पित्याच्या सनईवादनाला लेकीच्या सहवादनाची साथ; सनईवादनावर पुण्यात रंगले अनोखे संवादसत्र

गानवर्धन आणि व्हायोलिन अकादमीचे स्वरझंकार ज्ञानपीठ यांच्या वतीने आयोजित ‘मुक्त संगीत चर्चासत्र’ उपक्रमामध्ये सनईवादनामध्ये पीएच.डी. संपादन केलेले प्रसिद्ध सनईवादक प्रमोद गायकवाड यांच्याशी शिल्पा देशपांडे यांनी संवाद साधला. त्या वेळी गायकवाड बोलत होते. त्यांना नम्रता गायकवाड यांनी सनई सहवादनाची आणि नीलेश रणदिवे यांनी तबल्याची साथसंगत केली.

उद्योजक पराग गाडगीळ, गदिमांचे पुत्र व प्रसिद्ध गायक आनंद माडगूळकर, व्हायोलिन अकादमीचे प्रमुख पं. अतुलकुमार उपाध्ये, गानवर्धन संस्थेचे अध्यक्ष दयानंद घोटकर आणि डॉ. नीलिमा राडकर आदी या वेळी उपस्थित होते. याच कार्यक्रमात नृत्य पंडिता सुजाता नातू पुरस्कृत युवा कथक कलाकार पुरस्कार वैष्णवी देशपांडे यांना आणि उत्कृष्ट संगतकार पुरस्कार तबलावादक नीलेश रणदिवे यांना प्रदान करण्यात आला.

सनई या वाद्याची निर्मिती, परंपरा, वादनकला या विषयी विस्तृत विवेचन करून गायकवाड म्हणाले, ‘हे सुशीर वाद्य असल्याने, वादन करण्यासाठी दमसास लागत असल्याने सनईवादन करणाऱ्या कलाकारांची संख्या कमी आहे. वादनाचे तंत्र सहजासहजी आत्मसात करता येत नाही. वादनासाठी आवश्यक असणारी ‘रिड’ स्वत:लाच तयार करून घ्यावी लागते. त्यामध्ये थोडी चूक झाली, तरी त्याचा परिणाम वादन बेसूर होण्यावर होतो.’
‘पुराण काळातील ग्रंथांमध्ये ‘मधुकरी’ या नावाने सनई-शहनाईसारख्या मिळत्याजुळत्या वाद्याचा उल्लेख आढळतो. सनई या वाद्याविषयी मतप्रवाह असले, तरी मंदिर परंपरेशी जोडले गेलेले हे वाद्य हृदयाला भिडणारे आहे,’ असेही गायकवाड यांनी सांगितले.

‘शास्त्रीय संगीताचा प्रचार आणि प्रसार व्हावा, या उद्देशाने गानवर्धन संस्था १९८२ पासून मुक्त संगीत चर्चासत्राचे आयोजन करीत आहे. शास्त्रीय संगीताच्या गायन, वादन व नृत्य या विषयांमधील शास्त्र, सौंदर्यस्थळे आणि सादरीकरण या विषयी तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन युवा कलाकारांना उपयुक्त ठरते,’ असे घोटकर यांनी आपल्या प्रास्ताविकात सांगितले. वासंती ब्रह्मे यांनी सूत्रसंचालन केले.ताल, सूर, नृत्य ही ईश्वराची देणगी आहे. या सांगीतिक प्रकाराला भाषेची गरज लागत नाही. शास्त्रीय संगीत वैश्विक असल्याने प्रत्येकाला यातून आनंद मिळू शकतो.- आनंद माडगूळकर, गदिमांचे पुत्र व प्रसिद्ध गायक