* नियमितपणे सकाळी केलेला व्यायाम फायदेशीर असतो. त्यामुळे स्वत:साठी वेळ काढाच.* धावणे, जॉगिंग, दोरीच्या उडय़ा, जिन्यातून चढ-उतार, पोहणे, चालणे, सायकल चालवणे या प्रकारातून आपल्याला सहज-सोपे व्यायाम करता येतील.* व्यायाम आनंददायी व उत्साहवर्धक होण्यासाठी एकटय़ाने व्यायाम करण्याऐवजी सोबत कुणी तरी असल्यास उत्तम.* व्यायामाची सुरुवात ५ मिनिटांपासून करावी व नंतर हळूहळू वेळ वाढवीत न्यावी.* व्यायाम करताना थकवा जाणवला किंवा शरीरात कुठे वेदना जाणवली तर व्यायाम तिथेच थांबवावा.* ज्यांना इतर व्यायाम प्रकार कठीण वाटत असतील त्यांनी चालण्याचा व्यायाम करावा.* व्यायामाला सुरुवात करताना शरीराला ताण देऊन स्नायू शिथिल करावते. चालण्याच्या व्यायामाला वॉर्मअप महत्त्वाचे आहे.* चालताना घालण्याचे बूट वजनाला हलके व सल असावेत.* चालताना डोळे व पाठ सरळ ठेवावी.* चालताना पाय आपटल्यासारखे चालू नये.* जास्त अंतर चालण्यासाठी लांब लांब पावले टाकू नये.* हिरवळीवर उघडय़ा पावलांनी चालणे चांगले.* चालताना चालण्याच्या लयीनुसार हात वर-खाली, गोलाकार फिरवावा.* व्यायाम दमट वातावरणात करू नये.* घरात व्यायाम करीत असाल तर पंखा व एसी बंद करावा.* व्यायाम करण्यापूर्वी व व्यायाम झाल्यानंतर भरपूर पाणी प्यावे.संकलन- उषा वसंत - unangare@gmail.com
