जळगाव : जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांनी कपाशीला पर्याय म्हणून यंदाच्या खरिपात मका लागवडीवर मोठ्या प्रमाणात भर दिला आहे. मात्र, पावसाला जोर नसताना मक्यावर आता करपा रोगाचा प्रादुर्भाव वाढण्यास सुरूवात झाली आहे. खालची पाने अचानक वाळत असल्याचे लक्षात घेता उत्पादन घटण्याच्या शक्यतेने संबंधित सर्व शेतकरी चांगलेच धास्तावले आहेत.
जळगाव जिल्ह्यात खरीप पिकांचे सर्वसाधारण क्षेत्र सुमारे सात लाख ४० हजार ५३६ हेक्टर इतके असताना, प्रत्यक्षात यंदा ९७ टक्के क्षेत्रावर विविध पिकांची पेरणी पूर्ण झाली आहे. दरम्यान, कपाशीच्या लागवडीत २१ टक्क्यांनी घट झाल्यानंतर शेतकऱ्यांनी मका पिकाखालील क्षेत्र वाढवले आहे. ज्यामुळे जिल्ह्यात मक्याचे सर्वसाधारण क्षेत्र ९२ हजार ६५० हेक्टर असताना यंदाच्या खरिपात तब्बल एक लाख ८६ हजार ८८७ हेक्टरवर (२०२ टक्के) मका लागवडीचे क्षेत्र पोहोचले आहे. कमी कालावधीत चांगले उत्पादन मिळण्याच्या आशेने संबंधित शेतकऱ्यांनी लागवडीपासून आतापर्यंत बियाण्यासह आंतरमशागत, रासायनिक खते आणि किटकनाशकांच्या फवारणीवर मोठ्या प्रमाणात खर्चही केला आहे. मक्याचे पीक बहुतेक ठिकाणी आता कणसात दाणे भरण्याच्या अवस्थेत देखील आहे.
असे असताना, पावसाला अपेक्षित जोर नसल्याने मका पिकाच्या वाढीवर आणि कणसांत दाणे भरण्याच्या अवस्थेवर आता विपरीत परिणाम झाला आहे. त्यात करपा रोगाचा प्रादुर्भाव वाढल्याने जमिनीकडील खालची पाने हळूहळू वाळण्यास सुरूवात झाली आहे. सर्व साधारणपणे मक्यावर दोन प्रकारचे करपा रोग आढळून येतात. त्यापैकी एक करपा थंड आणि अधिक आर्द्रतायुक्त वातावरणात जास्त प्रमाणात वाढतो. सध्या पावसाचा खंड पडलेला असला, तरी सगळीकडे कोरडे वातावरण आहे. त्यानंतरही मक्यावर करपाचा मोठ्या प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. पाण्याअभावी पीक करपल्यावर जशी अवस्था होते, अगदी तशीच काहीशी अवस्था मक्याची बऱ्याच ठिकाणी झाली आहे. पावसाचा खंड पडल्यानंतर काही शेतकऱ्यांनी मक्याला ठिबकवाटे पाणी देणे सुरू ठेवले आहे. प्रत्यक्षात, त्यानंतरही मक्याची अवस्था सुधारलेली नाही.
करपावर उपाययोजना काय ?
करपाची लागण झाल्यानंतर मका पिकाच्या पानांवर सुरुवातीला लांब अंडाकृती करडया, हिरवट रंगाचे डाग दिसतात. हे डाग हळुहळु पानांच्या शिरांपर्यंत पोहोचतात. ज्यामुळे १५ ते २५ सेंटीमीटर आकाराच्या मोठ्या चिरा पडतात. या चिरांनी पानांचा मोठा भाग व्यापल्यानंतरच्या टप्प्यात कणसांवरही राखाडी आवरण वाढायला लागते. करपा रोगाच्या नियंत्रणासाठी पीक लहान असतानाच तातडीचा उपाय म्हणून मॅन्कोझेब हे बुरशीनाशक २.५ ग्रॅम प्रति लिटर पाण्यात घेऊन फवारावे. पीक मोठे झाल्यावर फवारणीला अडचणी येऊ शकते, असा सल्ला जळगाव येथील कृषी विज्ञान केंद्राचे प्रमुख शास्त्रज्ञ डॉ. हेमंत बाहेती यांनी दिला आहे.
