Head And Neck Cancer: कल्पना करा की, एखाद्या आजाराशी लढण्यासाठी सावधगिरीच्या उपायांनी सज्ज आहात – जसे की फ्लूचा हंगाम येण्यापूर्वी लसीकरण करणे. जर आपल्याला कर्करोगासारख्या धोकादायक आजारासाठी अशाच प्रकारची तयारी करता आली तर? हो हे शक्य आहे. डोके आणि मानेच्या कर्करोगासंदर्भात एक मोठी बातमी समोर आली आहे. त्यात शास्त्रज्ञांनी एक नवीन रक्त चाचणी तयार केली आहे, जी लक्षणे दिसण्यापूर्वी १० वर्षांपर्यंत डोके आणि मानेचा कर्करोग ओळखण्यास मदत करू शकते. हार्वर्डशी संलग्नित ‘मास जनरल ब्रिघम’च्या संशोधकांनी ‘जर्नल ऑफ द नॅशनल कॅन्सर इन्स्टिट्यूट’मध्ये त्यांचे निष्कर्ष प्रकाशित केले आहेत, ज्यामध्ये असे दिसून आले आहे की, कर्करोग लवकर आढळून आल्यास रुग्णांना उपचारांमध्ये जास्त यश मिळू शकते. त्यांना कमी तीव्रतेचे उपचार घ्यावे लागतील.
अमेरिकेत अंदाजे ७० टक्के डोके आणि मानेच्या कर्करोगांसाठी मानवी पॅपिलोमाव्हायरस HPV- Human Papillomavirus जबाबदार आहे, ज्यामुळे तो विषाणूमुळे होणारा सर्वांत सामान्य कर्करोग बनला आहे, असे अभ्यासात दिसून आले आहे. असे असूनही, HPVशी संबंधित डोके आणि मानेच्या कर्करोगासाठी कोणतीही स्क्रीनिंग चाचणी नाही. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी, संशोधकांनी HPV-DeepSeek नावाची एक नवीन लिक्विड बायोप्सी चाचणी विकसित केली गेली आहे. या चाचणीद्वारे लक्षणे दिसण्यापूर्वीच HPV शी संबंधित डोके आणि मानेच्या कर्करोगाचा लवकर शोध घेता येऊ शकतो.
संशोधकांनी तयार केलेल्या एका साध्या रक्त चाचणीमुळे डोके आणि मानेच्या कर्करोगाचे निदान
लक्षणे दिसण्यापूर्वीच करणे शक्य होणार आहे. त्यामुळे कर्करोगाच्या निदानामध्ये एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरला आहे. ही चाचणी, विशेषतः मानवी पॅपिलोमाव्हायरस (HPV) शी संबंधित कर्करोगांसाठी, रक्तात शांतपणे फिरणाऱ्या ट्यूमर डीएनएचे लहान तुकडे शोधण्यासाठी प्रगत जीनोमिक साधने आणि मशीन लर्निंग वापरते. कमी आक्रमक उपचार आणि मोठ्या प्रमाणात सुधारित परिणामांसाठी ही टेस्ट फायदेशीर ठरू शकते.
अशी आहे अभ्यास पद्धती (Head And Neck Cancer)
अभ्यासासाठी संशोधकांनी ५६ नमुन्यांची चाचणी केली. ज्यामध्ये २८ नमुने ज्यांना काही वर्षांनंतर कर्करोग झाला आणि २८ निरोगी नियंत्रणातून नवीन चाचणीनेनंतर कर्करोग झालेल्या रुग्णांच्या २८ रक्त नमुन्यांपैकी २२ मध्ये HPV ट्यूमर डीएनए शोधण्यात यश मिळवले. तर सर्व २८ नियंत्रण नमुने नकारात्मक चाचणीत आढळले. त्यावरून ही चाचणी किती महत्त्वाची व वैशिष्ट्यपूर्ण आहे ते स्पष्ट होते. रुग्णाच्या निदानासाठी गोळा केलेल्या रक्त नमुन्यांमध्ये HPV DNA शोधण्याच्या चाचणीची क्षमता जास्त होती. निदानाच्या ७.८ वर्षांपूर्वी घेतलेल्या रक्त नमुन्यात सर्वांत जुना सकारात्मक निकाल आढळला. त्यानंतर संशोधकांनी चाचणीची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी मशीन लर्निंग मॉडेलचा वापर केला, ज्यामुळे निदान होण्यापूर्वी १० वर्षांपूर्वी गोळा केलेल्या नमुन्यांसह २८ पैकी २७ कर्करोगाच्या प्रकरणांची अचूक ओळख पटवता आली.
रक्त चाचणी, जी ‘गेमचेंजर’ असू शकते
हार्वर्डशी संलग्न मास जनरल ब्रिघम सिस्टीमने अलीकडच्याच एका अभ्यासात HPV-DeepSeek नावाची एक अभूतपूर्व रक्त चाचणी सादर केली आहे, जी लक्षणे दिसण्यापूर्वीच HPV-संबंधित डोके आणि मानेच्या कर्करोगाला शोधू शकते. ट्यूमरमध्ये चिन्हे दिसण्याची वाट पाहणाऱ्या पारंपरिक पद्धतींपेक्षा, ही चाचणी रोग दिसण्यापूर्वीच रक्तप्रवाहात ट्यूमरद्वारे सोडलेल्या DNA तुकड्यांचे स्कॅनिंग करून कार्य करते. लक्षणे दिसण्यापूर्वी कर्करोगाचे निदान झाल्यास व्यापक शस्त्रक्रिया, रेडिएशन व केमोथेरपीची आवश्यकता कमी होऊ शकते, ज्यामुळे उपचारांचे दुष्परिणाम कमी होतात आणि रुग्ण जगण्याची शक्यता वाढते.
डोके आणि मानेच्या कर्करोगात घसा (ऑरोफॅरिन्क्स), टॉन्सिल, जिभेचा तळ आणि इतर आजूबाजूच्या भागांवर परिणाम करणारे घटक समाविष्ट आहेत. त्यापैकी एक महत्त्वाचा भाग – विशेषतः विकसित देशांमध्ये – मानवी पॅपिलोमाव्हायरस (HPV) मुळे होतो. विशिष्ट लोकसंख्येमध्ये सुमारे ७०% ऑरोफॅरिन्जियल (घसा) कर्करोगांसाठी HPV जबाबदार आहे, ज्यामुळे ती एक प्रमुख आरोग्य चिंता बनते. तरीही आतापर्यंत या कर्करोगांसाठी कोणतीही विश्वसनीय स्क्रीनिंग चाचणी झालेली नाही. गर्भाशयाच्या ग्रीवेच्या कर्करोगाप्रमाणे, जिथे PAP स्मीअर आणि HPV चाचण्या नियमित असतात.
‘ही’ रक्त चाचणी कशी कार्य करते?
‘या’ रक्त चाचणीचे मुख्य काम म्हणजे लिक्विड बायोप्सी – रक्तात फिरणाऱ्या ट्यूमर डीएनएचे तुकडे शोधणे (ज्याला बहुतेकदा सर्क्युलेटेड ट्यूमर डीएनए, सीटीडीएनए म्हणतात). ते अगदी सूक्ष्म व्हायरल डीएनए तुकडे आणि इतर बायोमार्कर शोधण्यासाठी फायदेशीर ठरते.
या अभ्यासांमध्ये विशिष्टता आणि संवेदनशीलता जास्त असली तरी कोणतीही चाचणी परिपूर्ण नसते. परंतु, साध्या रक्त तपासणीमुळे लक्षणे दिसण्यापूर्वीच कर्करोग दिसून येऊ शकतो, हे आश्वासन भविष्यासाठी एक आशादायक पाऊल आहे, जिथे कर्करोग पकड मिळवण्यापूर्वीच पकडला जातो.
मान आणि डोक्याच्या कॅन्सरची लक्षणे
जीवनशैली सुधारून आणि व्यसनांपासून दूर राहून कॅन्सर टाळता येऊ शकतो. तरुणांना तंबाखू सेवन, धूम्रपान आणि मद्यसेवनाच्या दुष्परिणामांची जाणीव करून देणे अत्यंत आवश्यक आहे. आवाजात जडपणा, गिळण्यात अडचण, चेहऱ्यावर किंवा मानेवर गाठ किंवा सूज हे धोक्याची चिन्हे असू शकतात आणि त्याची त्वरित तपासणी करणे आवश्यक आहे. अशा लक्षणांची तपासणी ऑन्कोलॉजिस्टने केली पाहिजे. कॅन्सरची पुष्टी करण्यासाठी, अल्सर किंवा सूजलेल्या भागावर बायोप्सी केली जाते. यानंतर, कॅन्सरच्या स्टेजनुसार, अल्ट्रासोनोग्राफी, सीटी/एमआरआय आणि पीईटी सीटी स्कॅनचा सल्ला दिला जातो
