मुंबई : अवघ्या तीस आठवड्यात मुदतपूर्व जन्मलेल्या बाळाला श्वसनाचा त्रास होता. त्यातच त्याला अनियंत्रित मधुमेह असल्याचे आढळून आले. या बाळाचा मधुमहे नियंत्रणासह अनेक आव्हाने डॉक्टरांसमोर होती. तब्बल तीन आठवड्यांच्या संघर्षानंतर बाळाला सामान्य स्थितीत आणण्यात डॉक्टरांच्या पथकाला यश आले. बाळाच्या आई-वडिलांना याचा जेवढा आनंद झाला त्यापेक्षा जास्त आनंद डॉक्टरांना झाला. तब्बल पंचवीस दिवसानंतर बाळाला रुग्णालयातून घरी नेण्यात आले.
शमिता व राज (नाव बदलले आहे) हे जोडपे त्यांच्या पहिल्या बाळाच्या आगमनाची उत्सुकतेने वाट पाहत होते. गर्भावस्थेतील मधुमेह असलेल्या शमिताला गर्भावस्थेच्या अवघ्या ३० आठवड्यातच आपत्कालीन परिस्थितीत सी-सेक्शन करावे लागले. यानंतर तिने १.१ किलो वजनाच्या बाळाला जन्म दिला. मात्र बाळाला श्वसनाचा त्रास होत होता. त्यामुळे तात्काळ बाळाला तज्ज्ञांच्या निरीक्षणाखाली नवजात शिशु अतिदक्षता विभागात (एनआयसीयू) दाखल करण्यात आले. बळाला मधुमेह असल्याचेही दिसून आल्यानंतर उपचारातील गुंतागुंत वाढू लागली. खारघरच्या मेडिकव्हर हॉस्पिटलमधील डॉक्टरांच्या पथकाने नवजात शिशु तज्ज्ञ व एनआयसीयूचे डॉ. तन्मेष कुमार साहू तसेच बालरोग एंडोक्राइनोलॉजिस्ट डॉ. रचना केशवानी यांच्या नेतृत्वाखाली या मुदतपूर्व जन्मलेल्या व मधुमेह असलेल्या बाळावर उपचार सुरु केले.
नवजात शिशु तज्ज्ञ आणि एनआयसीयू प्रभारी डॉ. तन्मेष कुमार साहू सांगतात की, एनआयसीयू नियमावलीनुलार, बाळाला योग्य श्वसन क्षमता आणि पोषणाकरिता तज्ज्ञांच्या निरीक्षणाखाली ठेवण्यात आले. ३० आठवड्यांच्या अकाली जन्मलेल्या या बाळाचे फुफ्फुसे अपरिपक्व असल्याने तसेच श्वसन सिंड्रोम (रेस्पीरेटरी डिस्ट्रेस सिंड्रोम) होता ज्यामुळे श्वास घेण्यास त्रास होत होता.तज्ज्ञांच्या निरीक्षणाखाली बाळाच्या तब्येतीची विशेष काळजी घेण्यात आली. त्यानंतर बाळाला स्तनपान सुरू करण्यात आले. नियमित देखरेखीमुळे मधुमेही मातांच्या बाळांमध्ये सामान्यतः आढळणाऱ्या हायपोग्लाइसेमियाच्या उलट, सुमारे ३०० मिलीग्राम/डीएलची उच्च रक्तातील साखरेची पातळी दिसून आली. दुर्दैवाने, बाळामध्ये साखरेची पातळी ही अनियंत्रित होती जे एक आव्हान होते.
बाळामधील मधुमेह कदाचित जनुकीय दोषामुळे उद्भवू शकतो. सुरुवातीच्या काळात होणारा मधुमेह हा बहुतेकदा नवजात मुलांमध्ये अनुवांशिक कारणांमुळे उद्भवतो. या स्थितीबद्दल बाळाच्या पालकांचे समुपदेशन करण्यात आले आणि अनुवांशिक चाचणी करण्यात आले. निदानाकरिता रक्ताचे नमुने इंग्लंडमधील एक्सेटर मेडिकल स्कूलमध्ये पाठवण्यात आले. दरम्यान, बाळाला हळूहळू सातव्या दिवसापर्यंत स्तनपान देण्यास सुरुवात करण्यात आली. परंतु त्यानंतरही रक्तातील साखरेची पातळी सुमारे ४०० मिलीग्राम/डीएल पर्यंत वाढली. बाळाच्या रक्तातील साखरेची पातळी स्थिर करण्यासाठी योग्य ते उपचार सुरु करण्यात आले.
या बाळामधील मधुमेहाचे निदान आश्चर्यकारक व गुंतागुंतीचे होते. बाळाला तोंडावाटे मधुमेहविरोधी औषध ग्लिबेनक्लामाइडने उपचार मधुमेह नियंत्रित केला गेला. प्रकृती स्थिरावल्यावर २५ दिवसांनी बाळाला घरी सोडण्यात आले आणि तो त्याच्या वयानुसार विकासाचा टप्पा गाठत आहे.नवजात बाळामधील मधुमेह हा एक अत्यंत दुर्मिळ आजार असून मुदतपूर्व जन्मलेल्या बाळामध्ये त्याचे निदान करण्यासाठी अचूकता आणि कौशल्य गरजेचे आहे आहे. एनआयसीयू पथकाने या बाळाच्या साखरेची पातळी नियंत्रित केली त्याचबरोबर बाळाच्या पालकांना घरच्या घरी इन्सुलिनच्या पातळीचे निरीक्षण आणि व्यवस्थापन करण्याचे प्रशिक्षण दिल्याचे बालरोग एंडोक्राइनोलॉजिस्ट डॉ. रचना केशवानी यांनी सांगितले.
