Zohran Mamdani: न्यू यॉर्कच्या महापौरपदाच्या डेमोक्रॅटिक प्रायमरीमध्ये बुधवारी जोहरान ममदानी यांचा विजय झाला आहे. युगांडामध्ये जन्मलेले व समाजवादी म्हणवणारे ३३ वर्षीय ममदानी हे भारतीय चित्रपट निर्मात्या मीरा नायर यांचे पुत्र आहेत. ममदानी यांच्या विजयाचे अनेकांनी राजकीय भूकंप असे वर्णन केले आहे. ममदानी हे पहिले मुस्लिम आणि भारतीय-अमेरिकन महापौर असतील. मात्र, विजयी झाल्यानंतर त्यांच्यावर चहुबाजूंनी टीका होताना दिसत आहे. फूट पाडणारे व्यक्तिमत्त्व म्हणून त्यांच्याकडे पाहिले जात असल्याचे बोलले जात आहे.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी ममदानी यांच्या विजयावर टीकी केली आहे. “अखेर घडलेच, डेमोक्रॅट्सनी मर्यादा ओलांडली आहे. १०० टक्के कम्युनिस्ट वेडे असलेल्या जोहरान ममदानीने नुकतेच डेम प्रायमरी जिंकली आहे आणि तो महापौर होईल. आपल्याकडे यापूर्वीही कट्टरपंथी डावे होते. मात्र, हे थोडे हास्यास्पद होत चालले आहे”, असे ट्रम्प यांनी लिहिले आहे. “तो फार हुशार नाही. आमचे महान पॅलेस्टिनी सिनेटर, क्रायिन चक शुमर हेदेखील त्यांच्यावर टीका करीत आहेत. न्यू यॉर्क शहरातील भावी कम्युनिस्ट महापौर जोहरान ममदानी यांच्यामुळे आपला देश खरोखरच अडचणीत आला आहे”, असेही ट्रम्प यांनी लिहिले आहे.
केवळ आंतरराष्ट्रीय स्तरावरच नाही, तर भारतातूनही ममदानी यांच्यावर टीका होत आहे. काँग्रेस खासदार अभिषेक मनू सिंघवी यांनीही टीका केली आहे. “जेव्हा जोहरान ममदानी तोंड उघडतात तेव्हा पाकिस्तानची जनसंपर्क टीम सुट्टी घेते. भारताला न्यू यॉर्कमधील काल्पनिक कथा सांगणाऱ्या त्याच्यासारख्या सहयोगी शत्रूंची गरज नाही”, असे सिंघवी यांनी सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर लिहिले आहे.
“त्याची आई मीरा नायर आहे. आपल्या सर्वोत्तम चित्रपट निर्मात्यांपैकी एक, पद्मश्री, भारतात जन्मलेली, वाढलेली प्रसिद्ध व्यक्ती. त्यांनी प्रसिद्ध लेख मेहमूद ममदानी यांच्याशी विवाह केला आणि त्यांच्य मुलाचे नाव जोहरान आहे. तो भारतीयांपेक्षा जास्त पाकिस्तानी वाटतो”, असे कंगना रनौतने म्हटले आहे. “त्याच्या हिंदू ओळखीचे किंवा वंशाने काहीही असला आणि आता तो हिंदू धर्माला ओरबाडण्यास तयार आहे. सगळीकडे हीच कथा आहे. दोन-तीन वेळा मीराजींची भेट झाली आहे. पालकांचे अभिनंदन”, असे कंगनाने म्हटले आहे.

जोहरान ममदानी कोण आहेत?
- जोहरान ममदानी यांच्या आई-वडिलांचा जन्म भारतातील आहे. त्यांचे वडील महमूद ममदानी युगांडात शिक्षणतज्ज्ञ आहेत आणि आई मीरा नायर भारतीय चित्रपट निर्मात्या आहेत.
- जोहरान यांचा जन्म आणि संगोपन युगांडातील कंपाला येथे झाले आहे.
- ते सात वर्षांचे असताना आपल्या पालकांसह न्यू यॉर्कला स्थलांतरित झाले.
- २०१८ मध्ये त्यांना अमेरिकन नागरिकत्व मिळाले आणि त्यांनी या वर्षाच्या सुरुवातीला सीरियन कलाकार रामा दुवाजीशी लग्न केले.
ममदानी इतके फूट पाडणारे व्यक्तिमत्त्व का आहे?
अविचारी समाजवादी, लोकप्रिय व पुरोगामी ममदानी न्यू यॉर्कचे महापौर झाले, तर त्याचा काय परिणाम होईल, अशी चिंता अनेकांना आहे. ममदानी यांनी घरे किंवा दुकानांची भाडेवाढ रोखणे, घरे, आरोग्य सेवा व अन्न अधिक परवडणारे बनवणे, मोफत बालसंगोपन, श्रीमंतांवरील कर वाढवणे आणि २०३० पर्यंत किमान वेतन ३० डॉलर्सपर्यंत वाढवणे यासाठी मोहीम राबवलेली आहे. ही धोरणे उजव्या विचारसरणीच्या लोकांच्या अमेरिकेसाठी चांगल्या असलेल्या धोरणांच्या पूर्णपणे विरुद्ध आहेत. असे असताना त्यांच्या विचारांमुळे मध्यममार्गी डेमोक्रॅट्स, उदारमतवादी आणि पक्षातील इतर मोठ्या उद्योगपती, अब्जाधीश व वॉल स्ट्रीट यांच्याकडे झुकलेले लोकही घाबरले आहेत. म्हणूनच जेम्स क्लायबर्नपासून माजी अध्यक्ष बिल क्लिंटनपर्यंत डेमोक्रॅटिक पक्षातील अनेक जण ममदानी यांच्याविरोधात उभे राहिले. ममदानी यांच्या विजयावरून असे दिसून येते की, डेमोक्रॅटिक पक्षातील या अनेक मोठमोठ्या नेत्यांचा प्रभाव आणि प्रासंगिकता वेगाने कमी होत चालली आहे.
ममदानी यांचे इस्रायलबद्दलचे विचार – ज्यावर त्यांनी गाझामध्ये ‘नरसंहार’ केल्याचा आरोप केला आहे – बहिष्कार, विघटन आणि निर्बंध (BDS) चळवळीला त्यांनी दिलेला पाठिंबा अनेक रिपब्लिकन आणि काही डेमोक्रॅट्सना आवडत नाही. आतापर्यंत डेमोक्रॅटिक पक्ष आणि रिपब्लिकन पक्षातील अनेक कार्यकर्त्यांनी आणि नेत्यांनी इस्रायल आणि गाझा युद्धादरम्यान त्याच्या वर्तनाचे मोठे समर्थक कोण असू शकते याबद्दल एकमेकांना मागे टाकण्याचा प्रयत्न केला आहे. जरी मध्य आणि उजव्या विचारसरणीतील अनेक व्यक्तींनी इस्रायल आणि गाझाबद्दलच्या ममदानीच्या विचारांमुळे त्यांना यहुदीविरोधी म्हणून रंगवण्याचा प्रयत्न केला तरी न्यू यॉर्कमधील डेमोक्रॅटिक प्रायमरीमधील मतदारांनी – जे योगायोगाने मोठ्या प्रमाणात ज्यू लोकसंख्येचे घर आहे – वेगळेच विचार केले आहेत, असे दिसते.