आपल्या पोटातून येणार्‍या ढेकरांबद्दल तुम्ही कधी विचार केला आहे का? जेवताना, पाणी पिताना किंवा बोलताना ढेकर येणं ही पूर्णपणे नैसर्गिक गोष्ट आहे. हे शरीराचं पोटात अडकलेले वायू बाहेर काढण्याचं एक माध्यम आहे. ढेकर येणे ही सामान्य गोष्ट आहे पण किती वेळा ढेकर येतो याकडे लक्ष देणे अत्यंत आवश्यक आहे. पण काही वेळा ढेकर वारंवार येऊ लागतात आणि त्यामुळे अस्वस्थता निर्माण होते — तेव्हा त्यामागचं कारण समजून घेणं महत्त्वाचं ठरतं.
दिवसातून किती वेळा ढेकर येणं सामान्य मानलं जातं? (How many burps a day is normal?)
‘फ्रंटियर्स इन गॅस्ट्रोएंटरॉलॉजी’ या जर्नलमध्ये २०२० मध्ये प्रकाशित झालेल्या संशोधनानुसार, एका निरोगी व्यक्तीला दिवसातून सरासरी ३० वेळा ढेकर येणं हे पूर्णपणे सामान्य आहे. तज्ज्ञांच्या मते, या ढेकरांपैकी बहुतेक ढेकर पोटात अडकलेल्या वायूचे असतात, पचनसंस्थेतील वायू निर्माण झाल्यामुळे नव्हे. मात्र ढेकर इतके वाढले की ते रोजच्या आयुष्यावर परिणाम करू लागतात किंवा त्यासह अम्लपित्त, पोटफुगी किंवा जळजळ जाणवते, तर ही पचनासंबंधी समस्या असू शकते.
ढेकर येण्यामागची प्रमुख कारणं (Causes of frequent burping)
- जेवताना किंवा पाणी पिताना घाई करणे
- बोलता बोलता खाणे
- च्युइंग गम किंवा गोळ्या चघळणे
- कोल्ड ड्रिंक्ससारखी गॅस असलेली पेये
- कांदा, कोबी, बीन्स, डाळ यांसारखे वायू निर्माण करणारे पदार्थ
- धूम्रपान करणे
किती वेळा ढेकर येणे सामान्य मानले जाते?
बहुतेक तज्ज्ञ मान्य करतात की दिवसाला १० ते ३० वेळा ढेकर येणं हे सामान्य आहे. ‘न्यूरोगॅस्ट्रोएंटरॉलॉजी अँड मोटिलिटी’ या अभ्यासातही हेच स्पष्ट करण्यात आलं आहे की, ढेकर येणं ही पचनक्रियेचा एक भाग आहे आणि बहुतांश वेळा ते निरुपद्रवी असतात.
ढेकर वाढले असतील तर कोणत्या समस्येचं लक्षण असू शकतं?
जर ढेकर सतत येत असतील आणि त्यासोबत खालील लक्षणं दिसत असतील, तर वैद्यकीय तपासणी गरजेची आहे:
- छातीत जळजळ (Acid reflux / GORD)
- गॅस्ट्रायटिस किंवा अल्सर
- अन्न पचवू न शकणे (Food intolerance)
- पोट फुगणे, मळमळ, वजन कमी होणं
ढेकर कमी करण्यासाठी घरगुती उपाय (Natural ways to reduce burping)
- सावकाश जेवा आणि नीट चावून खा
- कोल्ड ड्रिंक्स आणि सोडा टाळा
- स्ट्रॉ किंवा गम वापरणं कमी करा
- वायू निर्माण करणारे पदार्थ मर्यादित खा
- मोठ्या ऐवजी छोट्या आणि वेळेवरच्या आहाराचं पालन करा
- ताण कमी करण्यासाठी श्वसन व्यायाम किंवा ध्यान करा
दिवसातून २० ते ३० ढेकर येणं हे सामान्य आहे आणि चिंतेचं कारण नाही. पण जर ढेकर वारंवार येत असतील आणि त्यासोबत इतर पचनाचे त्रास दिसत असतील, तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
ढेकर हा शरीराचा संकेत आहे — पचनक्रिया नीट चालली आहे की काहीतरी बिनसलं आहे हे सांगणारा. त्यामुळे ढेकरांच्या वारंवारतेकडे आणि कारणांकडे लक्ष देणं म्हणजे आरोग्याकडे एक पाऊल उचलणं आहे.
