Standing desk VS sitting desk: करोना काळानंतर अनेक कंपन्या आजही हायब्रिड किंवा वर्क-फ्रॉम-होम पद्धतीने सुरू आहेत. घरून काम करताना अनेक जण उभे राहून काम करण्यास पसंती देतात, तर काही जण बसून काम करण्यास पसंती देतात. परंतु, यातील उभे राहून काम करणे योग्य की बसून काम करणे योग्य; याबाबत अनेक जण वेगवेगळी मतं व्यक्त करतात. यात उभे राहून काम करणाऱ्या डेस्कची पोश्चर सुधारण्यासाठी आणि पाठदुखी कमी करण्यासाठी, रक्तातील साखर नियंत्रित करण्यासाठी इन्सुलिन कार्याशी संबंधित गोष्टींसाठी अनेकदा प्रशंसा केली जाते.
जास्त वेळ बसल्याने शरीरातील ग्लुकोजचे कार्यक्षमतेने व्यवस्थापन करण्याची क्षमता कमी होऊ शकते, ज्यामुळे कालांतराने इन्सुलिन प्रतिरोधनाचा धोका वाढतो. उभे राहणे किंवा हालचाल करणे यांसारख्या कमीस्तरीय क्रियाकलापांमुळेदेखील स्नायूंना ग्लुकोज अधिक प्रभावीपणे वापरण्यास मदत होऊ शकते.
ही पद्धत खरंच फायदेशीर आहे का?
प्रमाणित मधुमेह शिक्षक कनिक्का मल्होत्रा इंडियन एक्स्प्रेस.कॉमला सांगतात, “दीर्घकाळ बसण्याऐवजी उभे राहून डेस्क वापरल्याने इन्सुलिन संवेदनशीलता आणि ग्लुकोज चयापचय वाढू शकतो, विशेषतः टाइप २ मधुमेहाचा धोका असलेल्या व्यक्तींमध्ये. उभे राहून किंवा हलक्या हालचालीने बसण्याचा वेळ कमी केल्याने जेवणानंतर रक्तातील ग्लुकोजच्या वाढीचे प्रमाण कमी होण्यास मदत होते आणि एकूणच चयापचय आरोग्य सुधारते.”
त्या पुढे म्हणाल्या की, एकटे उभे राहणे हे हालचाल समाविष्ट करण्याइतके प्रभावी नसले तरी दिवसभर काम करतेवेळी बसणे आणि उभे राहणे यामध्ये आलटून पालटून इन्सुलिन प्रतिरोधनात थोडीशी सुधारणा होऊ शकते. प्रत्येक तासाच्या काही भागासाठी उभे राहणे यासारखे छोटे बदलदेखील कालांतराने फरक करू शकतात. तथापि, उभे राहणे हे चालणे किंवा स्ट्रेचिंग यासारख्या हलक्या हालचालींसोबत एकत्र केले तर सर्वात लक्षणीय फायदे दिसून येतात.
रक्तातील साखरेच्या नियमनात मोजता येणारा फरक पाहण्यासाठी कामाच्या दिवसात किती वेळ उभे राहणे किंवा हलके हालचाल करणे आवश्यक आहे?
रक्तातील साखरेच्या नियमनात मोजता येण्याजोग्या सुधारणा साध्य करण्यासाठी, उभे राहून किंवा हलक्या हालचालीने दररोज बसण्याचा वेळ ६०-९० मिनिटांनी कमी करणे फायदेशीर आहे, असे मल्होत्रा नमूद करतात. दर ३०-६० मिनिटांनी बसणे आणि उभे राहणे यामध्ये बदल करणे किंवा चालणे, स्ट्रेचिंग किंवा हलके व्यायाम यांसारख्या हलक्या हालचालींचा समावेश केल्याने जेवणानंतर ग्लुकोजची पातळी लक्षणीयरीत्या कमी होऊ शकते आणि अनेक महिन्यांत इन्सुलिन संवेदनशीलता सुधारू शकते.
“मुख्य म्हणजे वारंवार पोश्चर बदलणे आणि जास्त वेळ उभे राहणे किंवा बसणे टाळणे. सतत उभे राहण्यापेक्षा हलकी हालचाल अधिक प्रभावी आहे. चांगल्या परिणामांसाठी, कामाच्या दिवसात किमान १-२ तास उभे राहण्याचा आणि काही लहान क्रियाकलापांमध्ये ब्रेक घेण्याचा प्रयत्न करा,” असे तज्ज्ञ म्हणतात.
इन्सुलिन प्रतिरोधकता किंवा प्रीडायबिटीज असलेल्या लोकांसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे किंवा खबरदारी, ज्यांना स्टँडिंग डेस्क सेटअपवर स्विच करायचे आहे.
इन्सुलिन रेझिस्टन्स किंवा प्रीडायबिटीज असलेल्यांसाठी, हळूहळू संक्रमण महत्त्वाचे आहे. मल्होत्रा म्हणतात, “दर ३०-६० मिनिटांनी बसणे आणि उभे राहणे आलटून पालटून सुरू करा, कामाच्या दिवशी एकूण १-२ तास उभे राहण्याचा प्रयत्न करा. थकवा कमी करण्यासाठी अँटी-फॅटीग मॅट्स वापरा. अस्वस्थता किंवा रक्ताभिसरण समस्या टाळण्यासाठी दीर्घकाळ स्थिर उभे राहणे टाळा.”
फायदे वाढवण्यासाठी हलक्या हालचाली, जसे की स्ट्रेचिंग किंवा थोडे चालणे यांचा समावेश करा. लक्षणीय बदल करण्यापूर्वी, विशेषतः जर तुम्हाला न्यूरोपॅथी, सांधे, हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी आजार असतील तर आरोग्यतज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
