अमेरिकन अंतराळ संस्था नासाची आर्टेमिस-१ चंद्र मोहीम पुढे ढकलण्यात आली आहे. यानाचे प्रक्षेपण सोमवारी भारतीय वेळेनुसार संध्याकाळी ६.०३ वाजता होणार होते. मात्र, यानाच्या चार इंजिनांपैकी एका इंजिनमध्ये बिघाड झाल्यामुळे प्रक्षेपणाच्या काही मिनिटापूर्वीच उड्डाण थांबवण्यात आले. २ सप्टेंबर रोजी रात्री १०.१८ वाजता यानाचे प्रक्षेपण करण्यात येणार आहे.
हेही वाचा- Jio AirFiber: आता वायरशिवाय रॉकेट स्पीडवर मिळेल 5G Internet; जाणून घ्या कसे करेल काम
नासाची मानवी चंद्र मोहीम अनेक काळापासून रखडत आली आहे. अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामा यांच्या कार्यकाळात २०१० मध्ये स्पेस लॉन्च सिस्टम (SLS) यान तयार करण्यात आले होते. यावेळी त्यांना ‘नक्षत्र कार्यक्रमा’द्वारे अंतराळवीरांना चंद्रावर पाठवायचे होते, परंतु मोहिमेत अडचणी निर्माण झाल्यामुळे सरकारने ही मोहीम मागे घेण्याचा निर्णय घेतला.
मोहिमेत विलंबामुळे अब्जावधी डॉलर्सचे नुकसान
नासाच्या नव्या नियोजनांतर्गत हे यान २०१६ मध्ये प्रक्षेपित केले जाणार होते. यानंतर, डोनाल्ड ट्रम्प सरकारने २०१७ मध्ये या मोहिमेला ‘आर्टेमिस मिशन’ असे अधिकृत नावही दिले. मात्र, २०१९ मध्ये, तत्कालीन नासा प्रशासक जिम ब्रिडेनस्टीन यांनी या मोहिम रद्द करत पुढे ढकलली. एका सरकारी अहवालानुसार नासाच्या मोहिमेत विलंब झाल्यामुळे सरकारचे अब्जावधी डॉलर्सचे नुकसान होत असल्याचे समोर आले. तथापि, ट्रंपपासून जो बायडेनपर्यंत, देशाच्या अध्यक्षांनी आर्टेमिस मिशन यशस्वी करण्यासाठी सतत प्रयत्न केले आहेत.
आर्टेमिस-१ मोहिमेचे उद्दिष्ट काय आहे?
आर्टेमिस-१ ही मानवरहित मोहीम आहे. पहिल्या उड्डाणासह, शास्त्रज्ञांनी चंद्रावरील परिस्थिती अंतराळवीरांसाठी योग्य आहे की नाही हे शोधण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. तसेच, चंद्रावर गेल्यानंतर अंतराळवीर पृथ्वीवर सुखरूप परत येऊ शकतील का. नासाच्या म्हणण्यानुसार नवीन एसएलएस मेगा यान आणि ओरियन क्रू कॅप्सूल चंद्रावर पोहोचतील. अंतराळवीर सहसा क्रू कॅप्सूलमध्ये राहतात, परंतु यावेळी ते रिक्त असेल. हे मिशन ४२ दिवस २ तास २० मिनिटांचे आहे. त्यानंतर कॅप्सूल पृथ्वीवर परत येईल. हे यान एकूण २० लाख ९२ हजार १४७ किलोमीटरचा प्रवास करणार आहे.
तीन मुद्द्यांमध्ये पूर्ण आर्टेमिस मिशन समजून घ्या
कोलोरॅडो बोल्डर विद्यापीठाचे प्राध्यापक आणि शास्त्रज्ञ जॅक बर्न्स म्हणतात की आर्टेमिस-१ यान एक ‘हेवी लिफ्ट’ आहे आणि यानाद्वारे तयार केलेले सर्वात शक्तिशाली इंजिन आहे. ते चंद्रावर जाईल, त्याच्या कक्षेत (कक्षेत) काही छोटे उपग्रह सोडेल आणि नंतर स्वतःच कक्षेत स्थापित होईल. २०२४ च्या आसपास आर्टेमिस-२ लाँच करण्याची नासाची योजना आहे. त्यात काही अंतराळवीरही जातील, पण ते चंद्रावर पाऊल ठेवणार नाहीत. चंद्राच्या कक्षेत फिरूनच ते परत येतील.
हेही वाचा- Whatsapp Trick : आता अ‍ॅपशिवाय करता येणार चॅट; व्हॉट्सअ‍ॅपची ही भन्नाट शॉर्टकट ट्रिक वापरून पाहा
यानंतर अंतिम मिशन आर्टेमिस-३ रवाना होईल. त्यात जाणारे अंतराळवीर चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरतील. हे मिशन २०३० च्या आसपास सुरू केले जाऊ शकते. बर्न्सच्या मते, वेगळ्या रंगाची व्यक्ती (वेगळ्या वंशाची व्यक्ती) देखील क्रू मेंबर असेल. प्रत्येकजण चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर जाऊन पाणी आणि बर्फाचा शोध घेतील.
या मोहिमेला साधारण किती खर्च येईल
नासाच्या महानिरीक्षक कार्यालयाच्या ऑडिटनुसार, २०२५ पर्यंत, या प्रकल्पाची किंमत ७,३३४ अब्ज रुपये होईल. तसेच प्रत्येक फ्लाइटची किंमत ३२७ अब्ज रुपये हाईल. द वॉशिंग्टन पोस्टमधील एका अहवालानुसार, मिशनची प्री-लाँचची किंमत ७० अब्ज ते १५९ अब्ज आहे.
