डिजिटल युगात स्मार्टफोन आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग बनला आहे. सकाळी उठल्यापासून रात्री झोपेपर्यंत फोन हातातून सुटत नाही. अगदी शौचालयामध्येही अनेक जण मोबाईल घेऊन जातात. पण हीच सवय आपल्या आरोग्यासाठी गंभीर धोक्याचे कारण ठरू शकते.

PLOS ONE या जर्नलमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या नव्या संशोधनानुसार, शौचालयामध्ये स्मार्टफोनचा वापर करणाऱ्यांमध्ये मूळव्याध होण्याचा धोका जवळपास ४६% ने वाढतो.

मूळव्याध म्हणजे काय? (What is Hemorrhoids?)

मूळव्याध किंवा मूळव्याध ही गुद्द्वार आणि मलाशयातील नसांना सूज आल्याने होणारी समस्या आहे. हा एक प्रकारचा Varicose veinsचा त्रास आहे, ज्यामध्ये नसा सुजलेल्या असतात. मूळव्याधाचे दोन प्रकार आहेत. एक म्हणजे अंतर्गत मूळव्याध, जो गुदाशयाच्या आत असतो आणि दुसरा बाह्य मूळव्याध, जो गुद्द्वारच्या बाहेर त्वचेखाली असतो. गुद्द्वारमध्ये वेदना, खाज सुटणे, सूज येणे, आतड्यांदरम्यान रक्तस्त्राव होणे किंवा गुद्द्वार जवळ गाठी येणे ही त्याची लक्षणे आहेत. हे जीवघेणे नाही, परंतु ते त्रासदायक आहे आणि जेव्हा ते वारंवार होते तेव्हा हा त्रास आणखी वाढतो.

काय सांगते ही संशोघन? (What Does the Study Say?)

या रिसर्चमध्ये १२५ तरुणांचा सहभाग होता जे कोलोनोस्कोपी करणार होते. त्यांना त्यांच्या शौचालयामधील सवयी, स्मार्टफोन वापरण्याच्या सवयी, आहारातील बदलाचे प्रमाण, व्यायाम आणि मुळव्याधाच्या लक्षणांबद्दल प्रश्न विचारले जातात.

प्रत्येकाला जवळपास ६६.४ टक्के लोक शौचालयामध्ये स्मार्टफोन वापरतात. स्मार्टफोन वापरणारे लोक शौचालयामध्येसरासरी ५ मिनिटे जास्त वेळ घालवतात.

वय, लिंग, बॉडी मास इंडेक्स, व्यायाम आणि आहार यासारख्या घटकांवर नियंत्रण ठेवल्यानंतर, असे आढळून आले की स्मार्टफोन वापरकर्त्यांना मूळव्याधीचा धोका ४६% जास्त असतो. संशोधनात मलविसर्जन करताना ताण येणे आणि मूळव्याध यांच्यात कोणताही महत्त्वपूर्ण संबंध आढळला नाही. याचा अर्थ असा की,”मूळव्याधीचे मुख्य कारण दीर्घकाळ बसणे आहे.”

आरोग्यावर परिणाम (Health Impact)

मूळव्याध ही जगभरातील सर्वात सामान्य गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल समस्या आहे. लाखो लोक दरवर्षी या समस्येवर उपचार घेण्यासाठी डॉक्टरांकडे जातात. गंभीर अवस्थेत शस्त्रक्रियेचीही वेळ येऊ शकते. त्यामुळे या छोट्या सवयीचा परिणाम दीर्घकाळ आरोग्यावर होऊ शकतो.

मूळव्याधापासून बचाव कसा करावा? (Prevention Tips)

  • तज्ज्ञांच्या मते काही सोप्या सवयी अंगीकारल्यास धोका कमी होऊ शकतो :
  • शौचालयात ५ मिनिटांपेक्षा कमी वेळ बसा
  • मोबाईल शौचालयमध्ये अजिबात घेऊन जाऊ नका.
  • पायाखाली छोटा स्टूल ठेवा, ज्यामुळे पायांना थोडी उंची मिळते आणि स्वॅक्ट केल्यासारखी पोझिशन दिसते आणि शौच सहज होते.
  • आहारात फायबरयुक्त अन्नाचा समावेश करा जसे की, फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य.
  • पुरेसे पाणी प्या, ज्यामुळे पचनक्रिया सुरळीत राहते.