दुपारची वेळ फार विचित्र असते. दिवस संपत चाललेला असतो, अनेक कामे पूर्ण करणे बाकी असतात पण तुमची ऊर्जा मात्र संपत आलेली असते. जेवणानंतर सुस्ती आलेली असते, लक्ष केंद्रित होत नाही आणि कधी कधी चिडचिडही जाणवते. आपल्यापैकी अनेकांना हा थकवा दररोज ठराविक वेळी जाणवतो. अशावेळी कॉफी किंवा साखरयुक्त स्नॅक्स पटकन ऊर्जा देतात, पण लगेच त्याचा परिणाम संपतो. याऐवजी तुम्ही आरोग्यदायी पर्याय निवडू शकता. तुम्हाला दुपारी ४ वाजता थकवा जाणवत असेल तर तुळस-आल्याचा चहा प्या. तुळस आल्याचा चहा हा पारंपरिक आयुर्वेदीय पेय आहे जो थकवा घालवून तुम्हाला शांत, ताजेतवाने आणि नैसर्गिकरित्या ऊर्जावान ठेवू शकतो.
तुळस-आल्याचा चहाचे फायदे, पोषणमूल्ये आणि पिण्याचा योग्य वेळ
तुळस आणि आल्याचे आरोग्यदायी गुणधर्म
भारतीय स्वयंपाकघरात आणि आयुर्वेदात तुळस आणि आलं यांचा शतकानुशतकांपासून वापर होत आहे. तुळस रोगप्रतिकारक शक्ती, पचन आणि श्वसन स्वास्थ्य सुधारते असे मानले जाते. तर आलं हे उलटी, सर्दी आणि सांधेदुखीवर उपयुक्त मानलं जातं. हे दोन्ही एकत्र उकळल्यावर तयार होणारा चहा सुखदायी आणि ऊर्जादायी असतो.
तुळस-आल्याचा चहाचे प्रमुख फायदे
हा चहा साधारणपणे पावसाळा आणि हिवाळ्यात जास्त प्यायला जातो कारण त्या काळात शरीराला सर्दी, खोकला आणि थकवा जास्त होतो.
तुळशीमध्ये युजेनॉल आणि अर्सोलिक ॲसिड असतात जे दाह कमी करतात.
आल्यामध्ये जिंजरॉल असतं, जे पचन सुधारते आणि उलट्या कमी करते.
एकत्रितपणे हे दैनंदिन आरोग्याचे नैसर्गिक संरक्षण करतात.
१. ताण कमी करणे आणि रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणे
तुळस एक अॅडॅप्टोजेन आहे म्हणजे शरीराला ताणाशी जुळवून घेण्यास मदत करते. क्लिवलँड क्लिनिकच्या मते, तुळस कोर्टिसॉल हार्मोन नियंत्रित करण्यात मदत करू शकते, दाह कमी करू शकते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते.
तुळशीचे इतर फायदे:
मानसिक स्पष्टता वाढवणे
श्वसन आरोग्य सुधारणे
रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवणे
भावनिक स्थैर्य वाढवणे
२. पचन, गॅस आणि थकवा कमी करणे
आलं उलट्या, गॅस, पोट फुगी आणि थकवा कमी करण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. जॉन्स हॉपकिन्स मेडिसिनच्या मते, आलं रक्ताभिसरण आणि पचन सुधारतं, ज्यामुळे ऊर्जा पातळी वाढते.
आल्याचे फायदे:
दाह कमी करणे
पोषकद्रव्यांचे शोषण वाढवणे
चयपयाचय सुधारणे
स्नायूंचा ताण आणि ब्रेन फॉगची समस्या कमी करणे
तुळस-आल्याच्या चहाचे पोषणमूल्य
साधारण १ कप (साखर न घातलेला):
कॅलरी: १०-१५ (हलका व ऊर्जादायी)
युजेनॉल (तुळस): अँटिऑक्सिडंट, ताण कमी करणारा
अर्सोलिक ॲसिड (तुळस): दाह कमी करणे, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणे
जिंजरॉल (आलं): उलटी कमी करणे, रक्ताभिसरण सुधारणे
व्हिटॅमिन सी: सूक्ष्म प्रमाणात असते, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते.
लोह आणि कॅल्शियम: सूक्ष्म प्रमाणात असते रक्त आणि हाडांच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर असते.
अँटिऑक्सिडंट्स: भरपूर प्रमाणात असते आणि पेशींचे संरक्षण करते
पचनासाठी तुळस-आल्याचा चहा
आले पचन एंझाइम वाढवून गॅस, जडपणा कमी करतो. तुळस पोट शांत करते आणि दाह कमी करते. त्यामुळे जेवणानंतर पोट फुगल्यास हा चहा आराम देतो.
तुळस-आल्याचा चहा विरुद्ध कॉफी
कॉफी ऊर्जा पटकन वाढवते पण नंतर थकवा किंवा चिडचिड निर्माण होऊ शकते. उलट, तुळस-आल्याचा चहा शरीराला जास्त न थकवता स्थिर ऊर्जा आणि शांत मन देतो.
इतर हर्बल टीबरोबर तुलना
ग्रीन टी: कॅफिनयुक्त. ऊर्जा वाढवतो पण तुळस-आल्याचा चहा कॅफिन-फ्री असूनही ऊर्जा नैसर्गिकरीत्या वाढवतो.
कॅमोमाइल टी: झोपेसाठी चांगला, पण दिवसा लक्ष केंद्रित करत नाही.
लिंबू चहा: पचन सुधारतो पण तुळस-आल्यासारखे दाहनाशक गुणधर्म नाहीत.
घरी तुळस-आल्याचा चहा कसा बनवायचा?
साहित्य:
१ टीस्पून किसलेला आले (किंवा अर्धा टीस्पून सुंठ पावडर)
५-६ ताजी तुळशीची पानं (किंवा १ टीस्पून सुकी तुळस)
२ कप पाणी
हवे असल्यास: दालचिनी, काळीमिरी, बडीशेप
गोडीसाठी: मध किंवा गूळ
कृती:
१. पाणी उकळून आलं ५ मिनिटं उकळा.
२. नंतर तुळस व इतर मसाले टाका, ३-५ मिनिटं उकळा.
३. गाळून गरमागरम प्या.
कधी प्यायचा सर्वात योग्य वेळ?
दुपारी ३ ते ५ या वेळेत, जेव्हा ऊर्जा कमी होते.
पोट रिकामं असेल तर काहींना आलं जड वाटू शकतं, त्यामुळे हलक्या खाण्यानंतर पिणं उत्तम.
दररोज प्यायला सुरक्षित आहे का?
हो, दिवसाला १-२ कप पुरेसा आहे.
मात्र रक्त पातळ करणारी औषधं, मधुमेहाची औषधं घेत असाल तर हा चहा प्यावा की नाही याबाबत डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
गर्भवती व स्तनपान करणाऱ्या महिलांनी देखील वैद्यकीय सल्ला घ्यावा.
हिवाळा विरुद्ध उन्हाळा
हिवाळा-पावसाळा: गरमागरम तुळस-आलं चहा आरामदायी वाटतो
उन्हाळा: थोडासा थंड किंवा हलका उकळवून प्यायल्यास पचन आणि हायड्रेशन सुधारते.
निष्कर्ष
आजच्या धावपळीच्या जीवनशैलीत तुळस-आल्याचा चहा हा तुम्हाला झटपट ऊर्जा मिळवण्याचा नैसर्गिक उपाय आहे. हा कॅफिन-फ्री असून पचन, रोगप्रतिकारक शक्ती आणि ताण नियंत्रणात मदत करतो. कॉफीऐवजी हा चहा पिऊन शरीराला खरा पोषण देऊ शकता.
