Success Story: आजपर्यंत आपण अनेक यशोगाथा पाहिल्या आहेत. ज्यात गरिबीत लहानपण गेलेले अनेक जण आपल्या मेहनत आणि जिद्दीच्या जोरावर मोठे उद्योजक झाले आहेत; तर अनेकांनी उच्च पदावरील नोकरी सोडून स्वतःचे व्यवसाय, शेती करण्याचे ठरवले आहे. अशीच एक व्यक्ती म्हणजे सुष्मिता कणेरी. सुष्मिता एक सॉफ्टवेअर इंजिनिअर होत्या, ज्या आता एक उद्योजक बनल्या आहेत.
सुष्मिता कणेरी या महाराष्ट्रातील पुणे येथील एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात वाढल्या. त्यांचे पालक नेहमीच कठोर परिश्रम आणि स्वावलंबनावर भर देत असत. सुष्मिता यांनी २०२० मध्ये विश्वकर्मा इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (VIT) पुणे येथून सॉफ्टवेअर इंजिनिअरिंगची पदवी पूर्ण केली. त्यानंतर त्या नोकरी करू लागल्या, पण सामाजिक उद्योजक होण्याची कल्पना त्यांच्या मनात लहानपणापासून होती.
व्यवसायाची कल्पना कशी सुचली?
खरंतर सुष्मिता शाळेत वर्ग मॉनिटर होत्या. यावेळी त्यांनी वर्ग मित्रांकडून पैसे गोळा करून ते अनाथाश्रमात दान करण्याचे ठरवले. मिळालेल्या पैशातून अनाथाश्रमातील मुलांसाठी त्यांनी स्टेशनरी खरेदी केली. या छोट्याशा कामातून त्यांना समाजासाठी काहीतरी करण्याची आणि स्वयंसेवी संस्थांसोबत काम करण्याची आवड निर्माण झाली. इंजिनिअरिंगचे शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर त्यांना एक कठीण निर्णय घ्यावा लागला. समोर नोकरीची ऑफर होती, पण त्यांना तंत्रज्ञान आणि सामाजिक कार्य यांचा मेळ घालणारे काहीतरी करायचे होते.
२०२१ मध्ये सुष्मिता यांनी नोकरी करण्याऐवजी ‘गुल्लक’ नावाचा क्राउडफंडिंग प्लॅटफॉर्म सुरू केला. देणग्यांचा मागोवा घेणे आणि देणग्यांचा काय परिणाम होत आहे हे पाहणे, हा यामागचा उद्देश होता. या उपक्रमामुळे लोकांना देणगी देण्याची संधी मिळाली, पण त्यांना हे देखील जाणवले की फक्त देणगी देणे पुरेसे नाही. आपल्याला असे मार्ग शोधावे लागतील, ज्याद्वारे लोक स्वावलंबी बनू शकतील आणि आयुष्यभर कमाई करू शकतील. सुष्मिता यांनी आपले लक्ष उपजीविकेवर आधारित क्राउडफंडिंगकडे वळवले. ती गरजू लोकांना शाश्वत उत्पन्न मिळवण्याची संधी कशी मिळेल याचा शोध घेऊ लागली.
२०२१ मध्ये त्यांच्या आयुष्यात मोठा बदल झाला. त्या तेलंगणाला गेल्या असताना तिथल्या निर्मल कलेच्या कलाकारांना भेटल्या. ही कला लाकडावर केली जाते आणि चित्रांद्वारे कथा सांगितल्या जातात. अनेक पिढ्यांपासून ही कला साकारली जाते. पण, त्यांच्या कलेची कोणीही दखल घेत नाही, त्यामुळे तिथले कलाकार निराश होते.
निर्मल कलाच्या कलाकारांच्या अडचणी पाहून सुष्मिताला खूप वाईट वाटले. त्यांनी आणखी एक वर्ष देशभर फिरण्यात आणि इतर कलाकारांना भेटण्यात घालवले. त्यानंतर त्यांनी एप्रिल २०२३ मध्ये “गुल्लाकारी” सुरू केली. हे व्यासपीठ कलाकारांना ग्राहकांशी जोडते, एकत्र कला निर्माण करते आणि लुप्त होत चाललेल्या कला प्रकारांबद्दल जागरूकता पसरवते.
गुल्लाकारी सध्या १३ मृतप्राय कला जतन करण्याचे काम करत आहे. या प्रत्येकाचा स्वतःचा इतिहास आणि सांस्कृतिक महत्त्व आहे. यामध्ये महाराष्ट्रातील वारली पेंटिंग, बंगाल आणि ओरिसातील पटचित्र, मध्य प्रदेशातील गोंड पेंटिंग, कर्नाटकातील चित्रा कला, तेलंगणातील नाइकपॉड मुखवटे आणि आंध्र प्रदेशातील थोलू बोम्मलता यांचा समावेश आहे.
५० लाखांच्या घरात पोहोचले उत्पन्न
२०२४ मध्ये गुल्लाकारीने ४,००० हून अधिक हस्तकला वस्तू विकल्या. फक्त दोन वर्षांत त्याचे उत्पन्न ५० लाख रुपयांपर्यंत पोहोचले. सुष्मिता म्हणतात, ‘आम्ही १५ कॉर्पोरेट्ससोबत भागीदारी केली आहे. आम्ही त्यांना केवळ उत्पादनेच विकत नाही तर त्यांना कार्यशाळादेखील देतो. या कार्यशाळांमध्ये कलाकार त्यांची कला समजावून सांगतात आणि त्यासाठी मोफत प्रशिक्षण देतात.
