नक्षलवाद्यांच्या सर्वोच्च नेतेपदी देवजीची वर्णी? पहिल्यांदाच दलित व्यक्तीची निवड

नंबला केशवराव उर्फ बसवराज चकमकीत ठार झाल्यानंतर नक्षलवादी संघटना नव्या नेतृत्वाच्या शोधात होती. तेलंगणातील मल्लोजुला वेणूगोपाल राव उर्फ भूपती उर्फ सोनू (६९) व थिप्पारी तिरुपती उर्फ देवजी (६१) या दोघांची नावे चर्चेत होती. शेवटच्या क्षणी भूपतीचे नाव मागे पडले व चळवळीची धुरा देवजीकडे सोपविण्यात आली.

केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांनी मार्च २०२६ पर्यंत देश नक्षलमुक्त करू, अशी घोषणा केलेली आहे. त्यानंतर छत्तीसगड, तेलंगणा, महाराष्ट्र, ओडिशा आणि झारखंडमध्ये नक्षलविरोधी कारवायांना वेग आला आहे. मागील दोन वर्षांत पाचशेहून अधिक नक्षलवाद्यांना विविध चकमकींत ठार करण्यात सुरक्षा यंत्रणांना यश आले. नक्षलवाद्यांचा गड समजल्या जाणाऱ्या अबुझमाड आणि करेगुट्टा परिसरात सुरक्षा दलाकडून दररोज नक्षलविरोधी अभियान राबविण्यात येत आहेत.

२१ मे रोजी छत्तीसगडमधील अबुझमाड जंगल परिसरात झालेल्या चकमकीत नक्षलवाद्यांचा सर्वोच्च नेता नंबाला केशव राव उर्फ बसवराजू ठार झाला होता. त्याच्यासोबत आणखी २६ नक्षलवाद्यांना ठार मारण्यात पोलिसांना यश आले. त्यामुळे चोहोबाजुंनी कोंडीत सापडलेल्या नक्षलवाद्यांसमोर नवा नेता निवडण्याचे आव्हान होते. यात तेलंगणाच्या आंबेडकर नगर येथील थिप्पारी तिरुपती उर्फ देवजी (६१) आणि पेदापल्ली येथील मल्लोजुला वेणूगोपाल राव उर्फ भूपती उर्फ सोनू (६९) या दोघांची नावे आघाडीवर होती. हे दोघेही पार्टीचे पॉलिटब्युरो आणि केंद्रीय समिती सदस्य असल्याने त्यांच्यात जोरदार चुरस होती. अखेर देवजी याला नक्षलवाद्यांचा नवा नेता निवडण्यात आले, अशी माहिती विश्वसनीय सूत्रांनी दिली.

दुसरीकडे, यापूर्वीच ‘पीएलजीए’च्या पहिल्या बटालियनचा कमांडर हिडमा उर्फ संतोष याच्यावर विशेष प्रादेशिक समिती सचिवपदाची जबाबदारी सोपविण्यात आली आहे. हिडमा याच्यावर २०१० मधील दंतेवाडा हल्ला आणि २०१९ मध्ये भाजप आमदार भीमा मांडवी यांच्या हत्येसह अनेक रक्तरंजित घटनांचा ‘मास्टरमाईंड’ असल्याचा आरोप आहे. त्याच्यावर ४० लाख रुपयांचे बक्षीसही जाहीर करण्यात आले आहे.

सवर्णाला डावलून दलिताला संधी

भूपती उर्फ सोनू गेल्या ४० वर्षांपासून नक्षल चळवळीत सक्रिय असून तो ब्राह्मण समाजातून येतो, तर भूपती वरिष्ठ नक्षल नेता किशनजी याचा मोठा भाऊ होय. अनेक मोठ्या हल्ल्यांत त्याचा सहभाग आहे. काही दिवसांपूर्वी त्याची पत्नी तारक्काने गडचिरोली पोलिसांसमोर आत्मसमर्पण केले आहे. होते. अनुसूचित जातीतून येणारा देवजी हा देखील ३५ वर्षांपासून चळवळीत आहे. नक्षलवादी चळवळीत नेतृत्व बदलानंतर दलित-सवर्ण वाद उफाळण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.

कोण आहे देवजी?

मल्लोजुला वेणूगोपाल राव उर्फ भूपती उर्फ सोनू (६९) व थिप्पारी तिरुपती उर्फ देवजी हा देखील तेलंगणाचाच असून करिमनगरच्या आंबेडकरनगरात तो लहानाचा मोठा झाला. सध्या त्याच्याकडे दक्षिण बस्तरसह ‘मिलिट्री कमांड’ची जबाबदारी होती. काही वर्षांपूर्वी त्याची पत्नी सृजनक्का गडचिरोलीतील भामरागड तालुक्याच्या कोठी परिसरात झालेल्या चाकमकीत ठार झाली होती. गुरील्ला वारमध्ये निष्णात असलेल्या देवजीचा अनेक चकमकींत सक्रिय सहभाग राहिला आहे, असे सूत्रांनी सांगितले.