महाराष्ट्रात सध्या तापमानाचा पारा वाढतो आहे. उन्हाळ्यात बऱ्याच ठिकाणी खूप उष्ण आणि दमट वातावरण असतं, परंतु मे महिना हा सुट्ट्यांचा महिना असल्याने त्यातल्या त्यात जिथं फिरणं शक्य आहे अशा जागा हुडकून भटकंतीची आवड असलेली तरुण मंडळी बाहेर पडतात. महाराष्ट्रात अनेक सुंदर, निसर्गरम्य आणि शांत जागा आहेत, जिथं राहण्याखाण्याचा खर्चही वाजवी आहे आणि लोकांची वर्दळही कमी असल्याने मनसोक्त फिरण्याचा आनंद घेता येतो.
हरिहरेश्वर
महाराष्ट्रातल्या रायगड जिल्ह्यात हरिहरेश्वरचा समुद्रकिनारा आहे. हे ठिकाण निसर्गरम्य पार्श्वभूमी, डोंगराळ भूप्रदेशासाठी प्रसिद्ध आहे. इथून वाहणारी सावित्री नदी हेही इथलं आकर्षण आहे. येथे भगवान शिवाच्या हरिहरेश्वर मंदिरामुळे भाविकांची वर्दळ असते आणि समुद्रकिनाऱ्यालगत असलेला प्रदक्षिणा मार्ग निसर्गसौंदर्याची अद्भुत झलक आपल्याला देतो. स्वच्छ, गर्दीपासून दूर असलेला हरिहरेश्वर बीच उन्हाळ्यातील निवांत वेळ घालवण्यासाठी आदर्श आहे. रोहिणी नदीचा समुद्राशी होणारा संगम ‘बागमंडल’ या नावाने ओळखला जातो आणि तो छायाचित्रकारांसाठी एक खास स्पॉट आहे. जवळपास दिवेआगर, श्रीवर्धन ही ठिकाणं सहज पाहता येतात. येथे एमटीडीसी रिसॉर्टसह अनेक होमस्टे व रिसॉर्ट्स उपलब्ध आहेत. स्थानिक कोकणी जेवणात मासे, सोलकढी, नारळाचे पदार्थ आणि उकडीचे मोदक विशेष चवदार असतात. पुणे व मुंबईहून खासगी वाहनाने सहज पोहोचता येणारं हे ठिकाण आहे.
आंबोली
उन्हाळ्यात फिरण्यासाठी ऑफ-बिट डेस्टिनेशन हवं असेल तर आंबोली हे सह्याद्री पर्वतरांगांतील सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात वसलेलं निसर्गसंपन्न आणि थंड हवामानाचं ठिकाण आहे. सुमारे ६९० मीटर उंचीवर असलेलं हे ठिकाण आंबोली धबधबा, महादेवगड पॉइंट, हिरण्यकेशी नदीचे उगमस्थळ असलेलं मंदिर व गुहा, तसेच नांगरटास व घोटगे पॉइंट यांसारख्या ठिकाणांसाठी प्रसिद्ध आहे. येथील जैवविविधता अतिशय समृद्ध असून दुर्मीळ पक्ष्यांचे अनेक प्रकार येथे आढळतात, त्यामुळे निसर्गप्रेमी, छायाचित्रकार व ट्रेकर्ससाठी आंबोली हा स्वर्ग आहे. खासकरून ‘आंबोली फॉरेस्ट फ्रॉग’ ही येथे आढळणारी खास प्रजाती आहे. पक्षीप्रेमींसाठीही हे ठिकाण एक उत्तम ‘बर्ड वॉचिंग’ डेस्टिनेशन आहे. आंबोलीपर्यंत सावंतवाडीहून किंवा गोवा विमानतळावरून रस्तेमार्गाने सहज पोहोचता येतं; विविध होमस्टे, रिसॉर्ट्स आणि स्थानिक हॉटेल्समध्ये निवासाची व्यवस्थाही चांगली आहे.
भंडारदरा
महाराष्ट्रातील नाशिक जिल्ह्यात सह्याद्रीच्या अंगाखांद्यावर वसलेलं एक शांत, सुंदर आणि मनमोहक ठिकाण म्हणजे भंडारदरा. निसर्गप्रेमी, ट्रेकर्स, फोटोग्राफर्स आणि शांततेचा शोध घेणाऱ्या पर्यटकांसाठी भंडारदरा हे ठिकाण म्हणजे एक नितांतसुंदर आश्रयस्थान आहे. पावसाळा, हिवाळा आणि अगदी उन्हाळाही – वर्षभरात कधीही गेलं तरी प्रत्येक ऋतू इथं एक नवा अनुभव देतो. भटकंती आणि ट्रेकिंगप्रेमींसाठी भंडारदरा ही पर्वणी आहे. इथून कळसूबाई या महाराष्ट्रातील सर्वात उंच शिखराची चढाई करता येते. याशिवाय, रतनगड, अलंग – मदन – कुलंग हे किल्लेही ट्रेकर्समध्ये प्रसिद्ध आहेत. भंडारदऱ्याचं आकाश रात्रीच्या वेळी विशेष मोहक असतं. उन्हाळ्यात पूर्ण चंद्र असलेल्या रात्री अथवा अमावास्येच्या काळोख्या रात्री ‘स्टारगेझिंग’साठी भंडारदरा हे महाराष्ट्रातील सर्वोत्तम ठिकाणांपैकी एक मानलं जातं. तलावाच्या किनारी तंबू टाकून कॅम्पिंगचा अनुभव घेणं हे खऱ्या अर्थाने शहरी जीवनातून तुटून निसर्गाशी जोडणं ठरतं. भंडारदऱ्यात रिसॉर्ट्स, हॉटेल्स, एमटीडीसी विश्रामगृह, होमस्टे तसंच तंबू कॅम्पिंगचे पर्याय सहज उपलब्ध आहेत. स्थानिक गावकरी व निसर्गनिवासी लोकांकडून मिळणारं शाकाहारी व मांसाहारी जेवण – पिठलं-भाकरी, ठेचा, चिकन, आणि गावठी भाज्या अत्यंत रुचकर असतात. तलावाजवळ काही छोट्या टपऱ्याही असतात, जिथं गरम वडापाव, भजी, चहा मिळतो. भंडारदरा अगदी प्रवासाच्या दृष्टीने खूप सोप्पं आहे. मुंबईहून अंतर सुमारे १६५ किमी, पुण्याहून सुमारे १८० किमी, इगतपुरी रेल्वे स्टेशन हे जवळचं स्टेशन. याव्यतिरिक्त खासगी वाहनाने अथवा इगतपुरीहून स्थानिक वाहनांद्वारे सहज पोहोचता येतं.
चिखलदरा
चिखलदरा हे अमरावती जिल्ह्यातील सातपुडा पर्वतरांगेत वसलेलं विदर्भातील एकमेव थंड हवामानाचं ठिकाण. समुद्रसपाटीपासून सुमारे ११८८ मीटर उंचीवर वसलेल्या या ठिकाणाचं निसर्गसौंदर्य, घनदाट जंगलं, दऱ्या-डोंगर, धबधबे आणि थंड हवा यामुळे पर्यटकांसाठी हे एक आदर्श निवासस्थान ठरतं. महाभारतातील कीचकाच्या वधाशी संबंधित ‘कीचकदरा’ ही पौराणिक आख्यायिका या ठिकाणाशी जोडली गेली असून यामुळे या परिसराला ऐतिहासिक महत्त्वही लाभलं आहे. हरिकेन पॉइंट, प्रॉस्पेक्ट पॉइंट, देवी पॉइंट यांसारखी विहंगम दृश्यं असलेले पॉइंट्स, भालसाम धबधबा, भंडारदरा तलाव यांसारखी निसर्गरम्य ठिकाणं, तसेच मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पातील वाघ, सांबर, बिबटे, विविध पक्षी आणि वन्य प्राणी पाहण्यासाठी जंगल सफारीचा अनुभव पर्यटकांना मोहित करतो. पावसाळ्यात दाट धुके, रस्त्यांवरील थेंबांचा खेळ आणि जंगलातले आवाज हे सगळं मिळून चिखलदऱ्याला एक अलौकिक रूप देतं; येथील स्थानिक जेवणात पिठलं-भाकरी, ठेचा, गरम भजी आणि चहा असा साधा पण रुचकर बेत मिळतो आणि निवासासाठी एमटीडीसी रिसॉर्ट्स, खासगी हॉटेल्स, होमस्टे तसेच फॉरेस्ट रेस्टहाऊसेस उपलब्ध आहेत.
माथेरान
माथेरान हे तसं लोकप्रिय पर्यटनस्थळ आहे, तरीही इथं एक शांतता आणि सुखद असं वातावरण अनुभवायला मिळतं. माथेरानच्या प्रमुख आकर्षणांमध्ये पँट्री पॉइंट, हेड्स पॉइंट, लेडी आर्सनल पॉइंट, निलगिरी पॉइंट, चॉकलेट हिल आणि कर्सन पॉइंट यांचा समावेश आहे, जिथून संपूर्ण माथेरानची सुंदर दृश्यं दिसतात. माथेरानची खासियत म्हणजे ब्रिटिश कालखंडातील ऐतिहासिक ट्रेन माथेरानची टॉय ट्रेन. डोंगररांगातून फिरत फिरत पर्यटकांना माथेरानपर्यंत पोहोचवणारी ही ट्रेन अजूनही आकर्षणाचं केंद्र आहे. माथेरान पर्यटकांसाठी सोयीस्कर ठिकाण आहे, कारण इथं ट्रेकिंग, निसर्गाच्या सान्निध्यात वेळ घालवणं आणि ऐतिहासिक ठिकाणांना भेट देणं याचं उत्तम संयोजन आहे. इथं येण्यासाठी मुंबई आणि पुण्याहून ट्रेन आणि खासगी वाहनं उपलब्ध आहेत. निवासासाठी विविध रिसॉर्ट्स, हॉटेल्स आणि होमस्टे उपलब्ध आहेत, जे इथं राहणाऱ्यांसाठी आरामदायक पर्याय उपलब्ध करतात; शेवटी, माथेरान हे एक अद्वितीय ठिकाण आहे जिथं आपल्याला निसर्ग, शांतता आणि शहरी जीवनापासून एक वेगळा अनुभव मिळतो.
इगतपुरी
महाराष्ट्रातील नाशिक जिल्ह्यात वसलेलं इगतपुरी हे एक निसर्गरम्य हिल स्टेशन आहे, जे सह्याद्री पर्वतरांगेतील एक महत्त्वाचं पर्यटनस्थळ ठरलं आहे आणि त्याच्या ट्रेकिंग मार्गांपासून ते धरणं, घाट आणि किल्ल्यांपर्यंत पर्यटकांसाठी विविध आकर्षणं आहेत; इगतपुरीमध्ये लेपचादरी, राजमाची, वाजनेर किल्ला आणि भीमाशंकर किल्ला यासारख्या ठिकाणी ट्रेकिंगसाठी उत्तम मार्ग आहेत. याचं प्रमुख आकर्षण म्हणजे हरिश्चंद्रगड, जिथून सुंदर दृश्यं आणि लांबवर पसरलेल्या डोंगररांगा दिसतात; त्याचबरोबर इथं असलेला कसारा घाट, वासनवाडी धरण, कसारा धरण आणि सिन्नार धरण यांसारख्या स्थळांमुळे इगतपुरी निसर्गप्रेमींसाठी आदर्श ठिकाण ठरलं आहे; इथं त्र्यंबकेश्वर आणि भीमाशंकर मंदिरं धार्मिक महत्त्व असलेली स्थळं आहेत, ज्यामुळे इगतपुरीला धार्मिक आकर्षणही मिळालं आहे. इगतपुरीला पर्यटक रेल्वे, बस आणि खासगी वाहनांद्वारे सहज पोहोचू शकतात आणि इथं राहण्यासाठी विविध रिसॉर्ट्स, हॉटेल्स आणि होमस्टे उपलब्ध आहेत.
काशीद
महाराष्ट्राच्या रायगड जिल्ह्यात, अलिबागपासून अवघ्या ३० किमी अंतरावर वसलेलं काशीद हे कोकण किनारपट्टीवरील एक अत्यंत सुंदर, शांत आणि स्वच्छ पर्यटनस्थळ आहे. पांढरा शुभ्र वाळूचा समुद्रकिनारा, निळाशार अरबी समुद्र, नारळ व पोफळीच्या झाडांची सावली आणि गर्दीपासून दूर असलेलं वातावरण यामुळे काशीदला पर्यटकांच्या मनात खास स्थान मिळालं आहे; मुंबई आणि पुण्याहून सहज पोहोचता येणाऱ्या या ठिकाणी पर्यटकांना समुद्रस्नान, तसेच जेट स्किइंग, बनाना बोट, पॅरासेलिंग, एटीव्ही राइडिंगसारख्या साहसी जलक्रीडा प्रकारांचा मनमुराद आनंद घेता येतो, तर काशीदपासून जवळ असलेल्या समुद्रातील बेटावर वसलेला ऐतिहासिक मुरुड-जंजिरा किल्ला, रेवदंडा किल्ला, कोरलई फोर्ट, लाइटहाऊस आणि फणसाड अभयारण्यं ही ठिकाणंदेखील पर्यटकांच्या आकर्षणाचा भाग आहेत. काशीदमध्ये निवासासाठी समुद्रकिनाऱ्यावरच्या कोकणशैलीतील रिसॉर्ट्स, गेस्ट हाऊसेस आणि स्थानिक होमस्टे पर्यटकांना निवासाचा अनोखा अनुभव देतात, तर स्थानिक जेवणात मिळणारी फिश फ्राय, सुकट भाजी, सोलकढी, उकडीचे मोदक आणि नारळाच्या चविष्ट चटण्या अशा कोकणी पदार्थांच्या चवीनं मन जिंकतात. काशीद हे नुसतं समुद्रकिनाऱ्याचं ठिकाण नसून निसर्ग, शांतता, इतिहास आणि कोकणची पारंपरिक संस्कृती यांचं मनोहारी मिश्रण आहे. मुंबई-पुण्याच्या धावपळीच्या जीवनातून निसर्गाच्या कुशीत काही निवांत क्षण अनुभवण्यासाठी हे ठिकाण एक आदर्श पर्याय आहे.
एकंदरीत, महाराष्ट्र हे राज्य म्हणजे विविधतेचं दर्शन आहे. इथं डोंगरही आहेत, समुद्रही आहे, किल्ल्यांची परंपरा आहे, धार्मिक श्रद्धास्थानं आहेत, जंगलसंपदा आहे आणि आधुनिक शहरातील सोयीसुविधाही आहेत. तुम्ही निसर्गप्रेमी असाल, साहसप्रेमी असाल, इतिहासात रस असलेले असाल किंवा फक्त शांतता शोधत असाल – महाराष्ट्रात तुमच्यासाठी काही ना काही नक्कीच आहे!
viva@expressindia.com
