तुळशीचा रोपं जवळजवळ प्रत्येक भारतीय घरात आढळतो. धार्मिक महत्त्वासह त्याचे औषधी गुणधर्मही अतिशय प्रभावी मानले गेले आहेत. प्राचीन काळापासून तुळशीचा वापर अनेक आजारांवर उपचार म्हणून केला जातो. ती घरातील हवा शुद्ध करते आणि शरीराला रोगांपासून संरक्षण देते. आयुर्वेदात तुळशीला ‘विष्णुप्रिया’, ‘हरिप्रिया’ आणि ‘जीवनरक्षक’ अशी विशेष नावे देण्यात आली आहेत. रोज काही तुळशीची पानं खाल्ल्याने रोगप्रतिकारशक्ती (इम्युनिटी) वाढते आणि आजारांपासून संरक्षण मिळते, असे मानले जाते.
वर्धा आयुर्वेद अँड हर्बल मेडिसिनचे संस्थापक डॉ. सुभाष गोयल यांच्या मते, रोज तुळशीचे पाणी पिण्याची सवय लावल्यास शरीरातील विषारी घटक बाहेर पडतात आणि यकृताची कार्यक्षमता सुधारते. ते सांगतात, “जर आपण दिवसाची सुरुवात तुळशी पाण्याने केली आणि त्याबरोबर त्रिफळा चूर्ण, भिजवलेले मेथी दाणे, कलौंजीच्या बिया आणि चणे याबरोबर घेतले, तर शरीर अधिक ऊर्जावान राहते आणि रोगांपासून सुरक्षित राहते.”
तुळशी पाणी पिण्याचे प्रमुख फायदे
१. रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते (Boosts Immunity)
तुळशी नैसर्गिक इम्युन बूस्टर आहे म्हणजेच ते रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते. यात असलेले अँटीऑक्सिडंट्स, अँटीबॅक्टेरियल आणि अँटीव्हायरल घटक शरीराला संसर्गांपासून वाचवतात. यात व्हिटॅमिन सी आणि झिंक असते जे शरीराची संरक्षण प्रणाली मजबूत करतात. रोज ४-५ पानं खाणं किंवा तुळशी पाणी पिणं सर्दी, खोकला आणि हंगामी आजारांपासून बचाव करते.
२ यकृत आणि मुत्राशयाचे आरोग्य सुधारते (Improves Liver and Kidney Health)
तुळशीचे पाणी शरीरातील विषारी घटक बाहेर काढते आणि रक्त शुद्ध करते. यामुळे यकृतावरील सूज कमी होते आणि मुत्राशयात खडे होण्याची शक्यता टाळता येते. दररोज सकाळी रिकाम्या पोटी तुळशी पाणी घेतल्याने चयापचय वाढते आणि त्वचा स्वच्छ व तजेलदार राहते.
३. रक्तातील साखरेची पातळी आणि रक्तदाब नियंत्रित ठेवते (Controls Sugar and BP)
तुळशीतील यूजेनॉल आणि मिथाइल यूजेनॉल कंपाउंड्स रक्तातील साखरेची पातळी संतुलित ठेवतात आणि इंसुलिनची कार्यक्षमता वाढवतात. तसेच रक्तवाहिन्या अरुंद करून रक्तप्रवाह अधिक मोकळा होतो. यामुळे हृदयाचे आजार होण्याचा धोका कमी होतो.
४. पचन सुधारते (Aids Digestion)
तुळशीतील कार्मिनेटिव(Carminative) गुणधर्मामुळे गॅस, ऍसिडिटी आणि अपचन कमी होते. तुळशी पाणी शरीरातील विषारी घटक काढून आंतड्यांना स्वच्छ ठेवते. तुळशीच्या नियमित सेवनाने पचनसंस्था मजबूत राहते.
५. श्वसनविकार (Relieves Respiratory Issues)
तुळशीतील यूजेनॉल घटक गळ्याची सूज कमी करते आणि श्वसननलिकांतील श्लेफ(कफ) काढून टाकतो. सर्दी, खोकला, दमा आणि ब्रॉंनकायटिसमध्ये आराम मिळतो. फुफ्फुसांना संक्रमणांपासून संरक्षण मिळतं.
तुळशी पाणी कसे तयार करावे (How to Make Tulsi Water)
काचेच्या बाटलीत १०–११ ताज्या तुळशीच्या पानांचा समावेश करा आणि पाणी भरून रात्रीभर ठेवा. सकाळी तेच पाणी प्या. हे पाणी शरीराचं pH लेव्हल संतुलित करतं आणि ताजेपणा वाढवतं.
