тАШрдмреНрд░реВрдЯрд╕, рдпреВ рдЯреВ..?тАЩ рдЕрд╕реЗ рд░реЛрдорди рд╕рдореНрд░рд╛рдЯ рдЬреНрдпреБрд▓рд┐рдпрд╕ рд╕реАрдЭрд░ рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рддреЛрдВрдбреВрди рдЕрдЦреЗрд░рдЪреЗ рд╢рдмреНрдж рдЙрдордЯрд▓реЗ рддреЗ рддреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдорд┐рддреНрд░ рдЖрдгрд┐ рд░реЛрдорди рд╕рд┐рдиреЗрдЯрд░ рдмреНрд░реВрдЯрд╕ рдпрд╛рдиреЗ рдЕрдиреНрдп рд╕рд░рджрд╛рд░рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рд╕рд╛рдереАрдиреЗ рд╕реАрдЭрд░рдЪреНрдпрд╛ рд╢рд░реАрд░рд╛рдд рдЦрдВрдЬреАрд░ рдЦреБрдкрд╕рд▓рд╛ рддреЗрд╡реНрд╣рд╛. рдЬрдЧрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЗрддрд┐рд╣рд╛рд╕рд╛рдд рддреЛ рдкреНрд░рд╕рдВрдЧ рдЖрдгрд┐ рддреЗ рд╢рдмреНрдж рдХрд╛рдпрдордЪреЗ рдиреЛрдВрджрд▓реЗ рдЧреЗрд▓реЗ рдЖрд╣реЗрдд. рдорд╛рддреНрд░ рдЗрддрдХреНрдпрд╛ рдРрддрд┐рд╣рд╛рд╕рд┐рдХ рдШрдЯрдиреЗрдЪреНрдпрд╛ рдорд╛рдЧреЗ рд╣реЛрддреЗ рддреЗ рдПрдХ рд▓рд╣рд╛рдирд╕реЗ рдкрдг рдкреНрд░рднрд╛рд╡реА рд╢рд╕реНрддреНрд░.. рдЦрдВрдЬреАрд░ (рдбреЕрдЧрд░). рддреНрдпрд╛ рдкреНрд░рд╕рдВрдЧрд╛рдд рдЬреЛ рдЦрдВрдЬреАрд░ рд╡рд╛рдкрд░рд▓рд╛ рддреЛ рд░реЛрдорди тАШрдкреНрдпреБрдЬрд┐рдУтАЩ рдпрд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░рдЪрд╛ рд╣реЛрддрд╛.
рдЦрдВрдЬреАрд░ рд╣рд╛ рддрд▓рд╡рд╛рд░реАрдкреЗрдХреНрд╖рд╛ рд▓рд╣рд╛рди рдкрдг рдЖрдХрд╛рд░рд╛рдиреЗ рд╕рд╛рдзрд╛рд░рдг рддрд╕рд╛рдЪ рд╢рд╕реНрддреНрд░рдкреНрд░рдХрд╛рд░. рдЕрдЯреАрддрдЯреАрдЪреНрдпрд╛ рдкреНрд░рд╕рдВрдЧреА рд╕реНрд╡рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдгрд╛рдЪреЗ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдкреНрд░рд╕рдВрдЧреА рд▓рдкреВрди рд╣рд▓реНрд▓рд╛ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдЪреЗ рд╣рддреНрдпрд╛рд░ рдореНрд╣рдгреВрди рддреНрдпрд╛рдЪрд╛ рд╡рд╛рдкрд░ рд╣реЛрдд рдЕрд╕реЗ. рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рд▓рд╣рд╛рди рдЖрдХрд╛рд░рд╛рдореБрд│реЗ рддреЛ рдЕрдВрдЧрд░рдЦреНрдпрд╛рдд рд▓рдкрд╡рдгреЗ рд╕рд╣рдЬ рд╢рдХреНрдп рд╣реЛрдд рдЕрд╕реЗ. рд╣рд╛рддрдШрд╛рдИрдЪреНрдпрд╛ рд▓рдврд╛рдИрдд рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рд╕рд╛рд░рдЦреНрдпрд╛ рд╢рд╕реНрддреНрд░рд╛рдВрдирд╛ рдЕрддреНрдпрдВрдд рдорд╣рддреНрддреНрд╡ рдЖрд╣реЗ. рдкреНрд░рддрд╛рдкрдЧрдбрд╛рд╡рд░реАрд▓ рднреЗрдЯреАрдд рдЕрдлрдЭрд▓рдЦрд╛рдирд╛рдиреЗ рд╢рд┐рд╡рд╛рдЬреА рдорд╣рд╛рд░рд╛рдЬрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдкрд╛рдареАрдд рдХреЗрд▓реЗрд▓рд╛ рдкрдг рдЪрд┐рд▓рдЦрддрд╛рдореБрд│реЗ рд╣реБрдХрд▓реЗрд▓рд╛ рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рдЪрд╛ рд╡рд╛рд░ рд╕рд░реНрд╡рдкрд░рд┐рдЪрд┐рдд рдЖрд╣реЗ. рддреНрдпрд╛рдирдВрддрд░ рд╢рд┐рд╡рд╛рдЬреАрдВрдиреА рдЕрдлрдЭрд▓рдЦрд╛рдирд╛рдЪрд╛ рдХреЛрдерд│рд╛ рдмрд╛рд╣реЗрд░ рдХрд╛рдврдгреНрдпрд╛рд╕рд╛рдареА рд╡рд╛рдкрд░рд▓реЗрд▓реА рд╡рд╛рдШрдирдЦреЗ рд╣рд╛рджреЗрдЦреАрд▓ рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рдЪрд╛рдЪ рдПрдХ рд╕реБрдзрд╛рд░рд┐рдд рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рдорд╛рдирд▓рд╛ рдЬрд╛рддреЛ.
рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рдВрдЪреЗ рджреЗрд╢реЛрджреЗрд╢реА рдЕрдиреЗрдХ рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рдкрд╛рд╣рд╛рдпрд▓рд╛ рдорд┐рд│рддрд╛рдд. рддреНрдпрд╛рдд рдЦрдВрдЬреАрд░, рдХрдЯреЯрд╛рд░, рдЬрдВрдмрд┐рдпрд╛, рдмрд┐рдЪрд╡рд╛, рдЧреБрдкреНрддреА рдЕрд╢рд╛ рд╢рд╕реНрддреНрд░рд╛рдВрдЪрд╛ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рд╣реЛрддреЛ. рдпреБрд░реЛрдкрдордзреНрдпреЗ рд░реЗрдкрд┐рдпрд░ рддрд▓рд╡рд╛рд░реАрдЪреНрдпрд╛ рдХрд╛рд│рд╛рдд рддрд╢рд╛рдЪ рдЖрдХрд╛рд░рд╛рдЪреЗ рдкрдг рдЖрдХрд╛рд░рд╛рдиреЗ рд▓рд╣рд╛рди рд░реБрдВрджреАрд▓рд╛ рдмрд╛рд░реАрдХ, рдЕрдгреБрдХреБрдЪреАрджрд╛рд░ тАШрд╕реНрдЯрд┐рд▓реЗрдЯреЛтАЩ рдирд╛рд╡рд╛рдЪреЗ рдЦрдВрдЬреАрд░ рд╡рд╛рдкрд░рд▓реЗ рдЬрд╛рдд. рдпрд╛рдЪ рд╕реНрдЯрд┐рд▓реЗрдЯреЛ рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рд╡рд░реВрди рдЖрдЬрдЪреНрдпрд╛ рдорд╣рд┐рд▓рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЙрдВрдЪ рдЯрд╛рдЪрд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдЪрдкрд▓рд╛рдВрдЪрд╛ (рд╣рд╛рдп рд╣рд┐рд▓реНрд╕) рдПрдХ рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рдмрдирд▓реЗрд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ. рддреНрдпрд╛рдд рдЯрд╛рдЪреЗрдЪрд╛ рднрд╛рдЧ рдЦреВрдк рдЙрдВрдЪ рдЖрдгрд┐ рддрд│рд╛рд▓рд╛ рдЯреЛрдХрджрд╛рд░ рдЕрд╕рддреЛ. рд╣рд╛ рдкреНрд░рдХрд╛рд░рд╣реА тАШрдХрдЯреЯрд╛рд░ рдХрд╛рд│рдЬрд╛рдд рдШреБрд╕рд▓реАтАЩ рдпрд╛рдЪреА рдкреНрд░рдЪреАрддреА рджреЗрдгрд╛рд░рд╛рдЪ рдЕрд╕рддреЛ.
рдХрдЯреЯрд╛рд░ рдЖрдгрд┐ рдХрдЯрд╛рд░ рдпрд╛рдд рдереЛрдбрд╛рд╕рд╛ рдлрд░рдХ рдЖрд╣реЗ. рдХрдЯрд╛рд░реАрдЪреЗ рдкрд╛рддреЗ рд▓рд╛рдВрдмрдЯ рддреНрд░рд┐рдХреЛрдгреА рдЕрд╕рддреЗ рдЖрдгрд┐ рддрд┐рдЪреА рдореВрда рдЗрдВрдЧреНрд░рдЬреАрддреАрд▓ рдХреЕрдкрд┐рдЯрд▓ тАШрдПрдЪтАЩ (H) рдпрд╛ рдЕрдХреНрд╖рд░рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЖрдХрд╛рд░рд╛рдЪреА рдЕрд╕рддреЗ. рдорд╣рд┐рд▓рд╛ рдЖрдгрд┐ рдкреБрд░реБрд╖рд╛рдВрд╕рд╛рдареА рд╡рд╛рдкрд░рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдХрдЯрд╛рд░реА рд╡реЗрдЧрд╡реЗрдЧрд│реНрдпрд╛ рдЕрд╕рдд. рдкреБрд░реБрд╖рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдХрдЯрд╛рд░реАрдЪреЗ рдкрд╛рддреЗ рдереЛрдбреЗ рдЬрд╛рд╕реНрдд рд░реБрдВрдж рдЕрд╕реЗ. рдорд╣рд┐рд▓рд╛рдВрдЪреНрдпрд╛ рдХрдЯрд╛рд░реА рдЕрд░реБрдВрдж рдЕрд╕рдд. рдХрдЯрд╛рд░ рд╣рд╛ рдореВрд│рдЪрд╛ рдЕрд░рдмреА рд╢рд╕реНрддреНрд░рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рдЖрд╣реЗ. рддрд░ рдХрдЯреЯрд╛рд░реАрдЪреЗ рдкрд╛рддреЗ рдХрд╛рд╣реАрд╕реЗ рдмрд╛рдХрджрд╛рд░ рдЕрд╕рддреЗ рдЖрдгрд┐ рддрд┐рдЪреА рдореВрда рджрдВрдбрдЧреЛрд▓рд╛рдХрд╛рд░ рдЕрд╕реВрди рдмрд░реЗрдЪрджрд╛ рд╕рдЬрд╡рд▓реЗрд▓реА рдЕрд╕рддреЗ. рдмрд┐рдЪрд╡реНрдпрд╛рдЪреЗ рдкрд╛рддреЗ рдЗрдВрдЧреНрд░рдЬреА тАШрдПрд╕тАЩ (S) рдЕрдХреНрд╖рд░рд╛рд╕рд╛рд░рдЦреЗ рджреБрд╣реЗрд░реА рд╡рд│рдгрд╛рдЪреЗ рдЕрд╕реЗ рдЖрдгрд┐ рддреНрдпрд╛рдЪреА рдореВрда рд╢рдХреНрдпрддреЛ рд▓рд╛рдВрдмрдЯ рдХрдбреЯрд╛рд╕рд╛рд░рдЦреА (loop) рдЕрд╕рддреЗ.
рдЬрдВрдмрд┐рдпрд╛ рд╣рд╛ рдореВрд│рдЪрд╛ рдпреЗрдореЗрдирдордзреАрд▓ рд╢рд╕реНрддреНрд░рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рдЕрд╕реВрди рддреНрдпрд╛рдЪреЗ рдкрд╛рддреЗ рдореБрдареАрдХрдбреЗ рд╕рд░рд│ рдЖрдгрд┐ рдкреБрдвреЗ рдЯреЛрдХрд╛рд▓рд╛ рд╡рд│рд▓реЗрд▓реЗ рдЕрд╕рддреЗ. рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рдореБрдареАрд▓рд╛ тАШрд╕реИрдлрд╛рдиреАтАЩ рдЕрд╕реЗ рдореНрд╣рдгрддрд╛рдд рдЖрдгрд┐ рддреА рдЧреЗрдВрдбреЯрд╛рдЪреНрдпрд╛ рд╢рд┐рдВрдЧрд╛рдкрд╛рд╕реВрди рдЖрдгрд┐ рдореНрдпрд╛рди рд▓рд╛рдХрдбрд╛рдкрд╛рд╕реВрди рдмрдирд╡рддрд╛рдд. рднрд╛рд░рддрд╛рдд тАШрдорд╛рдбреВтАЩ рдирд╛рд╡рд╛рдЪреЗ рдПрдХ рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рд╕рд╛рд░рдЦреЗ рд╣рддреНрдпрд╛рд░ рдЕрд╕реЗ. рддреНрдпрд╛рдд рдордзреНрдпреЗ рдореВрда рдЕрд╕реВрди рддреНрдпрд╛рдЪреНрдпрд╛ рджреЛрдиреНрд╣реА рдмрд╛рдЬреВрдВрдирд╛ рдХрд╛рд│рд╡рд┐рдЯрд╛рдЪреА рдЯреЛрдХрджрд╛рд░ рд╢рд┐рдВрдЧреЗ рдЬреЛрдбрд▓реЗрд▓реА рдЕрд╕рдд. рд╣реЗ рд╢рд╕реНрддреНрд░ рдлрд┐рд░рд╡рддрд╛рдирд╛ рджреЛрдиреНрд╣реА рдмрд╛рдЬреВрдВрдиреА рдЦреБрдкрд╕рддрд╛ рдпреЗрдд рдЕрд╕реЗ.
рдпрд╛рд╢рд┐рд╡рд╛рдп рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рд╢рд┐рдЦрд╛рдВрдЪреЗ рдХреГрдкрд╛рдг рд╣рд╛рджреЗрдЦреАрд▓ рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рдЪрд╛рдЪ рдПрдХ рдкреНрд░рдХрд╛рд░. рддреНрдпрд╛рд▓рд╛ рд╢реАрдЦ рдзрд░реНрдорд╛рдд рдЦреВрдк рдорд╣рддреНрддреНрд╡рд╛рдЪреЗ рд╕реНрдерд╛рди рдЖрд╣реЗ. рддреЗ рд╕реНрд╡рд╕рдВрд░рдХреНрд╖рдгрд╛рдЪреЗ рд╣рддреНрдпрд╛рд░ рдореНрд╣рдгреВрди рд╡рд╛рдкрд░рд▓реЗ рдЬрд╛рддреЗ. рдЖрдзреБрдирд┐рдХ рдХрд╛рд│рд╛рддрд╣реА рдмрдВрджреБрдХреАрдЪреНрдпрд╛ рдкреБрдвреЗ рд▓рд╛рд╡рд▓реЗ рдЬрд╛рдгрд╛рд░реЗ рд╕рдВрдЧреАрди (рдмрд╛рдпреЛрдиреЗрдЯ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдмреЗрдирдЯ) рд╣рд╛рд╣реА рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рдЪрд╛рдЪ рд╕реБрдзрд╛рд░рд┐рдд рдЕрд╡рддрд╛рд░. рдПрдЦрд╛рджреЗ рдард╛рдгреЗ рд╕рд░ рдХрд░рддрд╛рдирд╛ рдХрд┐рдВрд╡рд╛ рдЦрдВрджрдХрд╛рдд рдЙрддрд░реВрди рд╣рд╛рддрдШрд╛рдИрдЪреА рд▓рдврд╛рдИ рдХрд░рддрд╛рдирд╛ рддреНрдпрд╛рдЪрд╛ рдпреЛрдЧреНрдп рд╡рд╛рдкрд░ рд╣реЛрддреЛ. рдиреЗрдкрд╛рд│рдЪреНрдпрд╛ рдЧреЛрд░рдЦрд╛ рд╕реИрдирд┐рдХрд╛рдВрдХрдбреВрди рд╡рд╛рдкрд░рд▓реА рдЬрд╛рдгрд╛рд░реА рдХреБрдХрд░реА (рдиреЗрдкрд╛рд│реА рднрд╛рд╖реЗрдд рдЦреБрдХреБрд░реА) рд╣рд╛рджреЗрдЦрд┐рд▓ рдЦрдВрдЬрд┐рд░рд╛рдЪрд╛рдЪ рдПрдХ рдкреНрд░рдХрд╛рд░ рдорд╛рдирд▓рд╛ рдЬрд╛рддреЛ. рддреЛ рд╕реНрд╡рддрдВрддреНрд░рдкрдгреЗ рд╣рд╛рддрд╛рд│рдгреНрдпрд╛рдЪрд╛ рд╡рд┐рд╖рдп рдЖрд╣реЗ.
sachin.diwan@expressindia.com┬а