Health Benefit of Coffee: सकाळी उठल्यावर पहिले कॉफीचं नाव ऐकताच त्यातून मिळणाऱ्या उर्जेचं स्मरण अनेकांना होते. कॉफी पिताच ताजेपणा वाटू लागतो. अनेकांना दिवसाची सुरुवात एक कप कॉफीने करायला आवडते. काही लोक दिवसभराचा थकवा दूर करण्यासाठी कॉफी पितात. काही अभ्यासांमध्ये असे आढळून आले आहे की, काॅफीचे योग्य प्रमाणात सेवन केल्यास अनेक गंभीर आजारांमध्ये फायदे मिळू शकतात. काॅफी अनेक रोगांचा धोका कमी करण्यासाठी देखील फायदेशीर ठरू शकते. टाइप 2 मधुमेह, फॅटी यकृत रोग आणि कर्करोगासारख्या गंभीर आजारांमध्ये काॅफी मदत करू शकते, असे संशोधनातून समोर आले आहे. संशोधनानुसार, योग्य प्रमाणात आणि योग्य वेळी कॉफीचे सेवन करणे आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते. जर कोणी कॉफीचे सेवन मध्यम प्रमाणात केले तर हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगाचा धोका देखील कमी होऊ शकतो, असेही अभ्यासातून समोर आले आहे. एका रिसर्चमधून असे लक्षात आले आहे की, दररोज तीन ते पाच कप कॉफी प्यायल्यानं हृदयविकाराचा धोका कमी होतो. कॉफी हे आरोग्यदायी पेय आहे. याचे सेवन आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे, मात्र कोणत्याही गोष्टीचा अतिवापर केल्यास आरोग्याला हानी पोहोचते. त्याचप्रमाणे जास्त प्रमाणात कॉफीचे सेवन शरीरासाठी हानिकारक ठरू शकते, पण जर ते योग्य प्रमाणात सेवन केले तर शरीरासाठी अनेक फायदे होऊ शकतात. चला तर मग किती कप कॉफी पिणे फायदेशीर आहे, जाणून घेऊया. (हे ही वाचा : मधुमेहाचा तुमच्या किडनीवर परिणाम होत आहे की नाही, हे कसं ओळखाल? कोणते पदार्थ खाणे टाळावेत? डाॅक्टर सांगतात… ) दररोज किती कप कॉफी पिणे योग्य? १ कप कॉफी एक कप कॉफीमध्ये अंदाजे १०० मिलीग्राम कॅफिन असते. दररोज १ कप कॉफी घेतल्याने सतर्कता वाढते आणि आतड्यांसंबंधी हालचाल करण्यास मदत होते. २०१२ मध्ये सायकोफार्माकोलॉजी जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, जे लोक एक कप कॉफी घेतात त्यांना कमी थकवा जाणवतो. त्याच वेळी, कॉफी पाचक हार्मोन्स सोडते, जे पोटातील जीवाणू सक्रिय करते, ज्यामुळे आतड्यांसंबंधी आरोग्यास फायदा होतो. २ कप कॉफी इंटरनॅशनल सोसायटी ऑफ स्पोर्ट्स न्यूट्रिशन यूएसच्या मते, जे लोक दिवसातून दोन कप कॉफी घेतात त्यांच्या व्यायामाच्या कामगिरीमध्ये लक्षणीय सुधारणा दिसून येते. संशोधनात असे आढळून आले आहे की, जे लोक स्पोर्ट्स अ‍ॅक्टिव्हिटी करत आहेत जे दिवसातून दोन कप कॉफी घेतात त्यांची सहनशक्ती आणि वेग वाढला आहे. संशोधनात सामील असलेल्या लोकांना ३ ते ६ मिलीग्राम प्रति किलो वजनाच्या दराने कॅफिन देण्यात आले. यानुसार, जर एखाद्याचे वजन ६५ किलो असेल आणि त्याला प्रति किलो शरीराच्या वजनासाठी ३ मिलीग्राम कॅफिन दिले गेले तर त्याला एकूण १९५ मिलीग्राम कॅफिन दिले गेले जे दोन कप कॉफीच्या बरोबरीचे होते, म्हणजेच २०० मिलीग्राम इतके होते. तसेच, दिवसातून दोन कप किंवा त्याहून अधिक कॉफीचे सेवन केल्याने हृदय फेल होण्याची शक्यता ३० टक्क्यांनी कमी होते. ३ कप कॉफी युरोपियन जर्नल ऑफ प्रिव्हेंटिव्ह कार्डिओलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, जर एखाद्या व्यक्तीने दिवसातून तीन कप किंवा त्याहून अधिक कॉफी घेतली तर स्ट्रोकचा धोका २१ टक्क्यांनी कमी होतो. याशिवाय हृदयरोगाचा धोका १२ टक्के आणि मृत्यूचा धोका १७ टक्क्यांनी कमी होतो. (हे ही वाचा : आंघोळीच्या पाण्यात मिसळा फक्त ‘या’ दोन गोष्टी; दुर्गंधी तर दूर होईलच, पण तुमचा चेहराही उजळेल!) ४ कप कॉफी जे लोक दररोज चार किंवा त्याहून अधिक कप कॉफीचे सेवन करतात त्यांना नॉन-अल्कोहोल रोगाचा धोका १९ टक्क्यांनी कमी होतो. युनिव्हर्सिटी ऑफ साउथॅम्प्टन आणि एडिनबर्गच्या संशोधनानुसार, दररोज ३-४ कप कॉफीचे सेवन केल्यास यकृताच्या कर्करोगाचा धोका २१ टक्क्यांनी कमी होतो. ५ कप कॉफी स्वीडनमधील कॅरोलिंस्का इन्स्टिट्यूटच्या संशोधनानुसार, जे लोक दररोज ५ कप कॉफी घेतात त्यांना टाइप २ मधुमेहाचा धोका २९ टक्क्यांनी कमी होतो. कॉफी बीन्समध्ये असलेले कॅफीक अॅसिड आणि क्लोरोजेनिक अॅसिड अमायलॉइड पॉलीपेप्टाइडचे संचय रोखण्यास मदत करू शकतात. जे इन्सुलिन तयार करणाऱ्या पेशी नष्ट करू शकतात. ६ कप कॉफी बोस्टन युनिव्हर्सिटीच्या संशोधनानुसार, ६ कप कॉफीचे सेवन करून संधिवात होण्याचा धोका कमी केला जाऊ शकतो. संशोधनानुसार, जे लोक दररोज ६ कप कॉफी घेतात त्यांना संधिवात होण्याची शक्यता ५९ टक्के कमी असते आणि जे लोक दररोज ५ कप कॉफी घेतात त्यांना संधिवात होण्याची शक्यता ४० टक्के कमी असते. जास्त कॉफी पिण्याचे तोटे वेबएमडीच्या मते, कॅफिनयुक्त कॉफीमुळे निद्रानाश, अस्वस्थता, अस्वस्थता, पोटदुखी, मळमळ, उलट्या, हृदय गती वाढणे, श्वासोच्छवासाचा वेग वाढणे, निद्रानाश इत्यादी अनेक समस्या उद्भवू शकतात. याशिवाय, सतत जास्त कॉफी घेतल्याने डोकेदुखी, चिंता, अनियमित हृदय गती, डोकेदुखी, छातीत दुखणे होऊ शकते. Clevelandclinic च्या मते, सामान्य लोकांनी ४०० mg कॉफी पेक्षा जास्त म्हणजेच सुमारे ४ कॉफी घेऊ नये. ४०० मिलीग्राम कॉफी १० कोला कॅनच्या बरोबर असते. (Disclaimer: या लेखात देण्यात आलेली माहिती ही सर्वसामान्य माहितीवर आधारित असून ‘लोकसत्ता’ याची पुष्टी करत नाही. अवलंब करण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)
