१३३. धूर्त आणि मूर्ख

२) त्याला या दोन खोटय़ा नोटांच्या मोबदल्यात एक खरी नोट हवी आहे.

३) खेडुताजवळ एक खरी नोट आहे.

४) त्याला त्याच्या मूर्ख कल्पनेनुसार एकाऐवजी दोन खऱ्या नोटा हव्या आहेत.

५) बदमाश हा धूर्त लोभी आहे.

६) खेडूत हा मूर्ख लोभी आहे.

७) बदमाश हातचलाखी करून दोन खोटय़ा नोटा खेडुताच्या गळ्यात बांधतो आणि त्याची खरी नोट खिशात घालून पसार होतो.

८) सामान्य माणसाची सहानुभूती खेडुताच्या बाजूने असते.

९) माणसाला नेहमी स्वत:सारख्या माणसाविषयी सहानुभूती वाटते.

१०) धूर्त लोभी ही मूर्ख लोभ्याचीच निर्मिती आहे!

मग त्या खेडुताप्रमाणे ‘चमत्कारा’ची आस बाळगणाऱ्याची गत असते, हे उकलून दाखवताना पू. डॉ. देशमुख सांगतात की, ‘‘अगदी याप्रमाणे योग्यता, कर्तबगारी, श्रम, कौशल्य आणि अनुकूल प्रारब्ध नसल्यामुळे, जे मिळणार नाही किंवा घडणार नाही, ते कोणा बुवा-आईच्या पायावर डोके ठेवून आणि भरपूर दक्षिणा देऊन मिळेल किंवा घडेल, असे ज्यांना वाटते त्यांना ते तसे तथाकथित देणारे किंवा घडविणारे अवश्य भेटतात! मूर्ख शिष्याला धूर्त गुरू जरूर भेटतात. ते त्या शिष्यांच्याच गरजेपोटी निर्माण झालेले असतात.’’ पू. डॉ. देशमुख यांच्या या बोधाचा मागोवा आपण घेणार आहोत. या बोधातलं अत्यंत महत्त्वाचं वाक्य आहे की, ‘‘जोपर्यंत माणूस प्रारब्धाचा आनंदाने स्वीकार करून आत्मानंदासाठी झटत नाही, तोपर्यंत त्यावर चमत्काराचा पगडा राहणार आहे आणि असे ‘चमत्कार’ करणारेही राहणार आहेत!’’ मूर्ख लोभी भूमंडळी आहेत तोवर धूर्त लोभ्यांची मांदियाळीही अनवरत भेटणार आहे!

चैतन्य प्रेम