डॉ. अशांक बन्सल, व्हॅस्क्युलर सर्जन
गर्भारपणात शरीरात विविध बदल होऊ लागतात, ज्यामध्ये व्हेरिकोज व्हेन्सचाही समावेश आहे. व्हेरिकोज व्हेन्सची कारणे, लक्षणे आणि व्यवस्थापन याविषयीची माहिती या लेखाच्या माध्यमातून देण्यात आली आहे. व्हेरिकोज व्हेन्स म्हणजे काय तर अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठी, त्या नसांमध्ये होतात म्हणजे व्हेरिकोज व्हेन्स होय.
गर्भारपणादरम्यान व्हेरिकोज व्हेन्स का विकसित होतात?
गर्भारपणा दरम्यान व्हेरिकोज व्हेन्सच्या विकासात अनेक घटक कारणीभूत ठरतात.
रक्ताचे प्रमाण वाढणे: अभ्यासामध्ये असे दिसून आले आहे की, गर्भारपणात वाढत्या गर्भाला आधार देण्यासाठी शरीरात रक्ताचे प्रमाण वाढते, ज्यामुळे नसांवर अतिरिक्त ताण येतो. यामुळे व्हेरिकोज व्हेन्सची समस्या दिसून येते.
हार्मोनल असंतुलन: विविध अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, वाढलेले प्रोजेस्ट्रॅान हे रक्तवाहिन्यांच्या भिंतींना आरामदायक ठरते, ज्यामुळे शिरा वाढण्यास सोपे होते.
गर्भाशयाचा दाब: गर्भाशय जसजसे विस्तारते तसतसे ते शरीराच्या उजव्या बाजूला असलेल्या मोठ्या शिरांवर दाब वाढू शकतो, ज्यामुळे पायांपासून हृदयाकडे रक्त प्रवाह मंदावतो, ज्यामुळे व्हेरिकोज व्हेन्सची समस्या होते.
लक्षणे कोणती?
पायांवर फुगलेल्या, वाढलेल्या शिरा ज्या निळ्या किंवा जांभळ्या असतात. पाय जड पडणे किंवा वेदनादायक भावना,पायांच्या खालच्या भागात, पोटरी आणि घोट्यांमध्ये सूज येणे,प्रभावित नसांभोवती खाज सुटणे,बराच वेळ उभे राहिल्यानंतर किंवा बसल्यानंतर वेदना जाणवणे, पायांमध्ये अस्वस्थता आणि वेदना
कसे कराल व्यवस्थापन
दररोज व्यायाम करा : रक्ताभिसरण वाढविण्यासाठी चालणे, सतत बसून न राहता थोड्या थोड्या अंतराने शारीरीक हलचाली करणे. डॉक्टरांच्या सल्ल्याने तसेच फिटनेस ट्रेनरच्या मार्गदर्शनाखालीच कोणताही व्यायाम दिनक्रम सुरू करणे अत्यावश्यक आहे.तुमचे पाय उंचावर ठेवणे : विश्रांती घेताना, हृदयाकडे रक्त परत येण्यास मदत करण्यासाठी पायाखाली उशी ठेवा.
कॉम्प्रेशन स्टॉकिंग्ज घाला : हे आधार देऊ शकतात आणि सूज कमी करू शकतात. तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार स्टॉकिंग्जचा वापर करा.
निरोगी वजन राखा : शिफारस केलेल्या मर्यादेत वजन वाढल्यास नसांवरील दाब कमी होतो. वजन नियंत्रित राहण्यासाठी, नियमितपणे व्यायाम करा, तणावाचे व्यवस्थापन करा आणि पौष्टिक आहाराचे सेवन करा.
जास्त वेळ उभे राहणे किंवा बसणे टाळा : रक्त प्रवाह सुरळीत राहण्यासाठी वारंवार शारीरीक स्थिती बदला. सतत बसणे किंवा उभे राहणे योग्य नाही; वारंवार ब्रेक घ्या, स्ट्रेचिंग करा आणि शक्य तितकी हालचाल करत राहा.
पायांमध्ये तीव्र वेदना किंवा सूज, नसांजवळील त्वचेत बदल किंवा अल्सर, रक्ताच्या गुठळ्या होण्याची चिन्हे (जसे की एका पायात लालसरपणा आणि सूज), किंवा शिरा कडक होणे, संवेदनशीलता वाढल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
गर्भवती महिलांनी त्यांच्या एकूण आरोग्याबद्दल नेहमी सतर्क राहावे आणि व्हेरिकोज व्हेन्ससारख्या समस्येला वेळीच दूर करावे.
drashankbansal@gmail.com