व्यक्तिवेध: नॅन्सी पलोसी

अर्थात इतका प्रदीर्घ काळ लोकप्रतिनिधी म्हणून वावरणाऱ्या त्या अमेरिकेतील एकमेव नव्हेत. त्यापलीकडे विशेषत: प्रतिनिधिगृहासारख्या महत्त्वाच्या सभागृहाच्या पीठासीन अधिकारी म्हणून त्यांनी केलेले कार्य अत्यंत महत्त्वाचे ठरले. २००३ ते २०२३ या काळात त्या डेमोक्रॅटिक पक्षाच्या सभागृह नेत्या होत्या. या दरम्यान जेव्हा डेमोक्रॅटिक पक्षाचे बहुमत होते, त्या वेळी पलोसी सभापती होत्या. ‘हाऊस ऑफ रिप्रेझेंटेटिव्ह्ज’ सभापतीपद त्यांना २००७ मध्ये मिळाले आणि अमेरिकेच्या इतिहासात या पदावरील त्या पहिल्या महिला ठरल्या. एक अत्यंत जबाबदार आणि खमक्या पीठासीन अधिकारी अशी त्यांची प्रतिमा होती. बराक ओबामा यांच्या काळात ओबामाकेअर आणि जो बायडेन यांच्या काळात पायाभूत सुविधा आणि वातावरण बदलासंबंधी तरतुदींची विधेयके संमत करवून घेण्यात त्यांचे मोलाचे योगदान राहिले. उदारमतवाद आणि लोकशाही मूल्ये ही अमेरिकेची ओळख आहे असे त्या वारंवार सांगतात. त्यांच्या काळात अमेरिका विविध स्थित्यंतरातून गेली. एड्स, समलिंगी संबंधांना मान्यतेचा मुद्दा, तंत्रज्ञानातील प्रगती, युद्धकारण, तेथील राजकारणातील ध्रुवीकरण, ट्रम्प यांचा उदय अशा विशाल पटाच्या त्या साक्षीदार. या मुद्द्यांवर उदारमतवादी, मूल्याग्रही भूमिका घेण्यात त्यांनी कोणतीही कसर सोडली नाही.

अमेरिकेच्या लोकशाहीची ताकद केवळ अध्यक्षस्थानी कोणती व्यक्ती आहे, यात नाही. ती तेथील कायदेमंडळातही दिसून येते. ट्रम्पकेंद्री राजकारणात या कायदेमंडळाचे अस्तित्वही क्षीण होऊ लागले आहे. अशा काळात, ट्रम्प यांच्या ‘स्टेट ऑफ द युनियन’ भाषणाची प्रत सभागृहात त्यांच्या मागे उभे राहून आणि जगाच्या देखत फाडून टाकण्याचे धैर्य त्यांनी २०२०मध्ये दाखवले होते. ट्रम्प हे अमेरिकी लोकशाहीसाठी लांच्छनास्पद आहेत, असे विधान करून त्यांनी खळबळ उडवून दिली होती. पलोसी यांच्या या उत्तरकाळात मात्र कायदेमंडळातील खमका आवाज क्षीण होऊ लागला आहे. रिपब्लिकन पक्षाचे प्रतिनिधी होयबा बनले आहेत. आज त्यांचे बहुमत असताना पलोसी सध्या फार काही करू शकत नाहीत. त्यांच्या निवृत्तीनंतर ही परिस्थिती अधिकच खालावण्याची भीती आहे.