अंतर्गत संरचना आणि सजावट करताना उपयुक्तता आणि सौंदर्य या दोन बाबींना अधिक महत्त्व असतं. या दोन्हींचा मिलाफ झाल्यामुळेच आपल्या घराचं अंतर्गत संरचना आणि सजावटीचं काम पूर्णत्वास जाऊ  शकतं. आपल्या शारीरिक गरजा भागवण्यासाठी उपयुक्तता आणि मानसिक आनंद देण्यासाठी सौंदर्य महत्त्वाचं असतं, हे आपण समजून घेतलं पाहिजे. अनेकदा आपण केवळ शारीरिक गरज म्हणून गृहसजावट या विषयाकडे बघत असतो. पण मानसिक, आंतरिक आणि आत्मिक आनंद मिळवण्यासाठी निराळा विचार किंवा प्रयत्न करतोच असं नाही. सौंदर्याचा आत्मिक आनंद मिळवण्यासाठी आपल्याला कल्पकतेच्या माध्यमातून आणि सौंदर्यदृष्टीच्या साहाय्यानं अंतर्गत संरचना साकारण्याची  आवश्यकता असते. या वेळी आपल्याला गरज असते आपल्या सजगतेची, वैचारिक प्रगल्भतेची, नावीन्याची, सौंदर्यदृष्टीची, कल्पकतेची, नवलाईची. या सर्व बाबींच्या माध्यमातून आपल्याला अपेक्षित आनंद मिळवणं शक्य होऊ  शकतं.
आपल्या दैनंदिन जीवनातदेखील आपण नेहमीच सौंदर्याला प्राधान्य देत असतो. ते मिळवण्यासाठी विविध प्रकारे प्रयत्नशील असतो. या सौंदर्याची व्याख्या करणं शक्य असलं तरीही त्याची प्रचीती प्रत्येकानं स्वतंत्ररीत्या अनुभवायची असते. व्यक्ती तितक्या प्रकृती, त्यामुळेच प्रत्येकाला सौंदर्याची प्रचीती निरनिराळ्या प्रकारे येत असते. गृहसजावटीतील हे सौंदर्य म्हणजे नेमकं काय? ते कशासाठी आणि कसं मिळवायचं? त्यासाठी काय करावं लागतं? अशा अनेकविध प्रश्नांची उत्तरं शोधण्यासाठी खरी जरुरी असते निरीक्षण, परीक्षण आणि समीक्षणाची. सौंदर्याचा शोध कधी संपतच नसतो. आपल्या घराच्या सजावटीत तर अगदी मुख्य प्रवेशद्वारापासून प्रत्येक वस्तूंमध्ये, कामामध्ये आपण घेतलेला सौंदर्याचा शोध दडलेला असला पाहिजे. या सौंदर्याच्या प्रचीतीमुळेच आपल्या घराचं अंतर्गत संरचनेचं काम हटके होऊ  शकणार आहे.  
गृहसजावट काळाची गरज – आपल्या दैनंदिन जीवनात आपण प्रामुख्याने आपल्या घरात जो काही काळ व्यतीत करत असतो, तो अनेकदा आपल्या घराबाहेरील वेळेपेक्षा अधिक असतो. दिवसाच्या अध्र्यापेक्षा जास्त वेळ आपल्यापैकी अनेक व्यक्ती अनेक कारणांनी घरात असतात. घरात असताना त्यांच्या विविध प्रकारे हालचाली आणि निरनिराळी कार्ये सुरू असतात. घरातील प्रत्येक वस्तूचा यावेळी होणारा वापर आणि घराच्या प्रत्येक दालनातील केला जाणारा वावर लक्षात घेतला म्हणजे गृहसजावट आज काळाची गरज असल्याचं आपल्या लक्षात येतं. शास्त्रीय दृष्टिकोनातून गृहसजावट करण्याचं नेमकं महत्त्व काय? याचा अभ्यासपूर्वक विचार करणं जरुरीचं आहे. दिवसेंदिवस कमी होत चाललेलं घराचं आकारमान, वाढत असलेल्या आपल्या गरजा, उपयुक्तता, बदलत चाललेलं जीवनमान तसंच राहणीमान आणि सौंदर्याची संकल्पना या सर्व बाबींमुळे गृहसजावट ही काळाची गरज होत चालली आहे हे सर्वप्रथम आपण जाणून घेतलं पाहिजे.  
गृहसजावटीमधील सौंदर्याचं स्थान आणि महत्त्व – गृहसजावट करताना उपयुक्तता ही जितकी महत्त्वाची असते तितकेच सौंदर्यालादेखील महत्त्व असतं. आपण आपल्या घराच्या अंतर्गत सजावटीत सौंदर्याचा शोध घेत असतो तेव्हा ते अधिकाधिक कसं मिळवता येईल यासाठीच प्रयत्नशील असतो. सुंदरता ही खरं तर आपल्या प्रत्येक गोष्टीकडे बघण्याच्या दृष्टिकोनावर अवलंबून असते. प्रत्येक गोष्ट ही सुंदरच असते अशा सकारात्मक दृष्टीने आपण बघितलं की अशा वेळी त्या गोष्टीमध्ये सौंदर्याचा साक्षात्कार व्हायला लागतो. गृहसजावटीमधील सौंदर्याचं स्थान आणि महत्त्व हे तेव्हाच आपण अनुभवू शकतो. आपण अनुभवत असलेल्या धकाधकीच्या जीवनात आपल्या घरात प्रवेश करता क्षणी आपल्याला जरुरी असते ती आपल्या अंतर्मनाला आश्वस्त करेल अशा वातावरणाची. केवळ याच कारणामुळे गृहसजावटीमधील सौदर्याचं स्थान आणि महत्त्व अधिक असतं.  
गृहसजावटीमध्ये सौंदर्य मिळवण्याची साधनं – गृहसजावटीमध्ये सौंदर्य साध्य करणं हे जसं महत्त्वाचं असतं तसंच ते मिळवण्याची साधनं माहिती करून घेणं देखील तितकंच आवश्यक असतं. या साधनांमध्ये गृहसजावट करण्यासाठी वापरली जाणारी प्रत्येक वस्तूची निवड महत्त्वाची असते. नैसर्गिक आणि कृत्रिम अशा दोन्हींचा मेळ बसवून प्रत्येक काम करणं जरुरीचं असतं. प्रत्येक वस्तूचा पोत, रंग, प्रकार, त्यांचा इतर वस्तूंशी येणारा संबंध, त्या वस्तूचं नावीन्य या सर्वच बाबींचा विचार करावा लागतो. या वस्तूंच्या निवडीत प्रकाशयोजनेचा प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष होणारा दृश्य स्वरूपातील परिणाम समजून घ्यावा लागतो.  
मानसशास्त्रीय दृष्टिकोनातून गृहसजावटीमधील सौदर्य – मुळातच गृहसजावट ही केवळ कला नसून ते शास्त्रही आहे. त्यातही या कामात मानसशास्त्र हे अधिक महत्त्वाचं असतं. आपण घरात राहतो ते आपल्या शरीराला एक सुरक्षित आसरा हवा म्हणून. पण त्याहीपेक्षा मनाला, मनाप्रमाणे, मनपसंद, मनातल्या घरात मनमुरादपणे राहता यावं हे त्यामागचं खरं कारण असतं. आपल्या दैनंदिन जीवनात आपल्या स्वत:च्या घराचं स्थान अधिक मोलाचं असतं. कारण त्याचा थेट संबंध आपल्या मानसिकतेशी असतो. तोदेखील अशा मनाशी की जे सतत सौंदर्याचा शोध घेत असतं.  
सौंदर्याची प्रचीती म्हणजेच प्रेमाची अनुभूती – सौंदर्याची प्रचीती म्हणजेच प्रेमाची अनुभूती. आपण आपल्या घरावर, कुटुंबीयांवर, आपण वापरत असलेल्या प्रत्येक वस्तूवर, प्रेम करत असतो. या प्रेमाची सुरुवात सौंदर्यापासून होत असल्याचं आपण अनेकदा अनुभवतो. एखादी वस्तू आपल्याला जेव्हा आवडते म्हणजेच मनात भरते तेव्हा ती अधिकच सुंदर असल्याचं आपल्याला वाटायला लागतं. अर्थात, अशा वेळी आपला त्या वस्तूकडे बघण्याचा दृष्टिकोनदेखील निराळा असतो. म्हणूनच ती वस्तू आपल्या मनात घर करून राहते.  
वैचारिक प्रगल्भतेतून सौंदर्याची निर्मिती – सौंदर्याचा संबंध मानसिकतेशी आणि मनाचा संबंध विचारांशी असतो. या कारणास्तव गृहसजावट करताना वैचारिक प्रगल्भतेतून सौंदर्याची निर्मिती करणं आवश्यक असतं. सकारात्मक विचार हे निश्चितच प्रगल्भ असतात. आपल्या गृहसजावटीच्या कामात निवडलेल्या प्रत्येक संरचनेत आपला सकारात्मक दृष्टिकोन असल्याचा प्रत्यय आला पाहिजे. सकारात्मक विचार प्रगतीच्या दिशेने मार्गस्थ होणारे असतात. त्यासाठी गृहसजावट करताना आपण निवडत असलेल्या प्रत्येक वस्तू, त्यांचे रंग, रूप, आकार, आकारमान, स्वरूप, ती वस्तू बनवण्यासाठी वापरलेला माल, त्या वस्तूची संरचना, उपयुक्तता, त्या वस्तूचं सौंदर्य अशा अनेक बाबींमधून आपला सकारात्मक दृष्टिकोन दृष्टीस पडला पाहिजे.     
रंग शास्त्र आणि प्रकाश योजनेच्या माध्यमातून सौदर्य निर्मिती – गृहसजावट करताना रंगशास्त्र आणि प्रकाशयोजना यांचा मिलाफ करून सौंदर्याची निर्मिती करता येऊ  शकते. त्यासाठी अर्थात कोणत्या गोष्टीला आणि तेदेखील किती महत्त्व द्यायचं, हे समजून घेणं आवश्यक असतं. या दोन्ही बाबींचा स्वतंत्र अभ्यासपूर्वक विचार करणं जरुरीचं असतं. रंग हे गृहसजावट करण्यासाठी महत्त्वाचं अंग असल्याचं जाणून घेतलं पाहिजे. कारण रंगाचा थेट परिणाम आपल्या मानसिकतेवर होत असतो. त्यामुळे कोणता रंग कोठे, किती, का, कसा, कधी, कोणासाठी वापरायचा हे शास्त्रीय दृष्टिकोनातून ठरवावं लागतं. रंगाला अनुसरून आणि उपलब्ध नैसर्गिक प्रकाशाची उपलब्धता लक्षात घेऊन कृत्रिम प्रकाशयोजना ठरवावी लागते.
अशा सौंदर्य विकसित करणाऱ्या अनेकविध बाबींचा शास्त्रीय दृष्टिकोनातून अभ्यासपूर्वक विचार करून गृहसजावट करावी. वरील बाबी किती महत्त्वाच्या असू शकतात हे जाणून घेऊन आपल्या घराला घरपण देणं आणि सौंदर्याच्या साक्षात्कारासाठी गृहसजावट करणं सहज शक्य होऊ  शकतं.    
शैलेश कुलकर्णी -इंटीरिअर डिझायनर -sfoursolutions1985@gmail.com