कुतूहल : सागरी जमीन पुन:प्रापण – २ 

मुंबई महानगर क्षेत्र विकास प्राधिकरणाची (एमएमआरडीए) १९७४ साली मुंबई महानगराचा विकास सुनियोजित करण्याच्या उद्दिष्टाने स्थापना करण्यात आली.  या प्राधिकरणाच्या अखत्यारीत मुंबईला लागून असणाऱ्या ठाणे-पालघर जिल्ह्य़ांतील मोठा भाग देण्यात आला आहे. रस्ते, मेट्रो, औद्योगिक क्षेत्र आदी आधारभूत संरचनेसाठी आवश्यक विकास प्रकल्प हे प्राधिकरण राबवते. यातील अनेक प्रकल्पांत पाणथळ जमिनी, खाडय़ा, कोंड  यांसारखे सागराशी संलग्न भाग भराव घालून जमीन पुन:प्रापण केले गेले आहेत. किनारी महामार्गासाठी, तसेच रेल्वे, पूल व सागरी सेतूमार्ग (सी-लिंक) आदींसाठी हे पुन:प्रापण केले गेले आणि केले जाते आहे. वांद्रे आणि वरळी या भागांना जोडणारा ५.६ किमी लांबीचा सागरी सेतूमार्ग १२६ मीटर उंच, ६६ फूट रुंद आणि धातूच्या दोरखंडांनी स्थिरावलेला (केबल स्टेड) असा माहीमच्या उपसागरात उभारला आहे. याचा विस्तार वर्सोव्यापर्यंत करण्याची योजना आहे. यासाठी १७.१७ किमीचा सागरी पूल बांधला जाईल. यासाठी जरी जमीन पुन:प्रापण करावे लागत नसले, तरी पर्यावरणीय हानी साधारण त्याच प्रकारची होणार आहे. त्यामुळे सागरी पक्षी (रोहितसारखे स्थलांतरित पक्षी धरून) आणि अनेक अनुतटीय जीवसमूह त्यांच्या नैसर्गिक अधिवासाला मुकतील. आपल्या विकासासाठी इतर जीवांनी किंमत मोजणे न्यायाला धरून आहे काय?

डॉ. पुरुषोत्तम गो. काळे

मराठी विज्ञान परिषद, वि. ना. पुरव मार्ग,  चुनाभट्टी,  मुंबई २२

office@mavipamumbai.org