कल्याण – सावरकर दर्शन प्रतिष्ठान निर्मित ‘संगीत संन्यस्त खड्ग’ नाटकात काल्पनिक पात्र उभी करून गौतम बुद्धाला कमी लेखण्यात आले आहे. तसेच, बुद्ध तत्वज्ञानाचा गैरअर्थ काढून चुकीचा संदेश समाज देण्यात येत आहे. त्यामुळे या नाटकातील काल्पनिक पात्र आणि या पात्रांच्या आक्षेपार्ह संवादांना आमचा विरोध आहे, असे या नाटकातील काही भागांना विरोध असणाऱ्या बौद्ध लेणी संवर्धन समितीचे अध्यक्ष संजय किर्तीकर यांनी सांगितले.
तर, ‘संगीत सन्यस्त खड्ग’ नाटकाचा पहिला प्रयोग १९३१ मध्ये झाला होता. भारतरत्न डाॅ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या काळात या नाटकाचे प्रयोग झाले. चर्चा झाली. त्यावेळी कधी डाॅ. आंबेडकर आणि आंबेडकरी जनतेने या नाटकाविषयी आपला आक्षेप नोंदवला नाही. जो विचार ९६ वर्षाच्या काळात मांडण्यात आला. तोच विचार आताही या नाटकाच्या माध्यमातून मांडण्यात येत आहे. अनेक वर्षांच्या काळात कधी या नाटकाला विरोध झाला नाही. याऊलट गौतम बुद्धाचा धर्म, कर्मयोग यांचा उत्तम संवाद या नाटकातून मांडण्यात आला आहे. या नाटकात जे काही संबंधितांंना आक्षेपार्ह वाटत होते, ते शब्द, संवाद वगळण्या आले आहेत. परीनिरीक्षण मंडळाचे योग्यता प्रमाणपत्र नाटाकाला आहे,’ अशी प्रतिक्रिया ‘संगीत संन्यस्त खड्ग’ नाटकाचे सहनिर्माता अनंत वसंत पणशीकर यांनी दिली.
बौद्ध लेणी संवर्धन समितीचे अध्यक्ष संजय किर्तीकर यांनी सांगितले, गौतम बुद्धाने शांतीचा, अहिंसेचा संदेश दिला. मग या नाटकात शस्त्राचा विचार काल्पनिक पात्राच्या माध्यमातून संवादातून मांडण्यात आला आहे. शेवटच्या भागात १५ वर्ष भिख्खु राहिलेले सेनापती विक्रमसिंह अचानक शेवटी खड्ग (शस्त्र) उचलतात. युद्ध नाही केले तर अतिक्रमण होणार. हा विचार नाटकातून देण्यात आला आहे. भिख्खु, सैनिक यांच्या कार्यपद्धती वेगळ्या होत्या. भिख्खु दानातून आपला जीवनक्रम करत होते. पण या नाटकात त्याची सरमिसळ करण्यात आली आहे. जो कधीच नव्हाता अशा सेनापती विक्रमसिंह राजाचे काल्पनिक पात्र नाटकात उभे करण्यात आले आहे. एका संवादात ‘तुम्ही बुद्ध धर्म स्वीकारा म्हणजे तुम्हाला खायला, राहायला आणि भिक्षुणीही मिळतील,’ अशी आक्षेपार्ह संवाद रचना आहे. हा गौतम बुद्ध विचाराचा, आंबेडकरी जनतेचा अपमान आहे. त्यामुळे या नाटकाच्या काही भागांना आमचा ठाम विरोध आहे, असे किर्तीकर यांनी सांगितले.
‘सावकरांनी नेहमीच वाद्गग्रस्त, विकृत लिखाण केले आहे. राष्ट्रपुरूष त्यांच्या लेखणीतून सुटले नाहीत. ‘संन्यस्त खडग’ नाटकात गौतम बुद्धाच्या मूळ विचाराला तिलांजली देण्यात आली आहे. त्यांच्या मूळ विचाराचा चुकीचा अर्थ काढून काल्पनिक पात्रे, कथानक उभे करण्यात आले आहे. गौतम बुद्ध क्षत्रिय राजा होता. संन्यस्त खड्गमधून गौतम बुद्धाचा चुकीचा विचार परविला जात असताना क्षत्रिय, मराठा गप्प बसले आहेत. उलट ते सावरकर विचारांची पाठराखण करत आहेत. याचे आश्चर्य वाटते. म्हणजे गौतम बुद्ध विचाराचा अपमान होत असताना मागासवर्गीय समाजाने लढत राहायचे आणि बहुजन समाजाने बघत राहायचे का? अशा नाटकांच्या संहितांची होळी केली पाहिजे, असे आंबेडकरी समाजाचे नेते बाबा रामटेके यांनी सांगितले.
‘अतिशय उत्तम बांधणीच्या या नाटकातून बौद्ध धर्म, तत्वज्ञान आणि कर्मयोगाचा विचार देण्याचा प्रयत्न केला आहे. आक्षेप, वाद नकोत म्हणून मूळ प्रतीतले काही भाग वगळून मूळ नाटकाला धक्का न लावता रंग आवृत्ती तयार करण्यात आली आहे. गीतेमधील तत्वज्ञान, बुद्ध विचार आणि कर्म या सांधणीतून उत्तम संवादातून बुद्ध विचार नाटकातून देण्यात येत आहे. कोणाच्याही भावना दुखविण्याचा यात विषयच नाही. कोणालाही काही आक्षेप असेल तर त्यांनी ‘संन्यस्त खड्ग’ नाटक पाहण्यास यावे आणि समोर बसून काही आक्षेप कसे चुकीचे आहेत ते पटवून सांगावे. विरोध करण्यापेक्षा समोर बसून चर्चा करा. त्याचाही आम्ही विचार करण्यास तयार आहोत,’ असे सहनिर्माता अनंत पणशीकर यांनी सांगितले.
