Chinese hackers targeting Russia: २०२२ मध्ये रशियाने युक्रेनवर हल्ला केल्यानतंर संपूर्ण जागतिक राजकारणात उलथापालथ झाली. रशिया आणि चीन यांच्यातील मैत्रीपूर्ण संबंध अधिक दृढ झाल्याचं चित्र निर्माण झालं होत. परंतु, या ‘नो-लिमिट्स पार्टनरशिप’वर असलेला खोटेपणाचा पडदा दूर व्हायला सुरुवात झाली आहे. New York Times ने दिलेल्या विशेष वृत्तांकनात धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. रशियाच्या संरक्षण संस्थांवर आणि सरकारी यंत्रणांवर खुद्द चीनशी संलग्न सायबर हॅकर्सनी हल्ले सुरू केले आहेत आणि तेही फक्त एकाच हेतूसाठी. या हल्ल्यांमागे नेमका चीनचा हेतू काय? याचाच घेतलेला हा आढावा.
युक्रेन युद्धानंतर मैत्रीत आलेले सायबररुपी संकट
२०२२ च्या फेब्रुवारी महिन्यात रशियाने युक्रेनवर आक्रमण केल्यापासून चीनशी संबंधित सायबर गटांनी रशियाच्या अनेक कंपन्या आणि सरकारी संस्थांमध्ये घुसखोरी करून महत्त्वाचा लष्करी डेटा चोरण्याचे प्रयत्न सुरू केले आहेत. हे हल्ले मे २०२२ पासून अधिक तीव्र झाले असून ते आजतागायत सुरू आहेत.
रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतीन आणि चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी ‘अमर्याद भागीदारी’चे जाहीर घोषणापत्र दिलेलं असलं तरी, TeamT5 या तैवानस्थित सायबर सुरक्षा संस्थेच्या विश्लेषकांचे म्हणणे आहे की, चीनकडून रशियावर होणारे हे सायबर हल्ले हेतुपुरस्सर आणि योजनाबद्ध आहेत.
‘सायनो’ गटाकडून आण्विक पाणबुडीच्या डेटाची चोरी
TeamT5 च्या अहवालानुसार, Sanyo नावाचा एक चिनी हॅकिंग गट, २०२३ मध्ये रशियातील एका अभियांत्रिकी संस्थेच्या ई-मेल प्रणालीचा बनाव करून, आण्विक पाणबुड्यांविषयीची महत्त्वाची माहिती चोरत होता. हा हल्ला थेट बीजिंगशी संबंधित असल्याचे पुरावे सापडले आहेत. चे चांग, या संस्थेतील प्रमुख विश्लेषक सांगतात की “रशियाच्या युक्रेनमधील लष्करी हालचाली, संरक्षण तंत्रज्ञान आणि त्याच्या जागतिक भौगोलिक रणनीतींबद्दल माहिती मिळवण्याचा प्रयत्न चीन करत आहे.”
‘मित्र’ चीनलाही शंका, म्हणून रशियाचा अंतर्गत अहवाल ‘लिक’
New York Times ला मिळालेल्या रशियाच्या गुप्तचर संस्था एफएसबीच्या एका गुप्त दस्तऐवजात रशियाने स्पष्टपणे चीनला “शत्रू” म्हणून वर्गीकृत केल्याचे नमूद आहे. हा दस्तऐवज रशियाच्या सार्वजनिक धोरणांशी पूर्णपणे विसंगत आहे, कारण रशिया तेल विक्रीसाठी आणि तांत्रिक वस्तूंसाठी चीनवर अवलंबून आहे.
या अहवालात चीनने रशियाच्या ड्रोन युद्धतंत्र, सॉफ्टवेअर प्रणाली आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेतील प्रगतीमध्ये विशेष स्वारस्य दाखवलं आहे. Palo Alto Networks चे इताय कोहेन यांच्या मते, “युक्रेन युद्धामुळे दोन्ही देशांच्या गुप्तचर धोरणांमध्ये मूलगामी बदल झाला आहे.”
रशियावर सायबरहल्ल्यासाठी कोणत्या पद्धती वापरल्या जात आहेत?
New York Times च्या रिपोर्टनुसार, Rostec या रशियातील संरक्षण क्षेत्रातील सरकारी कंपनीच्या उपग्रह संप्रेषण आणि रडार डेटावर चीन लक्ष ठेवून आहे. हॅकर्सनी मायक्रोसॉफ्ट वर्डचे दूषित दस्तऐवज वापरून विमान आणि संरक्षण यंत्रणांमध्ये घुसखोरी केली आहे.
चीनच्या गुप्तचर मंत्रालयाशी संलग्न असलेल्या Mustang Panda या हॅकिंग गटाने रशियाच्या सैन्य आणि सीमा सुरक्षादलांवर हल्ले चढवले आहेत. Sophos या सायबर सुरक्षा संस्थेचे राफे पिलिंग म्हणतात, “आम्ही पाहिलेले बहुतांश हल्ले हे राजकीय आणि लष्करी माहिती गोळा करण्यासाठी होते.”
याशिवाय, Deed RAT नावाचे अत्याधुनिक मालवेअर सुद्धा रशियाच्या विमान अभियांत्रिकी आणि संरक्षण क्षेत्रात वापरण्यात आल्याचे Positive Technologies च्या रिपोर्टमध्ये म्हटले आहे. हे मालवेअर चीन पुरस्कृत हॅकर्स वापरत आहेत.
सायबर करार म्हणजे केवळ दिखावा?
२००९ आणि २०१५ मध्ये चीन आणि रशिया यांच्यात एकमेकांवर सायबरहल्ला न करण्याचे करार झाले होते. मात्र New York Times च्या म्हणण्यानुसार, हे करार केवळ प्रतिकात्मक होते. युक्रेन युद्धानंतर या करारांची प्रत्यक्षात अंमलबजावणी झालीच नाही आणि उलट सायबरहल्ल्यांची संख्या झपाट्याने वाढली.
इताय कोहेन यांचं म्हणणं आहे, “युक्रेनवरील आक्रमणानंतर काही महिन्यांतच या सायबर कारवायांमध्ये वाढ दिसली. चीन आणि रशिया यांच्यातील सार्वजनिक एकतेच्या पलीकडे एक गंभीर अस्वस्थता आहे.”
मैत्रीचे मुखवटे आणि सायबर युद्धाचे सत्य
सध्याचं जागतिक राजकारण हे ‘संघर्षांतील मैत्री’ या संकल्पनेवर आधारित आहे. चीन आणि रशिया एकमेकांचे मित्र असल्याचा आभास निर्माण करतात, पण त्यामागे तंत्रज्ञान, लष्करी माहिती आणि युद्धातील अनुभव चोरण्याची सुसंगत आणि धोरणात्मक योजना आल्याचे स्पष्टपणे दिसते आहे.
युक्रेन युद्ध हे फक्त जमिनीवरील लढाई नाही, तर सायबर आघाड्यावरही जग बदलतंय. सायबरहल्ले ही आता केवळ हॅकर्सची खेळी नसून, सामरिक माहितीचे ‘डिजिटल शस्त्रास्त्र’ ठरली आहेत.
रशिया आता चीनवर तांत्रिकदृष्ट्या अवलंबून असला, तरी ही सायबर घुसखोरी त्याच्या गुप्तचर संस्थांसाठी एक सावधतेचा इशारा आहे. कारण विस्तारवादी देश कधीच कुणाचा मित्र नसतो.
