पडसाद : विचार करायला लावणारे समूह मन

आपल्या आजूबाजूला असे अनेक जण दिसतात ज्यांचा स्वत:च्या विचारांवर विश्वास नसतो म्हणून इतरांच्या दबावाला बळी पडून किंवा आपण वेगळे पडू या भीतीने चुकीच्या लोकांना सतत सोबत करीत असतात. ज्याचे अनुचित परिणाम इतरांना विनाकारण भोगावे लागतात. चुकीच्या गोष्टींना चूक म्हणण्याचं सामर्थ्य प्रत्येकात नसतं याचं कारण म्हणजे त्यांचा स्वत:वरील आत्मविश्वासाचा अभाव, जो आता कमी होताना दिसतोय, ठरलेल्या वाटांवरून चालणं खूप सोपं असतं पण प्रवाहाच्या विरुद्ध स्वत:ची वेगळी वाट तयार करायला खूप ताकद लागते, त्यासाठी आपले विचार प्रगल्भ असावे लागतात. समूहाने ठरवलेली प्रत्येक गोष्ट वाईट असं नक्कीच नाही, शेवटी सामाजिक आरोग्यासाठी सदृढ समाजमन खरंच अत्यंत गरजेचे आहे.

आपलं मन आणि आपला मेंदू चुकीच्या गोष्टीत गहाण न टाकता निरोगी समाजमनासाठी त्याचा योग्य ठिकाणी योग्य पद्धतीने वापर करणे गरजेचे नाही का…! – कामिनी प्रसाद पवार, नाशिक

मेंदूचे काम मोलाचे

‘जेव्हा मेंदू गाऊ लागतो’, हा तृप्ती चावरे-तिजारे यांचा १७ मेच्या अंकातील लेख वाचला. ‘ध्वनिसौंदर्य’ या सदराअंतर्गत येणारे त्यांचे सगळेच लेख अभ्यासपूर्ण असतात. ‘बेसमेंट मेम्ब्रेन’ या कानातील पडद्यावर पियानोच्या पट्टीप्रमाणे विशिष्ट क्रमाने वेगवेगळ्या आवाजाच्या पट्टीला प्रतिसाद देणारे केशतंतू असतात. तसेच मेंदूतील न्यूरॉन्समुळे कानांनी ऐकलेल्या संगीताच्या एका साध्या लकेरीमुळेसुद्धा आपला मेंदू झंकारतो व गाऊ लागतो. त्यामुळे मेंदूचे आरोग्य सुधारते. तो तजेलदार राहतो. ही सगळी माहिती वाचून खरंच आपल्या शरीराच्या आणि मेंदूच्या रचनेचं आश्चर्यच वाटलं! शरीर आणि मनाचा किती जवळचा संबंध आहे. मन आनंदी, शांत राहिलं तर शरीरही निरामय राहतं. संगीताने मनाला नेहमीच निर्मळ आनंदाची अनुभूती होते. शरीराच्या आरोग्यासाठी ‘म्युझिक थेरपी’चाही उपयोग करतात. ‘मेंदू तजेलदार ठेवायचा असेल तर दर्जेदार संगीताचा रसास्वाद घेतला पाहिजे. पण यासाठी ‘ऐकणं’ आणि ‘रसास्वाद’ घेणं यातली पुसटरेषा ओळखू आली पाहिजे.’ असे लेखिकेने सांगितले आहे हे खरेच! एरवी कर्णकर्कश ध्वनिक्षेपकाने किंवा डीजेने आपल्या कानावर आणि नकळत मेंदूवर काय परिणाम होत असेल आणि मेंदू त्या आवाजाने किती थकत असेल त्याचा विचारच करवत नाही! – मृदुला गोखले, मुलुंड.

निवृत्ती एक विचार

‘निवृत्ती एक विचार’ या शीर्षकांतर्गत आपले अनुभव पाठवण्यासाठी आम्ही केलेल्या आवाहनाला खरोखरच उत्तम प्रतिसाद मिळतो आहे. मात्र बहुतांश पत्रे निवृत्तीनंतरचा वेळकसा व्यतित करतो. यावरची आहेत, तुम्ही या काळात काही ठोस काम हाती घेतले असेल तर ते आम्हाला नक्की कळवा. तसेच निवृत्तीनंतर काय करायला हवे हे सांगण्यापेक्षा तुम्ही हा वेळकसा कारणी लावता आहात ते आम्हाला कळवा. फक्त आणि फक्त २०० शब्दांत. त्यापेक्षा मोठ्या पत्रांची निवड केली जाणार नाही. निवडक पत्रांना ‘चतुरंग’मध्ये प्रसिद्धी दिली जाईल. पत्र एकाच इमेलवर पाठवावीत.

chaturang@expressindia.com, chaturang.loksatta@gmail.com