डॉ. तन्वी भट्ट, फुफ्फुसरोग तज्ज्ञ
धूम्रपान न करणाऱ्या २०% महिलांना फुफ्फुसाचा कर्करोग होतो. त्यामुळे लक्षणांकडे दुर्लक्ष न करता तातडीने डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. सतत खोकला येणे, श्वास घेताना त्रास होणे, छातीत वेदना किंवा जडपणा, थकवा जाणवणे आणि अचानक वजन कमी होणे ही फुफ्फुसाच्या कर्करोगाची लक्षणं आहेत. सुरुवातीच्या टप्प्यात निदान झाल्यास उपचाराचा परिणाम चांगला मिळू शकतो. त्यामुळे जर सतत श्वसनासंबंधी त्रास होत असेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा आणि आवश्यक तपासण्या करून घ्याव्यात.

फुफ्फुसाच्या कर्करोगाविषयी जागरूकता महिन्यातच एक चिंताजनक बाब समोर आली आहे. अनेक महिला धूम्रपान न करताही फुफ्फुसाच्या कर्करोगाने ग्रस्त आहेत. तज्ज्ञांच्या मते, पर्यावरणातील प्रदुषित घटक, जीवनशैली आणि सुरुवातीची लक्षणे न ओळखता येणे या गोष्टी कारणीभूत आहेत. महिलांनी स्वत:च्या फुफ्फुसांची काळजी घेणे ही काळाची गरज आहे. अनेक महिलांना वडील, नवरा किंवा घरातली अन्य पुरुष मंडळी धूम्रपान (सेकंडहँड स्मोक) करतात म्हणून त्यांना फुफ्फुसाच्या आजाराचा सामना करावा लागतो. महिलांनी या आजारापासून स्वतःचा बचाव कसा करावा हे जाणून घ्या.

भारतात फुफ्फुसाच्या कर्करोगाचे प्रमाण झपाट्याने वाढत आहे. फुफ्फुसातील पेशी अनियंत्रितपणे वाढू लागल्याने त्याजागी ट्यूमर तयार होतो. जे श्वसनात अडथळा निर्माण करतात आणि शरीराच्या इतर भागांपर्यंत पसरू शकतात. धूम्रपान हे या आजाराचे मुख्य कारण असले तरी अनेक धूम्रपान न करणाऱ्या महिलांनाही हा आजार होत आहे हे विशेष.

यामागील कारणांमध्ये दीर्घकाळ प्रदूषित हवेशी संपर्क- ज्यामुळे फुफ्फुसातील ऊतकांचे नुकसान होते. घरातील प्रदूषित हवा फुफ्फुसाच्या कर्करोगास कारणीभूत ठरते. बंद स्वयंपाकघरात होणारा धूर किंवा बायोमास इंधनाचा वापर यामुळेही फुफ्फुसाचा कर्करोग वाढू शकतो. त्यामुळे स्वयंपाकघरातील धुरापासून स्वत:चा बचाव करा.

दुसऱ्यांच्या धूम्रपानाच्या धुराचा (सेकंडहँड स्मोकचा) दीर्घ संपर्क फुफ्फुसातील पेशींमध्ये सूज आणि डीएनएचे नुकसान करतो. आनुवंशिक घटकही धूम्रपान न करणाऱ्या महिलांमध्ये फुफ्फुसाचा कर्करोग होण्याचा धोका वाढवतात.

धूम्रपान न करणाऱ्या २०% महिलांना फुफ्फुसाचा कर्करोग होतो. त्यामुळे लक्षणांकडे दुर्लक्ष न करता तातडीने डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. सतत खोकला येणे, श्वास घेताना त्रास होणे, छातीत वेदना किंवा जडपणा, थकवा जाणवणे आणि अचानक वजन कमी होणे ही फुफ्फुसाच्या कर्करोगाची लक्षणं आहेत. सुरुवातीच्या टप्प्यात निदान झाल्यास उपचाराचा परिणाम चांगला मिळू शकतो. त्यामुळे जर सतत श्वसनासंबंधी त्रास होत असेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा आणि आवश्यक तपासण्या करून घ्याव्यात.

या आजाराचा उपचार हा कर्करोगाच्या टप्प्यावर अवलंबून असतो. यात ट्युमर काढण्यासाठी शस्त्रक्रिया, केमोथेरपी, रेडिएशन थेरपी, टार्गेटेड थेरपी आणि इम्युनोथेरपीचा समावेश असतो. उपचाराची पद्धत डॉक्टर ठरवतात. त्यानुसार डॉक्टरांनी दिलेल्या सूचनांचे पालन केल्यास रूग्ण कर्करोगातून लवकर बरा होऊ शकतो.

धूम्रपान न करणाऱ्या महिलांमध्येही पर्यावरणीय आणि जीवनशैलीशी संबंधित कारणांमुळे फुफ्फुसाचा कर्करोग वाढतो आहे. याबद्दल जागरूकता वाढवणे आणि प्रतिबंधक उपाय करणे आवश्यक आहे. जसे की- धूर आणि प्रदूषणापासून बचाव करणे. त्यामुळे आपल्या फुफ्फुसांच्या आरोग्याकडे दुर्लक्ष न करता त्यांची काळजी घ्या. जागरूक राहा आणि आपल्या फुफ्फुसांचे रक्षण करा.