५ ते १२ वयोगटातील मुलांना होणारा विषाणूसंसर्ग आजार असतो आणि तो आपोआप बरा होईल. मी काही वेदना कमी होण्याची आणि तापाची औषधे लिहून देतो आहे. ‘डॉक्टर, ही गालावरची सूज कधी कमी होईल आणि ती एवढी का आली आहे?’ मुळात गालगुंड हा पॅरोटीड म्हणजे थुंकी तयार करणाऱ्या ग्रंथीचा संसर्ग असतो. ज्या भागात ही ग्रंथी असते तिथे जागा खूप कमी असते म्हणून तिथे वेदना खूप तीव्र होतात. साधारणत: ताप तीन ते चार दिवसांमध्ये आणि गालफुगी एका आठवडय़ात कमी होते. अजून एक शंका होती, गलगंड हा दोन्ही बाजूला होतो का? एका बाजूलाच सूज असेल तर..’ नाही तसे काही काही, गलगंडामध्ये एका बाजूलाही सूज येऊ  शकते. पण सत्तर टक्के रुग्णांमध्ये दोन्ही बाजूला सूज येते. ‘याला परत गालफुगी होऊ  नये म्हणून आता लसीकरण करणे गरजेचे आहे का?’ नाही, आत्ता ती वेळ निघून गेली आहे. पण एकदा गलगंड झाल्यावर परत ती होत नाही म्हणून लसीकरणाची आवश्यकताही नाही. एक गोष्ट लक्षात घ्या. समीरनला हा संसर्ग त्याच्या मित्राकडून झाला असणार. म्हणून सूज आल्यापासून किमान सात दिवस मुलांना इतर मुलांच्या संपर्कात येऊ  देऊ  नये. मग काय समीरन, आता सात दिवस सुट्टी शाळेला. समीरन फुगलेल्या गालानेच जमेल तसा हसला.

amolaannadate@yahoo.co.in