Animals : माणसाच्या शरीराचा एखादा अवयव निकामी झाला तर आपण माणूस अपंग होतो. पण या पृथ्वी तलावर असे काही प्राणी आहेत जे त्यांचे अवयव निकामी झाले तरी ते अवयव पुन्हा विकसित करू शकतात. आता तुम्हाला आश्चर्य वाटेल. मात्र, काही प्राण्यांच्या अशा प्रजाती आहेत की ते त्यांचे हातपाय पुन्हा वाढवू शकतात? हे प्राणी नेमकं कोणते? या विषयी माहिती जाणून घेऊयात.
समुद्री काकडी (Sea Cucumbers) :
आता तुम्ही कधी समुद्री काकडी (Sea Cucumbers) ऐकली नसेल. मात्र, हा एक प्राणी किंवा आपण त्याला समुद्री जीव म्हणू शकतो. त्याची स्कीन अगदी मुलायम असते. तसेच हा जीव काकडीसारखा दिसतो. हे जीव समुद्री इको सिस्टमसाठी महत्वाचे मानले जातात. आता या समुद्री काकडीकडे कमी कालावधीत त्यांचे अवयव दुरुस्त करण्याची किमया आहे. म्हणजे खराब झालेले शरीराचे भाग पुन्हा वाढवण्याची आणि खोल जखमा एका आठवड्यात बरे करण्याची क्षमता आहे. ही क्षमता त्यांना खेकडे किंवा कासवांपासून बचाव करण्यास देखील मदत करते. म्हणजे लक्ष विचलित करण्यासाठी ते काही अवयवांना बाहेर सोडतात आणि आपला जीव वाचवतात.
स्टारफिश (Starfish) :
समुद्रात स्टारफिश आढळतो. तो त्याच्या रंग आणि आकाराने अतिशय आकर्षक दिसतो. स्टारफिश हा प्राणी पुनरुत्पादन करण्यात माहीर आहे. असा दावा केला जातो की स्टारफिश फक्त त्याचं अवयव वाढवू शकत नाही तर वेगळे केलेल्या अवयवातून संपूर्ण शरीर विकसित करू शकतो. असंही म्हटलं जातं की विभक्त अवयवांपासूनही अनेक स्टारफिश निर्माण झाले आहेत. तसेच असंही म्हटलं जातं की स्टारफिश त्याचे तोंड पुन्हा वाढेपर्यंत त्याच्या हातात पोषक तत्वे साठवतो.
अ‍ॅक्सोलॉटल (Axolotl) :
अ‍ॅक्सोलॉटल्सला सॅलॅमँडरची सागरी प्रजाती म्हटलं जातं. त्यांची पुनर्जन्म क्षमता आश्चर्यकारक आहे. हे अ‍ॅक्सोलॉटल सॅलॅमँडर हातपाय, त्वचा आणि त्यांच्या शरीराच्या जवळजवळ कोणत्याही भागाचे पुनरुज्जीवन करू शकतात. अ‍ॅक्सोलॉटल केवळ त्याची शेपटीच नव्हे तर हातपाय, त्वचा आणि जवळजवळ इतर कोणत्याही शरीराच्या भागाचीही पुनर्निर्मिती करू शकतो.
सॅलॅमँडर (Salamander) : सॅलॅमँडर हा प्राणी गमावलेली शेपटी पूर्णपणे पुन्हा वाढवू शकतो. असावेळी तो अशा प्रक्रियेचा वापर करतो की ज्यामुळे पेशी जखमेकडे स्थलांतरित होतात. हा प्राणी पाठीचा कणा आणि नसा देखील परत वाढतात.
मेक्सिकन टेट्रा (Mexican tetra) : शास्त्रज्ञांनी अॅस्टियानॅक्स मेक्सिकनस प्रजातीतील नदीतील मासे आणि गुहेतील माशांचे काही हृदय काढून टाकण्यासाठी शस्त्रक्रिया केली होती. तेव्हा असं आढळून आलं की काही नदीतील मासे पुनरुत्पादन करतात, परंतु गुहेतील माशांमध्ये नाही. मेक्सिकोमधील संशोधकांनी वर्णन केले की ते गुहेत राहणाऱ्या मेक्सिकन टेट्रा माशांचा अभ्यास करत आहेत जेणेकरून काही प्राणी ऊतींचे पुनरुत्पादन का करू शकतात? इतर का करू शकत नाहीत?
शार्क (Sharks) : शार्क हे जरी ते शरीराचे इतर भाग किंवा अवयव पुन्हा निर्माण करू शकत नसले तरी, दात पुन्हा निर्माण करण्याच्या बाबतीत ते मास्टर असतात. त्यांच्या आयुष्यात त्यांचे दात अनेक वेळा वाढतात. शार्कला दात पुन्हा वाढण्यासाठी लागणारा वेळ काही दिवसांपासून काही महिन्यांपर्यंत बदलतो.
सरडा (Giragiṭa Chameleons) : रंग बदलणारा प्राणी म्हणून सरड्याला ओळखलं जातं. सरडा त्यांच्या शरीराचे भाग जसे की शेपटी आणि हातपाय पुन्हा निर्माण करू शकतो. ते त्यांच्या खराब झालेल्या नसा देखील बऱ्या करू शकतो. सरडा हा प्राणी रंग बदलण्याच्या वृत्तीसाठी प्रसिद्ध असला तरी त्यांच्या अवयवांचे पुनरुत्पादन करण्यासाठी देखील त्याला ओळखलं जातं.
