शुक्रवार, १३ जून रोजी इस्रायलने इराणवर आजवरचा सर्वांत मोठा हवाई हल्ला चढविला. यामध्ये अणुऊर्जा आस्थापने नष्ट करण्याबरोबरच अनेक वरिष्ठ लष्करी अधिकारी आणि अणुशास्त्रज्ञ इस्रायलने ठार केले. ‘ऑपरेशन रायझिंग लायन’ नावाची ही मोहीम इतकी अचूक होती, की इराणला प्रतिकारासाठी संधीच मिळाली नाही. ‘मोसाद’ या इस्रायली गुप्तहेर संघटनेच्या सहभागाशिवाय हे होणे अशक्यच होते…
इस्रायलने हल्ला करण्याचे कारण काय?
इराणची अणुऊर्जा आस्थापने ही इस्रायल-अमेरिकेच्या अनेक वर्षांपासून ‘रडार’वर आहेत. अमेरिकेच्या अध्यक्षपदी आल्यापासून डोनाल्ड ट्रम्प यांनी इराणने अणूकरार करावा, यासाठी आग्रह धरला आहे. आपल्याला केवळ अणूऊर्जेसाठी युरेनियम समृद्धीकरण (एनरिचमेंट) करायचे आहे, असे इराणने वेळोवेळी जाहीर केले आहे. मात्र कोणत्याही लेखी अटींमध्ये बांधले जाण्याची इराणी राज्यकर्त्यांची तयारी नाही. इराणने युरेनियम संवर्धन केले, तर त्यांच्याकडे अण्वस्त्रे तयार करण्याची क्षमता येईल, अशी भीती इस्रायल-अमेरिकेला आहे. त्यामुळे ट्रम्प यांनी इराणला करार करण्यासाठी ६० दिवसांचा कालावधी दिला होता. ही वेळ संपत आली होती आणि इराण करारास राजी होत नसल्याने इस्रायलने शुक्रवारचा हल्ला घडविला. त्याच्या आदल्याच दिवशी स्वतः ट्रम्प यांनीही तसे संकेत दिले होते. मात्र इस्रायलने केवळ एका ठिकाणी प्रतिकात्मक हल्ला केला नाही, तर इराणच्या अणूकार्यक्रमाचे कंबरडे मोडल्याचे मानले जात आहे. गेल्या अनेक वर्षांपासून ‘ऑपरेशन रायझिंग लायन’ची आखणी सुरू होती आणि यात केवळ इस्रायली सैन्य नव्हे, तर ‘मोसाद’चा सक्रिय सहभाग असल्याचे आता स्पष्ट झाले आहे. खरे म्हणजे इस्रायलला मे महिन्यातच हा हल्ला करायचा होता. मात्र ट्रम्प प्रशासनातील मतभेदांमध्ये बिन्यामिन नेतान्याहू यांना महिनाभर वाट पाहावी लागली.
मोहिमेमध्ये ‘मोसाद’चा सहभाग कसा?
इराणच्या आण्विक आस्थापनांना लक्ष्य करण्याची इस्रायलची योजना गेल्या अनेक वर्षांपासून शिजत होती. जगातील सर्वांत पाताळयंत्री गुप्तहेर संघटनेचा सक्रिय सहभागाशिवाय ते शक्य नव्हते. गेल्या काही वर्षांमध्ये ‘मोसाद’ने पद्धतशीरपणे इराण आणि त्याच्या मित्रराष्ट्रांमध्ये आपले जाळे विणले आहे. आतापर्यंत अनेकदा ‘मोसाद’ने इराण किंवा अन्य देशांमध्ये घातपाती कारवाया करून अनेकांना ठार केले आहे. मात्र यावेळी इस्रायलची अन्य देशांमध्ये काम करणारी ही गुप्तहेर यंत्रणा आणखी एक पाऊल पुढे गेल्याचे स्पष्ट झाले आहे. इराणची राजधानी तेहरानसह नतान्झमधील अणुऊर्जा केंद्राजवळ आणि अनेक लष्करी तळांवर इस्रायलने एकाच वेळी हल्ले चढविले. या लक्ष्यांची अचूक माहिती सैन्यदलास पुरविली ती मोसादच्या गुप्तहेरांनीच… मात्र मोसादची भूमिका केवळ एवढीच नव्हती. या मोहिमेमध्ये केवळ गुप्तहेरच नव्हे, तर इराणमध्ये चक्क सैनिक घुसवून मोसादने आतून हल्ला चढविला आहे.
हल्ल्यावेळी ‘मोसाद’ने काय केले?
इस्रायलमधील ‘वायनेट न्यूज’ या वृत्तसंकेतस्थळाने दिलेल्या बातमीनुसार शुक्रवारी पहाटेचा हल्ला हा सैन्यदल आणि मोसाद यांच्या समन्वयाने करण्यात आला. तीन टप्प्यांमध्ये ‘ऑपरेशन रायझिंग लायन’ राबविण्यात आले. पहिल्या टप्प्यामध्ये इस्रायली हवाई दलाचा हल्ला सुरू होण्यापूर्वी मोसादने आधीच खुद्द इराणमध्ये गुप्तपणे तैनात केलेल्या क्षेपणास्त्रांनी तेथील क्षेपणास्त्र तळ नष्ट केले. दुसऱ्या टप्प्यात गुप्तपणे नेलेल्या वाहनांवरील अस्त्रांनी इराणची हवाई संरक्षण क्षमता उद्ध्वस्त केली आणि इस्रायली लढावू विमानांचा मार्ग प्रशस्त केला. तिसरा टप्पा तर आणखी थक्क करणारा ठरला. ‘ड्रोन’ तंत्रज्ञानात पुढारलेल्या इराणची राजधानी तेहरानमध्येच चक्क इस्रायली ड्रोन उडाले. हे ड्रोन अर्थात आधीच तस्करी करून ‘मोसाद’ने इराणमध्ये नेले होते. जमिनीवरून जमिनीवर मारा करणाऱ्या क्षेपणास्त्र प्रक्षेपकांना या आत्मघातकी ड्रोननी लक्ष्य केले आणि इराणी सुरक्षा यंत्रणेची अक्षरशः वाताहत केली. विशेष म्हणजे, इस्रायलसाठी सर्वाधिक धोकादायक असलेल्या अस्फजाबाद येथील क्षेपणास्त्र प्रक्षेपण तळ ‘मोसाद’ने उद्ध्वस्त केला. विशेष म्हणजे यावेळी प्रथमच ‘मोसाद’ने इराणमधील या कारवायांची चित्रफीत जारी केली. अर्थात, इराणमध्ये या संघटनेच्या गुप्तहेरांनी केलेला हा पहिलाच हल्ला नाही. इराणचा अणुकार्यक्रम रोखण्यासाठी किंवा काही वर्षे लांबणीवर टाकण्यासाठी ‘मोसाद’ने अनेक कारवाया आजवर केल्या आहेत.
इस्रायली गुप्तहेरांचे इराणमध्ये जाळे किती?
२०१० सालापासून आपल्या अणुशास्त्रज्ञांचे खून करण्याची मोहीम इस्रायलने आखल्याचा इराणचा आरोप आहे. २०१५साली इस्रायलचे तत्कालिन संरक्षणमंत्री मोशे यालॉन यांनीही इराणच्या अणुशास्त्रज्ञांचे आयुष्यमान आम्ही ठरवतो, असे सांगत याची अप्रत्यक्ष कबुली दिली. २००७ ते २०१२ या काळात दूरनियंत्रकाद्वारे स्फोट किंवा दूरनियंत्रक मशिनगनचा वापर करून किमान पाच अणुशास्त्रज्ञांचे खून झाले आहेत. विशेष म्हणजे या सगळ्या कारवाया राजधानी तेहरान किंवा आसपास झाल्या होत्या. २०१८ साली इस्रायलने तेहरानमधून इराणच्या अणु कार्यक्रमातील गुप्त कागदपत्रे चोरली आणि जेरुसलेममधून नेतान्याहू यांनी स्वतः त्याचे थेट प्रक्षेपण केले. इराणच्या अणु कार्यक्रमाची ५५ हजार पाने आणि ५५ हजार फाइल असलेल्या ‘डिस्क’ हाती लागल्याचा दावा त्यांनी केला. इराणने हे कधीच कबूल केले नसले, तरी कागदपत्रांच्या सत्यतेची अनेक तज्ज्ञांना खात्री आहे. या घटनांनी इराणमधील ‘मोसाद’चे अस्तित्व वेळोवेळी अधोरेखित केले असताना शुक्रवारच्या हल्ल्यांनी त्यावर ठळकपणे शिक्कामोर्तब केले आहे.
