Page 357 of नवनीत

वराहपालन खुले, अर्ध बंदिस्त आणि बंदिस्त अशा तीन पद्धतीने करतात. खुल्या पद्धतीत वराहांच्या निवाऱ्याची सोय नसते.

जगामध्ये वराहांच्या शंभरहून अधिक जाती आढळतात. संकरीकरणातून झपाटय़ाने वजन वाढणाऱ्या, अधिक पिल्लांना जन्म देणाऱ्या, चांगली मातृत्व भावना

व्यावसायिक वराहपालनात विदेशी वराहांचे पालन करून चांगले उत्पन्न मिळवणे शक्य आहे. वराहाच्या मांसाला युरोपीय राष्ट्रे व अमेरिकेत चांगली मागणी आहे.

मुंबईत नोकरी करणाऱ्यांना गावच्या निसर्गाची भुरळ पडणे स्वाभाविक आहे. गोविंद चाळके मुंबईत नोकरी करत होते.

आंबा, चिक्कू, फणस या फळांवर प्रक्रिया करून त्यापासून अनेक पदार्थ तयार केले गेले आहेत. मात्र अजूनही अनेक फळांवर प्रक्रिया

बटेर हा जंगली वर्गात मोडत असलेला पक्षी असून राणीखेतसारख्या रोगांना प्रतिकारक असतो. पण इतर रोगांना तो बळी पडतो.

बटेर पक्ष्यांच्या खाद्याचे नियोजन प्रामुख्याने दोन भागांत करतात. पहिल्या तीन आठवडय़ांच्या पिलांसाठी ‘स्टार्टर’ तर चार ते सहा आठवडय़ांच्या पक्ष्यांसाठी ‘ग्रोअर’…

बटेरपालन हा व्यवसाय अत्यंत सोपा व फायदेशीर आहे. बटेर पक्षी कुक्कुटपालन व्यवसायातील लहान वर्गात मोडणारा पक्षी आहे.

भारत जगातील सातव्या क्रमांकाचा लोकर उत्पादन करणारा प्रमुख देश आहे. जागतिक लोकर उत्पादनांपकी भारतात दोन टक्के उत्पादन होते.

मेंढपाळाला मेंढय़ांना होणाऱ्या काही सर्वसामान्य आजारांवर घरगुती उपाय माहीत असायला हवेत. हिरवा चारा जास्त खाल्ल्याने किंवा शिळे अन्न खाल्ल्याने पोटफुगी…

मेंढीपालनाचे यश व कळपाच्या गुणवत्तेचे भविष्य पदासीकरिता वापरण्यात येणारा नर ठरवत असतो. मेंढीपालक जास्त उत्पन्न

भारतात मेंढय़ांच्या विविध ३९ जाती आढळतात. भारतीय मेंढय़ांचे भौगोलिक प्रदेशानुसार चार विभाग केले आहेत.